CZYTELNICTWO, 26.11.2013, godz. 09.45 – 11.15
Powody czytelnictwa. (c.d.)
Samokształcenie. Świadome, samodzielne, wypływające z własnej woli poszukiwanie wiedzy zawartej w książkach. Zachodzi w sytuacji, kiedy jednostka sama kontroluje proces edukacyjny, którego głównym celem jest doskonalenie osobowości; czytanie książek jako świadome, pozaszkolne zdobywanie wiedzy. Dotyczy zainteresowań jednostek. Literatura piękna traktowana jako źródło poznania, edukacja historyczna: czytanie werystyczne (beletrystyka jako dzieło naukowe), czytanie proceduralne (rozumienie sensu wydarzeń, historycznej zmienności).
Kształtowanie osobowości. W zależności, jak będziemy traktować literaturę, można szukać w niej pewnych wzorów, można wzorować się na bohaterach literackich i innych wzorcach.
Literatura jako źródło przeżyć emocjonalnych.
2typy emocji:
· pełna akceptacja świata przedstawionego, bez poza-emocjonalnego zaangażowania odbiorcy (bez wprowadzania zmian w otoczeniu).
· przeżycia zastępcze – zjawisko ponadnarodowe i ponadklasowe, warunek: dużo czasu wolnego.
Czytanie w czasie wolnym – ‘dam z towarzystwa’, dzieci chłopskich, pracowników korporacji, studentów. Istnieje teoria, wedle której czasu wolnego będziemy mieli coraz więcej, a czytanie stanie się formą zagospodarowania czasu wolnego.
Zróżnicowania społeczne:
· XVIII klasa próżniacza
· inteligencja – wyróżnik społeczno – zawodowy
· kobiety – organizacja życia towarzyskiego/społecznego, spontaniczność wyboru
· wieś – brak czasu wolego
Czas zabijany – wieś (robić cokolwiek, choćby czytać), miasto (większy wybór rozrywek), czytanie jako forma spędzania czasu wolnego (tylko wśród osób, którym to sprawia przyjemność).
Czytelnictwo jako proces kulturowy – czytelnictwo jest dynamiczne i nie można zatrzymywać się nad społecznym zasięgiem książki, gdyż wiele jest czynników, które ulegają ciągłej zmianie.
· systematyczny wzrost do 70. XX
· także w latach 70. XX wieku, dynamiczny rozwój tv
· 80. i 90. - rozwój literatury popularnej
· XXI wiek - oglądanie zamiast czytania, stabilizująca funkcja bibliotek, zmiany wchodzące z młodszymi pokoleniami, wzory zachowań dorosłych – anachroniczne; pogoń za nowością, tym bardziej jest trudniej sięgać do kanonu literackiego.
Wiek XX to przejście od sytuacji, kiedy był porządek do sytuacji, w której czytamy różne rzeczy i nie musimy się tego wstydzić, gdyż mamy wolny wybór; są to najczęściej tytuły należące do kultury popularnej.
Co jest w szczególności charakterystyczne dla współczesnego stylu życia: nie trzeba przygotowania do czytania, czytelnictwo kultury popularnej nie męczy i nie trzeba pamiętać treści ani poszczególnych faktów.
Powszechnik lekturowy – utwór polecany przez co najmniej 5% tych uczestników badań, którzy w ogóle rekomendowali książki do czytania.
· Młodzieżowy: My, Dzieci z Dworca ZOO, Mały Książę, Quo Vadis
· Ogólnopolski: Pan Tadeusz, Quo Vadis
Podsumowanie:
· literatura piękna jak forma zachowania tożsamości narodowej w XIX w.
· nieformalne życie literackie publiczności, poza oddziaływaniem krytyki i literaturoznawstwa
· własne systemy informacyjne (autorytety – indywidualności)
· znaczące znaczenie szkoły, a następnie samokształcenia
· internalizacja wzorów zachowań wobec literatury wynika z potrzeb określonych jednostek
· powrót do indywidualizmu. Po II Wojnie Światowej ogromny zasięg oddziaływania literatury pięknej
· lata 90. – stereotypizacja
Czytelnictwo mieści się pośrodku badań podstawowych (bardziej ogólne, służą poznawania istoty bytu, jak filozofia, obserwacja, nazywanie, projektowanie, opisywanie, nazywanie stanu rzeczy) i stosowanych (wyniki badań podstawowych wykorzystuje się do opracowania czegoś).
Badania jakościowe - obserwacja, wywiad nieustrukturyzowany, eksperyment, teoria ugruntowana, (badacz nie powinien niczego narzucać, bez hipotezy, nie odwoływać się do wiedzy, którą już zgromadzono) analiza treści (metoda badań dokumentów osobistych)
vs.
Badania ilościowe - ankieta, wywiad ustrukturyzowany, sondaż, bibliometria.
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi które są ważniejsze albo które należy przeprowadzać najpierw.
Problematyka badawcza – określamy pole naszych badań oraz jakie będzie nasze podejście, czyli perspektywa badawcza. Przykład:
Wampiry:
· pole badawcze – przyczyny popularności tekstów
· perspektywa badawcza – ujęcie semiotyczne: o wampirach? o nastolatkach? o miłości?
· ujęcie psychologiczne – rozrywka? tęsknota? ucieczka?
· ujęcie socjologiczne - moda? marketing?
Próba reprezentatywna.
· zbiorowość w całości – zbiorowość generalna
· zbiorowość próbna – niektóre elementy zbiorowości generalnej tak dobrane, aby ją reprezentowały
· reprezentatywność próby – możliwa bliskość struktury względem zbiorowości generalnej, zachowane proporcje występowania cech
· dobór próby – losowy (równe szanse wyboru) lub celowy
· kryteria merytoryczne
· losowanie – systematyczne, warstwowe, wielostopniowe
· formy doboru celowego – tworzenie próby według statystycznej zależności cech, według równych kwot (grupy równe ilościowo, reprezentujące różne wartości tej samej cechy)
Klucz doboru próby i jej reprezentatywność mają największe znaczenie.
Powojenne badania czytelnictwa.
· Drogi rozchodzenia się książki, społeczne ramy obiegu książki, wybory czytelnicze (czy sięgamy tylko po sprawdzone pozycje czy też eksperymentujemy z nowymi książkami)
· uwarunkowania sposobów odbioru dzieł literackich
· cechy wyróżniające publiczność czytelniczą z całej populacji (co wyróżnia czytelników z populacji i czym się oni różnią od innych czytelników; co kieruje naszymi wyborami)
Przykłady badań czytelnictwa.
Czytelnictwo pracowników naukowych – badanie ankietowe na Uniwersytecie w Bydgoszczy. To mylący i zbyt ogólny tytuł; gdyż celem było tutaj „wszechstronne zbadanie czytelnictwa pracowników naukowych, ze szczególnym wyeksponowaniem lektury pozazawodowej”.
Czytelnictwo badano w tym przypadku ze względu na formę i cel (głównie czas wolny i poszerzanie wiedzy).
Wnioski: pierwsza próba opracowania czytelnictwa pracowników naukowych, lektura czasu wolnego – zdobywanie nowej w...
attina