Choroby róż.docx

Choroby róż - słowo wstępu.
Różne gatunki i odmiany róż są w różnym stopniu podatne lub odporne na choroby. Najbardziej wrażliwe na choroby są odmiany wielkokwiatowe i wielokwiatowe.
Występowanie chorób w znacznym stopniu ograniczają:

·         Właściwa pielęgnacja,

·         odpowiedni rozstaw krzewów,

·         dobrze dobrane stanowisko,

·         a także obecność innych gatunków róż w pobliżu.

Ważne jest zapobieganie rozprzestrzenianiu się chorób i szkodników poprzez wygrabienie spod krzewów liści i wycięcie porażonych części roślin oraz usuwanie ich z terenu ogrodu. W opadłych liściach zimuje większość grzybów.
Występowaniu chorób sprzyjają przede wszystkim następujące czynniki:

o        Pozostawianie chorych, zmarzniętych i uszkodzonych pędów i liści na krzewach róż.

o        Duże zagęszczenie krzewów, co związane jest ze słabą cyrkulacją powietrza.

o        Wysoka wilgotność wokół krzewów i częste moczenie roślin (niewłaściwe podlewanie!).

o        Przenawożenie szczególnie nawozami z dużą zawartością azotu.

o        Wilgotna deszczowa pogoda.

Susza oraz wysoka temperatura sprzyja osiedlaniu się na krzewach róż mszyc oraz przędziorków. Zwalczanie szkodników o ssącym aparacie gębowym (mszyce, skoczki) zapobiega roznoszeniu przez nie chorób wywoływanych przez wirusy i fitoplazmy. Stosując środki ochrony roślin należy przestrzegać wskazówek producenta.
Preparaty szkodliwe dla pszczół należy stosować po zachodzie lub przed wschodem słońca.
 

CHOROBY RÓŻ

Mączniak właściwy (prawdziwy). Sphaerotheca pannosa.
Mączniak występuje na różnych roślinach np. porzeczkach, winogronach, pomidorach, roślinach doniczkowych domowych i wielu innych. Jednakże znany jest głównie producentom i miłośnikom róż. W przypadku róży wywoływany jest przez grzyb Sphaerotheca pannosa (Wallr.)
OBJAWY CHOROBY: Choroba występuje na pędach, liściach (przeważnie na spodniej stronie) i pąkach krzewów, szczególnie tych młodych w postaci mączystego, białego nalotu. Kwiaty nie rozwijają się lub co częściej występuje, są małe i zniekształcone. Liście również mają zdeformowane kształty. Zwijają się do dołu lub do góry.
W miarę rozwoju choroby wzrost staje się zahamowany, a liście opadają przedwcześnie. Pierwszym objawem jest szybko rozprzestrzeniający się mączysty biały nalot grzybni widoczny na młodych liściach, pędach i często kwiatach. Białe kwiaty i młode liście często różowieją bądź czerwienieją, a nalot po pewnym czasie ciemnieje z białego w szary.
ZIMOWANIE: Grzyb zimuje w pąkach kwiatowych i na pędach. Na wiosnę rozpoczyna rozwój. Grzyb zimuje w pączkach i na łodygach, a także na opadłych jesienią liściach.
ROZWÓJ I ROZPRZESTRZENIANIE: Mączniak prawdziwy szczególnie dobrze rozprzestrzenia się w wilgotne i jednocześnie ciepłe lata.
ZWALCZANIE: Po zauważaniu objawów krzewy opryskiwać do 10-14 dni środkiem grzybobójczym. Przestrzegać zasady, aby w lato nie podlewać krzewów róż od góry po liściach, tylko podlewamy pod korzeń nie mocząc liści. Wybierać stanowisko dla krzewu róży przewiewne. Niektóre odmiany mogą wyrosnąć z takiego porażenia. Przy bardzo poważnym ataku należy sięgać po preparaty chemiczne przeciwko tej chorobie. Ze znanych preparatów można wymienić: Biosept 33SL, Bioczos BR, Biochikol 020PC (trzy biologiczne), z chemicznych: Topsin M 500 SC, Tarfun 80WG lub Folicur BT 225EC. Chore części roślin wycinamy i palimy!



OGÓLNE ZASADY STOSOWANIA OPRYSKÓW. Opryskiwanie najlepiej przeprowadzać wcześnie rano lub po zachodzie słońca, aby woda nie spowodowała oparzeń. W czasie zabiegu nie powinno padać, aby deszcz nie spłukał preparatu. Należy dokładnie zapoznać się z instrukcją załączoną do preparatu i przestrzegać zaleceń producenta. Środki owadobójcze i grzybobójcze mogą i przeważnie są niebezpieczne, trzeba się więc z nimi obchodzić szczególnie ostrożnie z zachowaniem wszelkich zasad rozwagi.
 

