DIALIZA

Słowo dializa pochodzi z języka greckiego (dialysis – rozdzielanie, rozpuszczanie). Przez dializę rozumiemy proces rozdzielania substancji, wykorzystując różnice w przenikaniu przez błony półprzepuszczalne cząsteczek o różnej wielkości. Dializa jest najstarszą metodą służącą do rozdzielenia związków małocząsteczkowych od cząsteczek zawiesiny oraz koloidów w roztworach (głównie wodnych). Związki małocząsteczkowe od zawiesiny można też rozdzielić przesączając roztwór przez odpowiedni sączek, ale roztwory zawierające cząsteczki w rozproszeniu koloidalnym przechodzą przez sączki razem z cząsteczkami o dyspercji charakterystycznej dla roztworów właściwych, dlatego też dializa jest tak ważną metodą w badaniu roztworów koloidalnych. Związki małocząsteczkowe oraz jony dyfundują z roztworu koloidalnego oddzielonego błoną półprzepuszczalną do czystego rozpuszczalnika, a znacznie większe cząsteczki koloidalne zostają przez błonę zatrzymane. Jeśli w sposób ciągły będziemy wymieniać rozpuszczalnik, to całkowicie oddzielimy frakcję małocząsteczkową od koloidalnej. Błony (membrany) do dializy początkowo wyrabiane były z celofanu lub nitrocelulozy, a obecnie z polimerów syntetycznych gdzie średnica porów przez które przechodzą związki o małej masie (np. elektrolity) jest znacznie bardziej jednorodna.

Elektrodializa jest technicznym udoskonaleniem dializy i polega na prowadzeniu jej w stałym polu elektrycznym, co znacznie przyspiesza dyfuzję (zwłaszcza jonów) przez błonę półprzepuszczalną do przepływającego czystego rozpuszczalnika.

Dializa jest często stosowanym zabiegiem w medycynie: głównie w przypadkach zatruć (np.glikolem etylenowym) i w chorobach nerek. Stosuje się tak zwaną hemodializę i dializę otrzewnową.

Hemodializa - polega na usuwaniu produktów przemiany materii, leków oraz toksyn z krwi pacjenta poprzez sztuczną błonę półprzepuszczalną, zabieg umożliwia także korektę kwasicy metabolicznej, oraz zaburzeń elektrolitowych. Podczas zabiegu krew jest wielokrotnie przepompowywana na zewnątrz ciała do dializatora, który działa jak sztuczna nerka. W trakcie zabiegu krew krąży pomiędzy aparatem a pacjentem. Krew jest oczyszczana przepływając przez dializator.

Dializa otrzewnowa - zabieg, który stosuje się dla oczyszczenia krwi ze szkodliwych substancji, jest on stosowany w zaawansowanej przewlekłej niewydolności nerek.

W swoim zamyśle zabieg jest podobny do zabiegu hemodializy, ma doprowadzić do usunięcia z organizmu substancji toksycznych i w miarę możliwości pomóc w utrzymaniu właściwego bilansu płynów. Jednak w tym przypadku półprzepuszczalną błoną dializacyjną jest otrzewna pacjenta. Do jamy brzusznej wprowadza się specjalnie przygotowany płyn dializacyjny. Wymagane jest założenie stałego dostępu poprzez stosowany specjalny cewnik, który umieszcza się na stałe w jamie brzusznej - w miarę możliwości na dnie jamy otrzewnej. Ten cewnik pozwala na swobodne wprowadzanie i wyprowadzanie płynu z otrzewnej.

Dializa ma również znaczenie w praktyce weterynaryjnej np.:

28.11.2007 

  SKUTECZNOŚĆ DIALIZOWANIA KOTA Z OSTRĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ NEREK

Dializa (CRRT, continuous renal replacement therapy) jest powszechnie stosowana w medycynie człowieka, ale w mniejszym stopniu w weterynarii. Stan ostrej niewydolności nerek u kota często prowadzi do zejścia śmiertelnego w sytuacji, kiedy nie ma możliwości przywrócenia funkcji nerek. Przedstawiony opis przypadku zachęca do zastosowania dializy także w lecznictwie zwierząt.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------

U europejskiego kota krótkowłosego rozpoznano ostrą niewydolność nerek -najprawdopodobniej tła toksycznego - i natychmiast podjęto leczenie.

Po 9 godzinach tradycyjnego postępowania kot został skierowany na CRRT. W efekcie trwającej 25 h dializy, uzyskano znaczącą poprawę stanu zwierzęcia.

Komplikacje w postaci znacznej hipotermii i niedowładów wynikały z zastosowania cytrynianu jako antykoagulanta i okazały się łatwe do opanowania. Pacjent nie wymagał długotrwałej terapii farmakologicznej po wypisaniu z kliniki i nie stwierdzono objawów żadnej choroby w okresie 6 miesięcy po leczeniu.

CRRT jest zestawem pozaustrojowych technik oczyszczania krwi, który stopniowo pozwala ograniczyć toksyczność związków moczowych. Taka terapia jest obiecującą alternatywą dla standardowego leczenia kotów z ostrą niewydolnością nerek, które już wykazują zmiany hemodynamiczne lub takie mogą się u nich rozwinąć.

Dalszy rozwój w tej dziedzinie powinien umożliwić dostępność dializy w każdej klinice i praktyce w sytuacjach zagrożenia życia zwierząt.

Źródło: Landerville, Andrew J. & Seshadri, Ravi (2004): Utilization of continuous renal replacement therapy in a case of feline acute renal failure. In: Journal of Veterinary Emergency and Critical Care 14 (4), 278-286

Dializa mleka

              Do woreczka dializacyjnego o długości około 20cm i średnicy mikroporów 25 – 30A nalać 50cm3 mleka. Przed napełnieniem woreczka roztworem koloidu dolny koniec woreczka dializacyjnego zamknąć klipsem, lub ewentualnie szczelnie zawiązać. Napełniony woreczek dializacyjny szczelnie zamknąć z jego drugiej strony. Do zlewki odmierzyć cylindrem dokładnie 150cm3 destylowanej wody i w tej wodzie umieścić napełniony mlekiem woreczek dializacyjny, tak aby końce woreczka wystawały ponad poziom cieczy w zlewce. Przez 30 minut prowadzić proces dializy w temperaturze pokojowej, co pewien czas delikatnie poruszając woreczkiem. Po zakończonej dializie wyjąć woreczek ze zlewki i ponownie zmierzyć obiętość roztworu w zlewce. W roztworze podializacyjnym przeprowadzić próby jakościowe na obecność jonów: Cl-, Ca2+, PO43-, oraz próbę na obecność laktozy (próba redukcyjna). Wykonać też próbę biuretową na obecność białka w roztworze podializacyjnym. Po ostrożnym otwarciu woreczka dializacyjnego pobrać 0,2cm3 mleka i po rozcieńczeniu 0,8cm3 wodą destylowaną oznaczyć stężenie białka metodą biuretową.

Wykrywanie jonów Cl-

              Do 1cm3 roztworu podializacyjnego dodać kroplami 0,5cm3 roztworu 0,1M AgNO3 .

Wykrywanie jonów Ca2+

Do 1cm3 roztworu podializacyjnego dodać 0,5cm3 roztworu 0,2M szczawianu amonu (NH4)2C2O4  lub 0,2M szczawianu potasu K2C2O4 .

Wykrywanie jonów PO43- 

              Do 1cm3 roztworu podializacyjnego dodać 5 kropli stężonego HNO3 i 0,5cm3 roztworu 0,1M molibdenianu amonowego. Próbę ogrzewać nad palnikiem kilka minut aż do pojawienia się żółtego osadu.

Wykrywanie laktozy

              Do 1cm3 roztworu podializacyjnego dodać 0,5cm3 odczynnika Fehlinga I i 0,5cm3 odczynnika Fehlinga II. Probówkę ogrzewać do wrzenia aż pojawi się żółty, pomarańczowy lub czerwony osad tlenku miedziawego Cu2O.

Próba biuretowa

              Do 1cm3 roztworu podializacyjnego dodać 4cm3 odczynnika miedziowego. Po 20 minutach odczytać ekstynkcję na kolorymetrze stosując filtr o długości 540nm.

Ślepą odczynnikową  (Ex = 0) sporządzić dodając do 1cm3 wody destylowanej 4cm3 odczynnika miedziowego. Stężenie białka odczytać z krzywej kalibracyjnej.

Równolegle do tej próby wykonać próbę biuretową na białko zawarte w mleku po przeprowadzonej dializie: 0,2cm2 mleka, 0,8cm3 wody destylowanej, 4cm3 odczynnika miedziowego. (Ślepa odczynnikowa wspólna).

1

...