Scharakteryzuj przemiany w gospodarce Europy w XVI-XVII w.
Wiek XVI to okres szybkiego rozwoju gospodarczego Europy. Jedną z przyczyn tego zjawiska były wielkie odkrycia geograficzne. Jednak napływ nowych towarów spowodował spadek wartości pieniądza, czyli do tzw. Inflancji. Była to pierwsza inflacja w dziejach nowożytnej Europy. Mimo, że np. chłopi uiszczali czynsze o tej samej nominalnej wartości, to mozna było kupić za nie coraz mniej towarów. Żeby zapobiec takiej sytuacji doszło do ukształtowania się dwóch odmiennych tendencji rozwoju gospodarczego Europy i wytworzenia się systemu zwanego dualizmem gospodarczym. W Europie Zachodniej szlachta zmniejszyła pańszczyznę. Zamiast dzierżaw długoterminowych zawierała krótkoterminowe, co umożliwiało zmianę wysokości czynszu. Można było inwestować w nowe narzędzia, wprowadzono nowe gatunki roslin i zwierząt hodowlanych czy nowe sposoby uprawy ziemi. Chłopi stawali się zamożniejsi, co przyczyniło się do rozwoju rzemiosła i handlu.
Granicznym miejscem miedzy dwoma gospodarkami była rzeka Łaba. Na wschód od niej szlachta dążyła do zwiększenia swoich dochodów poprzez powiększanie powierzchni prywatnych gospodarstw – folwarków, odbierając tym samym część ziemi chłopom. Wiązało się to z pozyskaniem siły roboczej. Problem ten rozwiązano poprzez zwiększenie wymiaru pańszczyzny.
W XVI w. największe zmiany w rolnictwie dokonały się w Niderlandach, gdzie było mało ziemi uprawnych . Wprowadzono m.in. pług głębokoorzący i zastosowano płodozmian. Zaczęto krzyżować zwierzęta, w efekcie czego wyhodowano krowę wysokomleczną.
Prawie dwukrotnie zwiększyła sie produkcja właśnie dzięki postępowi w rolnictwie. Pojawiły się nadwyżki żywności, które stały się źródłem dochodów. Dążenie do uzyskiwania jak najwyższych dochodów stało się celem działalności gospodarczej w rolnictwie. W angli zaobserwowano, że duże zyski przynosi sprzedarz wełny owczej. Rozpoczął się tam proces grodzeń, czyli usuwano dzierżawców, zabierano grunty gminne i otaczano je płotami, aby móc hodować owce. Nie wymagało to angażowania dużej siły roboczej, dlatego chłopi migrowali do miast w poszukiwaniu pracy. Jednak nie byli dobrze opłacani, co z kolei przynosiło spore zyski właścicielom zakładów rzemieślniczych, i tak oto rodziły się fortuny pierwszych kapitalistów.
Organizacja produkcji oparta na średniowiecznym ustroju cechowym z czasem nie mogła sprostać zapotrzebowaniu na towary. Polityka cechowa uniemożliwiała istnienie konkurencji, co spowodowało zastój w rzemiośle i w handlu. Rzemieślnicy, którzy znajdowali sie poza ramami cechów nie dysponowali surowcami, a często nawet narzędziami. Wszystkiego juz praktycznie dostarczali im kupcy, otrzymując w zamian gotowe produkty w niższych cenach. Taki sposób wytwarzania nazwano systemem nakładu. Kupiec, który był nakładcą zajmował sie również zbytem wytwarzanych produktów, co oczywiście przynosiło mu duże zyski. Jednak miasta i cechy z czasem zaczęły zwalczać system nakładu, dlatego trzebabyło angażowac do pracy ludność wiejską. Pojawiły się manufaktury, w których praca polegała na podzieleniu czynności między prawcowników, dzieki temu wszystko szło szybciej.
System nakładczy i manufaktury odznaczające się lepszą organizacją produkcji niż warsztaty rzemieślnicze były zaczątkiem gospodarki kapitalistycznej.
Kapitalizm był nową epoką w dziedzinie ekonomicznej, nazywany był też gospodarką wolnorynkową. W XVI w. na prowadzenie w kategorii głównych ośrodków handlu wyszły miasta hiszpańskie, portugalskie, niderlandzkie i angielskie.Najwiekszymi miastami europejskimi były głównie porty, dlatego że w większości przewóz towarów odbywał się droga morską. Przewóz statkami był tańszy i szybszy niz transport lądem, ale bardziej ryzykowny, bo co trzeci statek nie wracał z rejsu, a utrata chociazby jednego statku dla właściciela oznaczałaby bankructwo. Dlatego też kupcy łaczyli się w spółki, które obracały kapitałem powierzonym przez wielu przedsiębiorców. Zyski nastepnie dzielono według wkładu w kapitał spółki. Zmniejszało to jednocześnie ryzyko utraty całego kapitału przez jednego inwestora. Zczasem spólki przekształciły się w kompanie handlowe. Ich głównym celem była monopolizacja handlu z dalekimi krajami. Powstały m.in. Kompanie Lewantyńska w 1518 r. czy też kompania Wschodnioindyjska z 1600 r. dążąca do zmonopolizowania handlu z Indiami. Zaczęto też handlowac udziałami w spółkach i powstały giełdy.
W XVI w. Rozkwit przeżywały wielkie domy kupiecko-bankierskie. Przedsiębiorstwa te stanowiły często własnośc jednej rodziny i były przekazywane z pokolenia na pokolenie. Jednymi z największych byli Fuggerowie z Augsburga, dynastia kupców-bankierów. Byli na tyle ważni, że pieniądze od nich pozyczał nawet sam Maksymilian I, cesarz niemiecki. Mimo tego wszystkiego nadal zbyt mała ilośc pieniędzy na rynku hamowała rozwój gospodarczy. Dlatego coraz popularniejsze stawały się rozliczenia bezgotówkowe, dokonywane przy pomocy weksli.
Kapitał przynosiła także produkcja nierolnicza, w systemie nakładczym i manufakturowa. Dochody czerpano tez z górnictwa (eksploatacja srebra).
Dualizm gospodarczy sprawił, że ścieżki Europy Zachodniej i Wschodniej pod względem społecznym i gospodarczym się rozwidliły. Europa Zachodnia przeszła na gospodarkę towarową, która była pierwszym krokiem na drodze przejścia do współczesnej gospodarki kapitalistycznej. Tymczasem Europa Wschodnia weszła na tory mocniejszego uzależenienia swoich poddanych - co sprawiło, że skostniałe stosunki feudalne w swojej specyficznej szlacheckiej formie przetrwały o wiele dłużej. Za tym poszło również zacofanie naukowe. Wniosek - odbicie we współczesnej Europie to wciąż widoczne rozbicie Europy na kraje o zaawansowanym kapitalistycznym rynku gospodarczym i kraje wschodnie (głównie ex-komunistyczne) nie mające doświadczenia z kapitalizmem, dopiero wkraczające teraz na drogę ku współczesnemu państwu demokratycznemu o gospodarce wolnorynkowej.
naalangmangaarmititnalujunga