CHOROBY STAWU BIODROWEGO
Choroby stawu biodrowego:
a) Zapalenie stawu biodrowego
b) Jałowa martwica głowy kości udowej
c) Zapalenie kaletki krętarzowej
d) Biodro trzaskające
e) Zmiany zniekształcająco – zwyrodnieniowe
Zapalenie stawu:
Ropne zapalenie stawów:
a) Nagły początek
b) Spowodowane przez bakterie początkowo osiedlone w błonie maziowej lub torebce stawowej, następnie rozprzestrzeniające się na cały staw
Drogi zakażenia:
a) krwionośna z innych ognisk ropnych
b) przejście procesu ropnego z kości lub części miękkich stawu
c) w wyniku zakażenia bezpośredniego, przez rany drążące stawu
Ropne krwiopochodne zapalenie stawu najczęściej zdarza się u noworodków, niemowląt i małych dzieci, u których przebieg choroby jest szczególnie ostry i szybki. Dorośli chorują rzadziej. Zajęty może być jeden staw lub więcej stawów. Najczęstsza lokalizacja to staw biodrowy, kolanowy, ramienny, łokciowy.
Martwica kości.
Najczęstsze umiejscowienie martwicy to głowa kości udowej – jest to skutek jej skąpego unaczynienia. Trudno określić prawdziwą częstotliwość występowania tego powikłania, ale wiadomo że w USA martwica jest wskazaniem 5-10% przypadków pełnej wymiany stawu biodrowego. Zaburzenia ukrwienia powodują śmierć osteocytów w różnej wielkości segmencie głowy kości udowej, spowodowane przez to zmiany strukturalne kończą się zapadnięciem głowy i schyłkowym zapaleniem stawu.
Do częstych przyczyn martwicy głowy kości udowej zalicza się uraz (zwichnięcie i złamanie kości udowej), nieostrożne stosowanie kortykosteroidów, niedokrwistość sierpowatokrwinkową, toczeń rumieniowaty układowy i nadużycie alkoholu. Stosunek częstości zachorowań wśród mężczyzn i kobiet wynosi w przybliżeniu 4:1. U około połowy pacjentów zmiany są obustronne, początek choroby i związanych z nią dolegliwości dotyczą zazwyczaj jednej strony.
Typowy objaw początkowy to: rozwijający się tępy ból, najczęściej umiejscowiony w pachwinie lub w pośladku,. Zdarza się jednak, że ból pojawia się nagle, gdy jego źródłem jest ostre zapadnięcie się głowy kości udowej lub złamanie styczne przebiegające przez powierzchnię stawową. Do wczesnych objawów zalicza się zmniejszenie zakresu rotacji wewnętrznej i odwodzenia.
Wraz z występującą inkongruencją stawu ból narasta, chód staje się typowy dla osoby z bólem w stawie (antalgiczny), następuje ograniczenie ruchomości. Dla rozpoznania ważne jest perfekcyjne badanie radiologiczne i zdjęcie w rzucie AP i boczne. Typowy objaw radiologiczny to osklerotyzacja kości widoczna już we wczesnych stadiach martwicy; zdarza się, że zmiany radiologiczne jeszcze się nie rozwinęły, podczas gdy badanie MR już ujawnia zmiany.
MR ułatwia też określenie rozległości martwicy i pozwala ją wcześnie rozpoznać u pacjentów ze zmianami obustronnymi, u których do tego czasu nie zdołano stwierdzić choroby po stron ie drugiej. Leczenie i rokowanie zależą od rozległości martwicy i stopnia odkształceń stawu.
Zapalenie kaletki krętarzowej
Zapalenie krętarz większego, znane jako bursitis trochanterica, to częsta odmiana zapalenia kaletki stawu biodrowego. Choroba częściej atakuje kobiety niż mężczyzn, częściej też stwierdza się ją u osób w średnim wieku niż u starszych.
Zmiana może mierz charakter izolowany lub też towarzyszyć schorzeniom kręgosłupa lędźwiowego, innym chorobom stawu biodrowego, nierówności kończyn dolnych, reumatoidalnego zapalenia stawów, stanom po przebytych operacjach w okolicy stawu biodrowego, osłabieniu mięśnia czworogłowego po tej samej stronie czy wreszcie zmianom w stawie kolanowym.
Czasem trudności sprawia ustalenie, czy ból w okolicy krętarza większego jest bólem rzutowanym czy też wynika ze współistniejącego zapalenia kaletki.
Typowe objawy to ból i wrażliwość uciskowa w okolicy krętarza większego, czasem promieniujące do bocznej części uda. Dolegliwości mogą być większe rano, przy wykonywaniu pierwszych kroków, po dłuższym chodzeniu lub przy wstawianiu z dłużej trwającej pozycji siedzącej. Pacjenci skarżą się że sprawia im trudność leżenie na boku po stronie zmian.
· Badanie ujawnia wrażliwość uciskową nad boczną powierzchnią krętarza większego, nasilającą się przy maksymalnym przywiedzeniu i rotacji wewnętrznej kończyny
· Leczenie obejmuje modyfikację aktywności, korzystanie z laski i stosowanie NLPZ
· Ostrzyknięcie kaletki kortykosterydami ze środkiem miejscowo znieczulającym ma wartość zarówno diagnostyczną jak i terapeutyczną
Biodro trzaskające
Uczucie trzaskania lub przeskakiwania w okolicy stawu biodrowego jest zwykle spowodowane przez prześlizgiwanie się ścięgien nad wyniosłościami kostnymi, czasem jednak bywa objawem rzadko występujących zmian, takich jak naderwanie obrąbka panewki lub obecność wolnego ciała w stawie.