Poniżej przedstawiono przykłady porażeń krzewów róż przez mączniaka właściwego prawdziwego.

Mączniak rzekomy róży. Pseudoperonospora sparsa.
OBJAWY: Ta bardzo groźna choroba zazwyczaj zaskakuje ze względu na bardzo szybki rozwój objawów. Pierwsze symptomy, to jasnozłote, nieregularne, wydłużone plamy pomiędzy nerwami liści wierzchołkowych. Z czasem plamy te

czerwienieją, ich liczba szybko wzrasta. Na dolnej stronie liści w miejscu plam widoczny jest delikatny, białawy nalot grzybni, który niekiedy może pojawiać się również na pędach. Porażone liście szybko opadają, począwszy od wierzchołka w kierunku podstawy pędu. W środku lata roślina może zupełnie stracić liście. Na porażonych płatkach można obserwować delikatny, biały nalot grzybni.
ROZWÓJ I ROZPRZESTRZENIANIE:
Grzyb atakuje zewnętrzne płatki kwiatów, które ulegają deformacji. Grzyb atakuje jesienią, gdy są duże różnice temperatury między dniem a nocą.
ZIMOWANIE: Grzyb zimuje w pąkach kwiatowych i na pędach. Na wiosnę rozpoczyna rozwój. Grzyb zimuje w pączkach i na łodygach, a także na opadłych jesienią liściach.
ZWALCZANIE: Porażone części rośliny należy ścinać i niszczyć poprzez spalenie. Nawozić mocniej potasem. Wybierać stanowiska przewiewne dla różanych krzewów. Rośliny na suchych stanowiskach dobrze nawadniać podlewając pod korzeń, nie po liściach. Przy silnym porażeniu stosować środek chemiczny przeznaczony do zwalczania choroby na różach np:Miedzian 50 WP, Mildex 711.9 WG, Bravo 500 SC, Biosept 33 SL, Acrobat MZ 69 WP 0.1%, Bayleton 5 WP (0,2%) lub oprysk środkiem Mildex 711,9 WG.

Poniżej przedstawiono przykłady porażeń krzewów róż przez mączniaka rzekomego róży.

Czarna plamistość liści. Diplocarpon rosae.
OBJAWY I ROZPRZESTRZENIANIE: Czarna plamistość liści jest najgroźniejszą chorobą róż uprawianych w gruncie. Wywołuje ją grzyb Diplocarpon rosae Wolf. W latach wilgotnych i ciepłych, ale także chłodnych, już na początku czerwca na dolnych liściach krzewów pojawiają się okrągłe, ciemnobrązowe, a potem czarniejące plamy. Wokół nich tkanki żółkną. Najbardziej widocznym objawem są nieregularnie porozrzucane czarne plamki. Liście z kilkoma plamami przedwcześnie opadają. Najpierw opadają te z dolnej partii krzewu, a potem z górnej. Na krzewach licznych odmian, często już w połowie lipca, nie ma większości liści. Krzewy chore są mniej odporne na mróz, mają mniejszą żywotność i szybciej zamierają.Mokre, chłodne lato sprzyja porażeniu, podobnie sprzyja zbyt gęste sadzenie róż. Grzyb pojawia się przeważnie w deszczowe lata.
ZIMOWANIE: Grzyb zimuje w postaci grzybni na porażony pędach lub na opadłych liściach.
ZWALCZANIE: Dotychczas nie udało się wyhodować odmian całkowicie odpornych na czarną plamistość liści, ale są odmiany tolerancyjne, stanowiące opór w rozprzestrzenianiu grzyba. Do zwalczania choroby stosuje się aktualnie skuteczne środki chemiczne np.: Score 250 SC, Bravo 500 SC, Amistar 250 SC.
Z środków naturalnych do walki z czarną plamistością róż zaleca się stosować roztwór sody oczyszczonej. Do 1 litra ciepłej wody dodajemy 1/4 - 1/5 płaskiej łyżeczki sody oczyszczonej - najlepiej rozpuścić w 1/2 szklanki wody w temp. powyżej 20C i dodać do opryskiwacza. Do tego dodajemy 1/2 łyżeczki jakiegokolwiek oleju jadalnego. Dobrze wstrząsamy, bo olej nie łączy się z wodą, więc musi małymi cząsteczkami w miarę równomiernie wypełnić wodę i opryskujemy - środek także działa nawet na duże populacje mszyc. Nie należy pryskać w ciągu słonecznego dnia, ponieważ kropelki oleju mogą podziałać jak soczewki i oparzyć roślinę.
Zatem podsumowując, częstotliwość użycia sodki to 2x w odstępie 2 tygodni.
Uwaga: większa ilość sodki może wywoływać brązowienie najmniejszych listków, więc uprasza się o robienie delikatnych roztworów. Jako ciekawostkę podaje się, iż sodka polecana jest przez Królewskie Towarzystwo Róż w Anglii w zwalczaniu czarnej plamistości liści.

