Układ nerwowy
13.11.2013
1.Układ nerwowy :
Ø Podział topograficzny :
n Ośrodkowy układ nerwowy
a) mózgowie
-między mózgowie
-śródmózgowie
-tyłomózgowie
*tyłomózgowie wtórne ( móżdzek i most)
*rdzeń przedłóżony
b)rdzeń kręgowy
n Obwodowy układ nerwowy
a)12 par nerwów czaszkowych
b) 31 par nerwów rdzeniowych
Ø podział czynnościowy:
Ø somatyczny układ nerwowy:
a) układ piramidowy (wykorzystywanie ruchów świadomych)
b)układ pozapiramidowy ( wykonywanie ruchów zautomatyzowanych np. zachowanie postawy ciała)
Ø Autonomiczny układ nerwowy:
a)współczulny (sympatyczny) układ nerwowy
b)przywspółczulny (parasympatyczny) układ nerwowy
2.Jednostką podstawową jest neuron. Komórka nerwowa zbudowana jest z ciałka nerwowego oraz tzw. wypustek krótkich (dendrytów – wypustki dośrodkowe (z zew. do wew. komórki)) oraz z długiej wypustki (aksonu, na odwrót)
Akson otoczony jest osłonką mielinową
3.Cechy mózgowia człowieka :
-masa 1100-2000g ( najczęściej około 1300g )
-masa mózgowia / masa rdzenia kręgowego (człowiek około 43)
-masa mózgowia / masa ciała
-przewaga masy kresomózgowia nad masą pnia mózgu oraz przewaga istoty szarej płaszcza mózgu nad istotą szarą jąder mózgu
-największe pofałdowanie płaszcza
-bardzo dobrze rozwinięty płat czołowy (30 % powierzchni półkul mózgu zajmowanej przez płat czołowy : u człowieka 30%, u małp 8-12%)
Stopień inteligencji uzależniony jest od pofałdowania płaszcza mózgowia nie od masy mózgowia.
4.Masa mózgowia w przebiegu ontogenezy:
1 rok życia około 500g
6 rok życia około 800g
20 rok życia masa ostateczna
W miarę starzenia – zmniejszanie masy mózgowia o 10-35% i wzrost objętości komór mózgu
5.Kora mózgu jest silnie pofałdowana.
Mózgowie składa się z dwóch półkul przedzielonych szczeliną podłużną mózgu.
Mózgowie pokryte jest istotą szarą czyli korą mózgu.
Z punktu widzenia anatomów mózgowie dzielimy na :
6. Kresomózgowie
Płaszcz mózgu :
-kora mózgu -wyspa -hipokamp -węchomózgowie
kora mózgu : - największa część płaszcza
-grubość ok. 1,5- 5 mm (6 warstw komórek)
Ø Warstwy kory mózgowej :
-Drobinowa
-Ziarnista zewnętrzna
-Piramidalna zewnętrzna
-Ziarnista wewnętrzna
-Zwojowa lub piramidalna wewnętrzna
-wielokształtna
Wyspa (płat czołowy) jest to część płaszcza położona w bruzdzie bocznej
Węchomózgowie leży na powierzchni dolnej i przyśrodkowej półkul.
Hipokamp – cześć wpuklona do rogu dolnego komory bocznej odpowiedzialna za zapamiętywanie, uczenie i emocje.
7.Kora mózgu składa się z 4 płatów:
-czołowego
-ciemieniowego
-skroniowego
-potylicznego
8.Okolice mózgowia:
-ruchowa
-czuciowa
-słuchowa
-przetwarzania informacji
-wzrokowa
-równowagi (móżdzek)
-smakowa
-ośrodek czuciowy , mowy
-ośrodek równowagi ( móżdżek )
-ośrodek ruchowy mowy
-ośrodek zachowania i emocji
9. Międzymózgowie:
Ø wzgórzomózgowie
-wzgórze (ośrodek przekaźnikowy dla wszystkich dróg czuciowych)
-zawzgórze (ośrodek wzroku i słuchu)
-nadwzgórze (szyszynka)
Ø podwzgórze
-ośrodek pokarmowy
-ośrodek pragnienia
-ośrodek agresji i ucieczki
-ośrodek termoregulacji
-ośrodek rozrodczy
Śródmózgowie:
-ośrodki odruchowe wzrokowe -ośrodki odruchowe słuchowe
10.
