czynniki (uwarunkowania) środowiskowe- może jedynie modyfikować genetycznie zaprogramowany tor rozwoju w granicach tzw. Normy reakcji. Wpływ czynników środowiskowych zależy od : 1.sily bodźców środowiskowych 2.czasu trwania tych bodźców. Reaktywność lub ekosensytywnosc lub adaptabilność to określenia zjawiska podatności na bodźce środowiskowe. Skutki (fakty) reaktywności organizmu:1. adaptacja – rodzaj zmian utrwalonych( są one względnie trwale)np. ciemna skora murzynów lub wyższy poziom hemoglobiny mieszkańców wysokogórskich itp. 2.adjustacja- to niewielkie i dosc łatwo odwracalne zmiany przystosowawcze. Musi poprzedzać adaptacje , dłuższa adjustacja może przechodzi w adaptacje. Rodzaje czynników środowiskowych : 1 biogeograficzne –[klimat(temp., nasłonecznienie, wilgotność, ciśnienie atmosferyczne, promieniowanie)-właściwości mineralne: skład wód i powietrza, gleby - ukształtowanie terenu(w.n.p.m.)-otaczający świat roślinny i zwierzęcy] im strefa klimatyczna jest zimniejsza , tym większa masę ciała stwierdza się u jej mieszkańców, u ludzi mieszkających w gorącym klimacie rozwinęły się; dłuższe kończyny, mniejsze obwody i wymiary poprzeczne ciała, niższe wskaźniki wydolności fizycznej zimnych klimatach tendencje odwrotne. Najszybciej dojrzewają dziewczęta w sferze śródziemnomorskiej, im dalej na północ i południe tym ten proces jest późniejszy. Ludzie żyjący na dużych wysokościach, przy niższych parametrach somatycznych posiadają większy obwód klatki pierś. i pojemność życiowa płuc większa liczbę czerwonych krwinek , niższe zużycie tlenu w standardowych wysiłkach, podwyższony poziom hemoglobiny i mioglobiny oraz lepszy rozwój naczyń włosowatych. Nisza ekologiczna – obejmuje całokształt warunków naturalnych, środowisko społeczne itd. Mówi się o przystosowaniu człowieka do takich właśnie warunkow.2.spoleczno-kulturowe- najczęściej stosowanymi kryteriami są tu ; stopień urbanizacji(typ i wielkość miejsca zamieszkania) i status społeczno - ekonomiczny(porównanie zmian jakie zachodzą w konkretnych populacjach w ciągu dłuższego okresu. Różnice pojawiają się w relacji miasto -wieś; znaczne miedzy środowiskami ,cechami somatycznymi. dzieci wiejskie są mniej smukłe, maja większa masę ciała, większa sile mięśniowa mniejsze zdolności szybkościowe i koordynacyjne, wywołane stylem życia. Inny czynnik to warunki spoleczno-ekonomiczne tzn. pozycje społeczna ,zamożność warunki ekonomiczne(zawód wykształcenie rodziców, dochody itd. różnice wynoszą około 10-12cm na korzyść miejskich dzieci.
Trend sekularny -występują różnice wywołane wpływami środowiskowymi w skali miedzy pokoleniowej. Wysokość ciała, masa ciała, rosną kończyny w stosunku do tułowia, przyspieszenie okresu dojrzewania płciowego. przyczyny trendu sekularnego- zmiana warunków spoleczno-ekonomicznych, specyfika czynników środowiskowych, okres rozwojowy ,zjawisko heterozji
Aguuul6