U większości pacjentów pojawiają się jednak niezbyt głośne kliknięcia, niewiążące się z bólem i niewymagające leczenia. W bardzo nielicznym odsetku przypadków ból bywa uporczywy i ogranicza ruchy, najczęstszym miejscem pojawienia się trzaśnięcia jest pasmo biodrowo – piszczelowe (chodzi o konflikt pasma z krętarzem kości udowej). Przy znaczniejszych dolegliwościach pacjenci mają uczucie „wypadania stawu z panewki”.
Trzaskanie i ból pacjent dostrzega najczęściej przy wchodzeniu po schodach, przy podnoszeniu się z krzesła lub przy rotacji nogi w ułożeniu na boku. Typowe objawy przedmiotowe to ograniczenie ruchów lub nieprawidłowy chód. Trzaskanie pasma biodrowo –piszczelowego można sztucznie wywołać prosząc o powstanie, a następnie przywodzenie nogi i rotację biodra.
Trzaśnięcie lub podwichnięcie wyczuwa się nad krętarzem większym. Przeskakiwanie ścięgna biodrowo – lędźwiowego jest spowodowane przez podwichnięcie ścięgna nad wyniosłością biodrowo łonową w trakcie przechodzenie od zgięcia biodra do jego prostowania. Pacjenci uskarżają się wtedy na ból w pachwinie. Należy wykonać zdjęcie RTG AP i boczne, by wykluczyć inne zmiany, takie jak zmiany zwyrodnieniowe, martwica kości oraz obecność ciała w stawie.
W większości przypadków wystarczy wyjaśnienie pacjentowi przyczyny jego dolegliwości i dalsza obserwacja. Gdy ból występuje , zaleca się modyfikację aktywności, ostrożne stosowanie NLPZ i ćwiczenia rozciągające (gdy współistnieją przykurcze pasma biodrowo – piszczelowego). W bardziej opornych przypadkach pewną pomocą służy wstrzykiwanie kortykosteroidów. Rzadko zachodzi konieczność interwencji chirurgicznej, którą rezerwuje się do przypadków, w których postępowanie zachowawcze okazuje się nieskuteczne.
Choroba zwyrodnieniowa stawów
Zwyrodnieniem stawów określa się zespół chorobowych zmian struktury i funkcji elementów tworzących staw (chrząstki stawowej, warstwy podchrzęstnej kości, płynu stawowego, torebki stawowej, więzadeł i mięśni). Zmiany te polegają na uszkodzeniu chrząstki stawowej, sklerotyzacji kości w warstwie podchrzęstnej , tworzeniu wyrośli kostnych i torbieli podchrzęstnych oraz zaburzeniu funkcji błony maziowej.
Kolejność zmian patologicznych w chorobie zwyrodnieniowej:
a) Utrata gładkości powierzchni
b) Zmniejszenie grubości chrząstki
c) Stymulacja chondrocytów – pojawienie się blizn
d) Głębokie ubytki sięgające kości podchrzęstnej
e) Zmiany w kości podchrzęstnej 0 zwiększone unaczynienie, złamanie beleczek , pogrubienie
f) Tworzenie wyrośli kostnych
g) Zaniki mięśni
Choroba zwyrodnieniowa stawów jest najczęstszą postacią zaburzeń czynności stawów. W wieku 60 lat występuje u około 60% osób, będąc najczęstszą przyczyną bólu stawów.
Choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych
Pierwotna 20% - idiopatyczna
Nie udaje się ustalić przyczyny np. coxartoza protruzyjna – głębokie zanurzenie kości udowej w panewce
Wtórna 80% -
- dysplastyczna – wrodzona dysplazja stawów biodrowych
- pourazowa (zwichnięcie urazowe biodra, złamanie szyjki kości udowej, centralne zwichniięcie stawu biodrowego
- pozapalna – swoiste i nieswoiste zaplenia stawów
Objawy:
· Ból biodra wysiłkowy, ból ciągły o dużym natężeniu najczęściej w okolicy pachwiny
· Ból kolana w wyniku podrażnienia nerwu zasłonowego
· Ograniczenie ruchomości odwodzenia rotacji wewnętrznej
· Zaniki mięśniowe w obrębie uda i pośladka
· Przykurcz przywiedzeniowy – zgięcie
· Przywiedzenie rotacja na zew
· Ograniczenie sprawności chodu
Na zdjęciu RTG AP i bocznym stwierdza się już na wczesnych etapach choroby zwężenie szpary stawowej i obecność osteofitów, powstawanie torbieli, a z dalszym rozwojem choroby dochodzi do sklerotyzacji w kości. W dnie panewki i na obwodzie głowy kości udowej mogą powstawać osteofity, prowadzące do lateralizacji i proksymalnego przemieszczenia się głowy kości udowej.
W rozpoznaniu różnicowym należy uwzględnić:
· Martwicę głowy kości udowej (wyraźnie widoczna na zdjęciach RTG)
· Zapalenie kaletki krętarzowej (zlokalizowana wrażliwość uciskowa, prawidłowy obraz RTG)
· Uwięźnięci8e nerwu udowego boczne (piekący ból, zaburzenia czucia, prawidłowa ruchomość)
· Przepuklinę KMK w odcinku lędźwiowym (ból w pośladku, ruchowe i czuciowe zmiany na obwodzie kończyny, bez ograniczenia ruchomości w stawie biodrowym)
· Guzy odcinka lędźwiowego kręgosłupa, miednicy lub górnej części uda (ból pleców, bóle nocne, prawidłowa ruchomość)
Tsuyka