W obrębie rdzenia przedłużonego, śródmózgowia i częściowo międzymózgowia rozrzucone są dyfuzyjne komórki zwane układem siatkowatym albo tworem siatkowatym. Twór siatkowaty pełni ważną funkcję – pod jego kontrolą pozostaje ogólny stopień aktywności całego ośrodkowego układu nerwowego łącznie ze stanem snu i czuwania. Ta część mózgowia jest szczególnie wrażliwa na środki narkotyczne i psychotropowe. Ponadto w tworze siatkowatym mieszczą się ośrodki regulujące oddychanie, krążenie krwi, częstość akcji serca, ośrodki połykania i ssania.
11. Tyłomózgowie
Ø Tyłomózgowie wtórne:
-móżdżek
- most
Ø rdzeń przedłużony
àMost jest częścią pnia mózgu. Most wraz z rdzeniem przedłużonym wspólnie kontrolują oddychanie. Rdzeń przedłużony bez wyraźnej granicy przechodzi w rdzeń kręgowy. Rdzeń przedłużony stanowi skupienie ośrodków nerwowych dla wielu ważnych czynności
odruchowych ,takich jak ssanie, żucie, połykanie, kichanie, wymioty, mruganie powiek, regulują ośrodek oddechowy, czynność serca.
àMóżdżek jest częścią mózgowia leżącą poniżej półkul mózgowia ku tyłowi od mostu i rdzenia przedłużonego. Móżdżek jest „miniaturką mózgu” - również zbudowany z dwóch półkul, jest pokryty istotą szarą, a wewnątrz istota biała (jak w mózgowiu). Obie półkule złączone ze sobą są tworem zwanym „robak”. Wewnątrz istoty białej występują skupiska istoty szarej zwanej jądrami móżdżku.
Rola móżdżku polega przede wszystkim na utrzymaniu równowagi i postawy.
Mózgowie jest silnie unaczynione i ukrwione.
12.Badania obrazowania mózgu:
-tomografia komputerowa (promieniowanie rentgenowskie)
-tomografia emisyjna (obrazy mózgu o dużej aktywności)
-rezonans magnetyczny (promieniowanie elektromagnetyczne)
-Angiogram mózgu – pokazuje stan naczyń mózgowych
-magnetoencylofalografia
13.Rdzeń kręgowy – zlokalizowany w kanale kręgowym
8 par nerwów szyjnych
12 par nerwów piersiowych
5 par nerwów lędźwiowych
5 par nerwów krzyżowych
1-3 pary nerwów ogonowych
Rdzeń kręgowy:
na zewnątrz istota biała, a wewnątrz tzw. istota szara (w postaci motyla;
literki H) – zawiera ona rogi środkowe, przednie i tylnie.
W rogach przednich znajdują się komórki ruchowe.
Rogi boczne zawierają komórki stanowiące rdzeniowy ośrodek współczulny .
W rogach tylnich znajdują się komórki czuciowe.
14.Mózgowie i rdzeń kręgowy otoczone są z zewnątrz oponami mózgowo – rdzeniowymi.
Idąc od zewnątrz
-opona twarda-
-opona pajęczynówkowa
-przestrzeń podpajęczynówkowa (w niej znajduje się płyn mózgowo rdzeniowy)
-opona miękka
Mózgowie zlokalizowane jest w jamie czaszki.
15.Funkcja płynu mózgowo-rdzeniowego:
-ochrona OUN
-regulacja wewnątrz czaszkowych stosunków objętościowo – ciśnieniowych
-ochrona przed zbyt dużym naciskiem mózgowia na naczynia krwionośne i nerwy położone u podstawy mózgowia
-wymiana substancji między OUN i płynem mózgowo-rdzeniowym
OUN – ośrodkowy układ nerwowy
16.Obwodowy układ nerwowy ( 12 par nerwów czaszkowych + 31 par nerwów rdzeniowych)
nerwy rdzeniowe powstają w pobliżu otworu międzykręgowego (* kręgowego) z zespolenia dwóch korzeni rdzeniowych tzw. brzusznego i grzbietowego. Powstały z połączenia nerwu rdzeniowego .
