Rozliczanie pracy nadliczbowej w praktyce.pdf

(2220 KB) Pobierz
nr 4 (244) 15.02.2014
(244) 15.02.2014
15.02.2014
dodatek nr 3
dodatek nr 3
Sposób na płace
ROZLICZANIE
PRACY NADLICZBOWEJ
W PRAKTYCE
  1.   Czas pracy  ............................................ 3
  2.  Norma czasu pracy  ...................................... 3
  3.  Wymiar czasu pracy  ..................................... 4
  4.  System i rozkład czasu pracy  .............................. 4
  5.  Praca w godzinach nadliczbowych ........................... 5
  6.  Przekroczenia dobowe oraz średniotygodniowe ................. 6
  6 .1.   Przekroczenia dobowe ............................... 6
  6.2.  Przekroczenia średniotygodniowe  ...................... 7
  7.   Polecenie pracy w godzinach nadliczbowych  ................... 8
  8.  Doba pracownicza a nadgodziny ............................ 12
  9.  Limity i ograniczenia pracy w godzinach nadliczbowych............ 12
  9 .1.   Tygodniowy czas pracy  .............................. 13
  9.2.  Prawo do odpoczynku ............................... 13
  9.3.  Roczny limit godzin nadliczbowych ...................... 13
  9.4. Zakaz zatrudniania w nadgodzinach niektórych grup  
pracowników  ...................................... 14
10.  Dopuszczalność pracy w godzinach nadliczbowych .............. 14
 
10 .1.   Prowadzenie akcji ratowniczej lub usunięcie awarii ........... 14
 
10.2. Szczególne potrzeby pracodawcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
1282105303.050.png 1282105303.051.png 1282105303.052.png 1282105303.053.png 1282105303.001.png 1282105303.002.png 1282105303.003.png 1282105303.004.png 1282105303.005.png 1282105303.006.png 1282105303.007.png 1282105303.008.png 1282105303.009.png 1282105303.010.png 1282105303.011.png 1282105303.012.png 1282105303.013.png 1282105303.014.png 1282105303.015.png 1282105303.016.png 1282105303.017.png 1282105303.018.png
2
SPIS TREŚCI
11.   Zasady rekompensaty pracy nadliczbowej  ..................... 
18
 