Poniżej przedstawiono przykłady porażeń krzewów róż przez czarną plamistość liści.

Rdza róży. Phragmidium mucronatum.
OBJAWY I ROZPRZESTRZENIANIE: Wiosną na pędach można zaobserwować pomarańczowoczerwone modzele. W latach deszczowych na spodniej stronie liści znajdziemy żółtordzawe grudki wielkości główki szpilki. Przy silnym porażeniu liście opadają. Objawy nasilają się najbardziej od kwietnia lub początku maja. Porażeniu ulega również pęd i kora. Porażone liście i pędy stopniowo ulegają deformacji, zasychają i opadają.
Choroba pojawia się częściej na krzewach rosnących na ciężkich, podmokłych ubogich glebach. Szczególnie narażone są róże historyczne i pnące w miejscach mało przewiewnych.
ZIMOWANIE: Grzyb zimuje w postaci grzybni na porażony pędach lub na opadłych liściach.
ZAPOBIEGANIE I ZWALCZANIE: Należy wybierać odmiany zdrowe, żywotne. Porażone liście obrywamy, i wyrzucamy do pojemnika na śmieci lub palimy. Nigdy nie wyrzucamy do kompostownika. Ponadto chorobę zwalczamy preparatami chemicznymi takimi jak: Dithane NeoTec 75WP, Baymat AE, Score 250 SC, Cynkotox i innymi. Opryskiwanie Dithanem M 45 lub Cynkotoxem jest skuteczne tylko wtedy, gdy zostanie przeprowadzone w początkowych stadiach choroby. Opryskujemy głównie dolną stronę liści.
Gorąca letnia pogoda zdecydowanie ogranicza rozwój choroby.

Poniżej przedstawiono przykłady porażeń krzewów róż przez rdzę róży.

Szara pleśń. Botrytis cinerea.
OBJAWY I ROZPRZESTRZENIANIE: Popielaty nalot grzybni pokrywa kwiaty i owoce, powodując gnicie pąków i płatków kwiatowych. Na powierzchni zewnętrznych płatków rozwijają się duże, brunatne, gnilne, szybko rozprzestrzeniające się plamy. W miejscu zasiedlonym przez grzyba formuje się obfity, pylący nalot trzonków i zarodników konidialnych grzyba. Objawy widoczne są na wszystkich nadziemnych częściach róży. Występuje na pędach i

kwiatach, szczególnie białych lub bardzo pełnych. Grzyb znany jest pod łacińską nazwą Botrytis. Chorobie sprzyja deszczowa pogoda i nadmierne zasilanie nawozami. Wiosną warunkami szczególnie sprzyjającymi rozwojowi choroby są wzrost temperatury (optimum w zależności od innych warunków przy 15-24°C) i wilgotności powietrza (powyżej 90%) wskutek długotrwałych opadów. W mniej sprzyjających warunkach choroba może rozwijać się w formie utajonej.
ZIMOWANIE: Grzyb zimuje w postaci grzybni na porażony pędach lub na opadłych liściach.
ZAPOBIEGANIE I ZWALCZANIE: Chore pąki należy jak najszybciej usuwać. Krzewom należy zapewnić stanowisko z dobrym przewietrzaniem, ale nie na przeciągu. Z rabaty starannie uprzątamy zwiędłe liście i martwe pędy, na których zarodniki grzyba mogą przetrwać zimę. Zwalczamy preparatami chemicznymi Teldor 500 SC, Kaptan, Rovral Flo 255 SC.
CIEKAWOSTKA: Szara pleśń posiada także pozytywną stronę i działanie. Mianowicie słynne wina: Sauternes, Cecube i Tokaje powstają w specyficznych warunkach klimatycznych i wilgotnościowych przy dużym udziale "szlachetnej pleśni" - wywołanej właśnie przez szarą pleśń, przez Botrytis cinerea.

Poniżej przedstawiono przykłady porażeń krzewów róż przez szarą pleśń.