17.Pień dzieli się na 4 gałęzie – brzuszną, grzbietową, oponową i łączącą.
Ø Gałęzie brzuszne to gałęzie nerwów( ja mam* kręgów) szyjnych, lędzwiowych, krzyżowych, guzicznych zespalając się ze sobą tworzą sploty nerwowe.
Ø Gałęzie grzbietowe unerwiają skórę grzbietu, mięśnie głębokie grzbietu, połączenia kręgosłupa
Ø Gałąź oponowa jest niewielką gałęzią która wraca do kanału nerwowego( * kręgowego)
i unerwia czuciowo opony rdzenia kręgowego.
Ø Gałąź łącząca zawiera włókna współczulne rozpoczynające się w rogach bocznych rdzenia kręgowego
18.Nerwy rdzenia kręgowego zgrupowane są w sploty
-szyjny
-ramienny
-międzyżebrowy
-lędźwiowy
-krzyżowy
-ogonowy/sromowy
Ø Splot szyjny (zaczyna się od 1 kręgu do 4 tj. C1 – C4)
unerwia: skórę okolicy potylicznej, małżowiny usznej, szyi i górnej części klatki piersiowej, mięśnie szyi, przeponę, płuca
Ø Splot Ramienny (C5-Th1)
unerwia mięśnie i skórę obręczy kończyny górnej i kończyny dolnej
Ø Nerwy międzyżebrowe (Th2-Th12)
unerwia skórę, mięśnie klatki piersiowej i brzucha, opłucną
Ø Splot lędźwiowy (L1 – L4)
unerwia mięśnie i skórę brzucha, niektóre mięśnie obręczy kończyny dolnej, mięśnie uda
Ø Splot krzyżowy(L5, S1-S4, Co1-Co3)
unerwia skórę, mięśnie krocza, kończyny dolnej
Ø Splot sromowy/ogonowy
Największym nerwem splotu sromowego jest nerw sromowy, unerwiający mięśnie dna miednicy mniejszej, skórę krocza, okolice odbytu, moszny, prącia, warg sromowych
Splot ramienny dzielimy na część nadobojczykową i podobojczykową.
Część podobojczykowa unerwia kończynę górną (nerw pośrodkowy, promieniowy, łokciowy)
Splot lędźwiowo krzyżowy unerwia kończyny dolne
19. Nerwy czaszkowe:
(są to pary nerwów i do każdego przypisuje się kolejną cyfrę rzymską)
20.Nerwy czaszkowe ze względów funkcjonalnych dzielimy na trzy grupy :
Nerw III( okoruchowy) zaopatruje mięśnie zewnętrzne oka (mięsień zwieracz źrenicy, mięsień rzęskowy) ich uszkodzenie może powodować zeza, problemy z akomodacją.
Nerw IV bloczkowy zaopatrujący mięsięń prosty oka. Ich uszkodzenie może powodować zeza.
Nerw XI dodatkowy zaopatrujący mięśnie krtani, głowy. Uszkodzenie powoduje osłabienie ruchów głowy i unoszenie barku.
Nerw XII podjęzykowy zaopatruje mięśnie języka. Uszkodzenie powoduje problemy z poruszaniem języka, artykulacją.
Nerw V – zaopatrujący skórę twarzy, czoła, nosa, błonę śluzową jamy ustnej, nosowej, języka. Uszkodzenie powoduje zaburzenie z okolic twarzy.
Nerw VII twarzowy zaopatruje ruchowo mięśnie twarzy, czuciowo przednią część języka.
Nerw IX językowo gardłowy – zaopatruje ruchowo gardło i czuciowo :gardło, język, ucho środkowe
Nerw X błędny – zaopatruje czuciowo receptory smakowe ,jelito, drogi oddechowe.
21.Układ nerwowy autonomiczny:
-układ nerwowy współczulny
-układ nerwowy przywspółczulny
Narząd Współczulny Przywspółczulny
źrenica rozszerzenie zwężanie
gruczoły ślinowe gęsta ślina wodnista ślina
gruczoły potowe pot na dłoniach ogólne pocenie
gruczoł łzowy brak reakcji wydzielanie łez
skóra stroszenie włosów brak reakcji
oskrzela ...
renia993