11.1.   Wynagrodzenie za pracę nadliczbową . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  
18
 
11.2. Dodatek do wynagrodzenia ............................ 
19
 
11. 3   Czas wolny........................................ 
21
 
11.4. Ryczałt za pracę w godzinach nadliczbowych  .............. 
22
12.   Zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy  ................ 
23
13.   Praca na „dwa etaty” ..................................... 
25
14.  Przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy w systemie  
równoważnym .......................................... 
27
15.   Wyjścia prywatne a godziny nadliczbowe   ..................... 
28
16.  Praca nadliczbowa kadry kierowniczej   ....................... 
28
17.   Rekompensowanie pracy w dni wolne od pracy  ................. 
31
18.   Praca w niedziele i święta  ................................. 
  33
MONITOR PPiU nr 4(244)
15 lutego 2014 r.
1282105303.019.png 1282105303.020.png 1282105303.021.png 1282105303.022.png 1282105303.023.png 1282105303.024.png 1282105303.025.png 1282105303.026.png
3
ROZLICZANIE PRACY NADLICZBOWEJ W PRAKTYCE
Rozliczaniepracynadliczbowejwpraktyce
Pracodawca może polecać pracownikom pracę nadliczbową
przekraczającą ustalony dobowy lub tygodniowy wymiar wyni-
kający z przyjętego rozkładu czasu pracy. Jednak zatrudnianie
pracowników w nadgodzinach nie może wynikać ze swobodnej,
nieuzasadnionej decyzji pracodawcy.
Wydając polecenie pracy w godzinach nadliczbowych pracodawca jest ogra-
niczony m.in. koniecznością zapewnienia takim pracownikom odpoczynku dobo-
wego i tygodniowego oraz rocznym limitem godzin nadliczbowych.
1.Czaspracy
Aby zrozumieć, czym jest praca nadliczbowa, w pierwszej kolejności należy
odwołać się do definicji czasu pracy. Czasem pracy jest czas, w którym pracow-
nik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu
wyznaczonym do wykonywania pracy (art. 128 § 1 Kodeksu pracy). Z przywołanej
definicji wynikają dwie istotne kwestie, tj.:
■ obowiązek pozostawania w dyspozycji pracodawcy oraz
■ miejsce pozostawania w dyspozycji pracodawcy.
Definiując czas pracy ustawodawca nie odnosi się do faktycznego wykonywania
pracy przez pracownika. Wynika to z faktu, że czas pracy obejmuje również pew-
ne okresy, w których pracownik, co do zasady, nie świadczy pracy, ale pozostaje
w dyspozycji pracodawcy rozumianej jako gotowość do świadczenia pracy. Definicja
czasu pracy odnosi się zatem do dyspozycyjności pracownika. Ponieważ przepisy
nie wskazują, co należy rozumieć przez pozostawanie w dyspozycji, trzeba odwołać
się do potocznego rozumienia tego zwrotu. Pozostawaniem w dyspozycji będzie
możliwość wydawania pracownikowi wiążących poleceń w określonym przedzia-
le czasu. Zatem zgodnie z zasadą dyspozycyjności należy przyjąć, że czas pracy
pracownika rozpoczyna się od momentu stawienia się we wskazanym czasie oraz
miejscu w gotowości psychicznej i fizycznej do świadczenia pracy, a kończy się z na-
dejściem pory ustalonej jako czas zakończenia pracy. Problematyka pracy w godzi-
nach nadliczbowych wymaga również właściwego zrozumienia dwóch kluczowych
pojęć związanych z czasem pracy, tj. normy czasu pracy i wymiaru czasu pracy.
2.Normaczasupracy
Przepisy Kodeksu pracy nie zawierają bezpośredniej definicji normy czasu
pracy, wskazując jedynie na określone wartości dotyczące czasu pracy zawarte
www.inforfk.pl
MONITOR PPiU nr 4(244)
1282105303.027.png 1282105303.028.png 1282105303.029.png 1282105303.030.png 1282105303.031.png 1282105303.032.png 1282105303.033.png
4
SPOSÓB NA PŁACE
w art. 129 § 1 Kodeksu pracy. Regulacje dotyczące normy czasu pracy mają
charakter przepisów ochronnych przed ewentualnym zwiększonym obciążeniem
pracą. Zgodnie z art. 129 § 1 Kodeksu pracy, czas pracy nie może przekraczać
8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy
w przyjętym okresie rozliczenio-
wym nieprzekraczającym 4 mie-
sięcy, z zastrzeżeniem wskaza-
nych w tym przepisie wyjątków
zarówno w zakresie norm czasu
pracy, jak i okresów rozliczenio-
wych. Odmienności w zakresie
normy czasu pracy od wyżej wskazanych warunków występują w związku ze
szczególnymi okolicznościami, które uzasadniają obniżenie normy (np. w przy-
padku pracowników niepełnosprawnych lub młodocianych). Należy podkreślić,
że normy czasu pracy mają, co do zasady, zastosowanie do zatrudnienia w ra-
mach jednego stosunku pracy. Wyjątkiem w tym zakresie są m.in. kierowcy czy
pracownicy młodociani, których, ze względów ochronnych, obowiązuje łączne
rozliczanie czasu pracy we wszystkich miejscach pracy.
UWAGA!
Normy czasu pracy stosujemy zasadniczo do za-