Zamieranie pędów. Grzyb Alternaria spp., Nectria spp., lub Botrytis cinerea oraz Coniothyrium fuckelii.
OBJAWY I ROZPRZESTRZENIANIE: Od miejsca cięcia pędów lub innego miejsca mechanicznego, rozwija się brązowa nerkoza, która stopniowo przesuwa się do ich nasady. Często rozwój nekrozy kończy się nad bocznym odgałęzieniem, ale niekiedy dociera ona do podstawy pędu, doprowadzając do jego zamierania lub śmierci całego krzewu. Jest to choroba szeroko rozpowszechniona, szczególnie na krzewach często przycinanych. Porażenie może rozwinąć się również w miejscu zranienia pędu przez owady. Na powierzchni jasnobrązowej lub brązowej, nekrotycznej tkanki tworzą się czarne (C. fuckelii) lub czerwonawe (Nectria spp.) skupienia albo ciemny nalot (Alternaria spp) - stanowiące zarodnikowanie grzyba.
W przypadku infekcji pędów przez B. cinerea, nekroza jest ciemnobrązowa, a na jej powierzchni tworzy się szary, pylący nalot grzybni i zarodników. Choroba pojawia częściej na starszych krzewach. Zarodniki konidialne grzyba powstają pod skórką - w tzw. piknidiach. Optymalne warunki do zakażenia to temp. ok. 22°C i wilgotność ok. 90%. Grzyb toleruje także niską temperaturę, może się rozwijać na pędach krzewów przechowywanych zimą w chłodni. Zimą i wczesną wiosną grzyb rozprzestrzenia się głównie poprzez zarodniki workowe, w okresie wegetacji - przez zarodniki konidialne.
ZIMOWANIE: Grzyb zimuje w postaci grzybni i piknidiów na pędach róż lub innych gatunkach roślin uprawnych (na agreście, brzoskwini, czereśni, irdze, jeżynie bezkolcowej, porzeczce i innych).
ZAPOBIEGANIE I ZWALCZANIE: Należy wycinać chore pędy pół centymetra poniżej nekrozy, nad silnym bocznym pąkiem, a z nasadzeń usuwać resztki pędów. Nie dopuszczać do ranienia pędów. Rany powstałe po cięciu smarować białą farbą emulsyjną z dodatkiem 2,5% jednego z funigicydów: Topsin M500 SC, Rovral Flo 255 SC lub Sportak 450 EC. Rany także możemy smarować specjalną do tego celu przeznaczoną pastą Funaben 03 PA. Po zbiorze kwiatów można opryskiwać rośliny jednym z wymienionych wcześniej funigicydów w stężeniu 0,1%.
 

Poniżej przedstawiono przykłady zamierania pędów krzewów róż.

Rak wgłębiony. Coniothyrium wernsdorffiae.
OBJAWY I ROZPRZESTRZENIANIE: Na pędach pojawiają się drobne, żółte, a następnie brązowe plamy z ciemnobrązową obwódką. W obrębie plam kora marszczy się, podnosi, a następnie pęka podłużnie i wykrusza aż do drewna. Wokół obumarłych tkanek powstaje wałek kalusa. Choroba jest szczególnie niebezpieczna dla róż pnących i piennych. Zakażenie następuje przez drobne rany na pędach.
ZAPOBIEGANIE I ZWALCZANIE: Nie należy dopuszczać do ranienia pędów. W przypadku wystąpienia objawów na różach piennych lub pnących, należy wyciąć chore tkanki nożem, a ranę zasmarować białą farbą emulsyjną z dodatkiem fungicydu (jak w przypadku "zamierania pędów"). Pędy można też leczyć czyszcząc je dokładnie do zdrowych tkanek i smarując fungicydem.

Poniżej przedstawiono przykłady raka wgłębionego pędu róży.

Wertycylioza. Grzyb: Verticillium.
OBJAWY I ROZPRZESTRZENIANIE: Grzyb wnika do korzenia przez włośniki lub miejsca uszkodzone mechanicznie. Następnie opanowuje wiązki naczyniowe i je zapycha upośledzają przewodzenie. W wyniku tego na pojedynczych pędach krzewu liście więdną, a następnie zamierają. Z czasem zamierają pojedyncze pędy lub całe krzewy, zwłaszcza podczas upalnej pogody. Na przekroju chorych pędów widać nekrozę. Grzyb rozwija się w podłożu, skąd zakaża system korzeniowy. Najszybciej choroba rozwija się w temp. 12-25 stopni C.
ZIMOWANIE: Grzyb zimuje w podłożu lub chorych roślinach.
ZAPOBIEGANIE I ZWALCZANIE:
Należy sadzić zdrowe, dorodne krzewy. Po stwierdzeniu objawów choroby usuwać i palić chore pędy lub krzewy, a rośliny rosnące obok podlać jednym z fungicydów: Topsin 500 SC 0,1% lub Sarfun 500 SC 0,1% stosując około 4-6 litrów cieczy na metr kwadratowy.