trudnienia w ramach jednego stosunku pracy.
3.Wymiarczasupracy
Mimo że przepisy Kodeksu pracy kilkakrotnie posługują się pojęciem wymiaru
czasu pracy, nie definiują go bezpośrednio. Ogólnie ujmując, przez wymiar cza-
su pracy należy rozumieć czas, w którym pracownik jest zobowiązany pozosta-
wać w dyspozycji pracodawcy w ramach dnia oraz tygodnia. Uwzględniając fakt,
że potoczna definicja jest szeroka (w jej ramach mogą bowiem znajdować się
godziny nadliczbowe) należy przyjąć bardziej precyzyjnie, że wymiar czasu pra-
cy będzie czasem pracy, który pracodawca ma prawo zaplanować zapewniając
normalny tok pracy. Wymiarem czasu pracy można zatem określić liczbę godzin,
jakie pracownik zgodnie z obowiązującymi przepisami powinien przepracować
w okresie rozliczeniowym.
Pojęcia „norma czasu pracy” oraz „wymiar czasu pracy” wiążą się wzajemnie
– wymiar czasu pracy jest bowiem określany normami czasu pracy.
4.Systemirozkładczasupracy
Kodeksowa definicja pracy w godzinach nadliczbowych odwołuje się również
do systemu i rozkładu czasu pracy, ale nie zawiera ich definicji. Trzeba jednak
przyjąć, że przez pojęcie „system czasu pracy” należy rozumieć sposób organi-
zacji czasu pracy. Elementami składowymi systemu czasu pracy są więc wymiar
czasu pracy, długość okresu rozliczeniowego, sposób rozliczenia czasu pracy
oraz jego rozkład i tryb wprowadzania danego systemu.
MONITOR PPiU nr 4(244)
15 lutego 2014 r.
1282105303.034.png 1282105303.035.png 1282105303.036.png 1282105303.037.png 1282105303.038.png 1282105303.039.png 1282105303.040.png 1282105303.041.png 1282105303.042.png
5
ROZLICZANIE PRACY NADLICZBOWEJ W PRAKTYCE
Powszechnie przyjmuje się, że rozkład czasu pracy oznacza rozplanowanie wy-
miaru czasu pracy w dobie i tygodniu, tj. dni pracy, dni wolnych od pracy, godzin
jej rozpoczęcia i zakończenia – w ramach okresu rozliczeniowego.
5.Pracawgodzinachnadliczbowych
Pracą w godzinach nadliczbowych jest praca wykonywana ponad obowiązują-
ce pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony
dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu
i rozkładu czasu pracy. Analizując definicję pracy w godzinach nadliczbowych
należy zwrócić uwagę, że ustawodawca nieprzypadkowo wyróżnia zwrot „praca
wykonywana”. Porównując definicję pracy w godzinach nadliczbowych do defini-
cji czasu pracy wyraźnie widać, że elementem je odróżniającym (niezależnie od
pozostałych przesłanek) jest fakt wykonywania pracy, a nie tylko pozostawania
w dyspozycji pracodawcy. Przyjęty, na podstawie definicji czasu pracy, warunek
pozostawania w dyspozycji ma zatem szerszy zakres niż przesłanka, jaką jest
praca wykonywana. Wynika to z tego, że w trakcie wykonywania pracy pracownik
również pozostaje w dyspozycji pracodawcy.
Niezależnie od brzmienia przepisu zawierającego definicję czasu pracy w go-
dzinach nadliczbowych można spotkać pogląd, zgodnie z którym czas, w któ-
rym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy ponad obowiązujące zatrud-
nionego normy czasu pracy, jak również czas, w którym pracownik pozostaje
w dyspozycji pracodawcy ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy wyni-
kający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, powinny
być uznawane jako praca w godzinach nadliczbowych ze wszystkimi tego konse-
kwencjami. Zwolennicy tego stanowiska uzasadniają je tym, że z przepisów nie
wynika rozróżnienie czasu pracy faktycznie wykonywanej i czasu pozostawania
w dyspozycji pracodawcy. Podnoszony jest również argument, że pracownicze
zobowiązanie do świadczenia pracy odwołuje się do zasady starannego działa-
nia, a nie do rezultatu pracy.
Zgodnie z definicją pracy w godzinach nadliczbowych, zwrot „praca wykony-
wana” odnosi się do elementu czasowego (praca wykonywana ponad obowiązu-
jące normy oraz przedłużony dobowy wymiar), a nie do faktycznie wykonywanej
pracy. Oznacza to, że pozostanie w miejscu wskazanym przez pracodawcę w jego
dyspozycji ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy oraz ponad prze-
dłużony dobowy wymiar czasu pracy pozwala na przyjęcie, że doszło do pracy
w godzinach nadliczbowych.
Wśród ekspertów i w orzecznictwie funkcjonuje również inny pogląd dotyczą-
cy pracy w godzinach nadliczbowych, niż przedstawiony. Jego zwolennicy wska-
zują, że zwrot „praca wykonywana” nie powinien być interpretowany, ale rozumia-
ny wprost jako aktywnie wykonywana praca przez realizację zadań wynikających
www.inforfk.pl
MONITOR PPiU nr 4(244)
1282105303.043.png 1282105303.044.png 1282105303.045.png 1282105303.046.png 1282105303.047.png 1282105303.048.png 1282105303.049.png

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin