1. Analiza zewnętrzna Biebrzańskiego Parku Narodowego
Turystyka stanowi ważną i dynamiczną gałąź gospodarki zarówno w starych krajach Unii Europejskiej, jak i w Polsce. Ze względu na duży i niedający się łatwo wyeliminować udział pracy ludzkiej stanowi sektor o istotnej roli w dziedzinie zwiększania zatrudnienia i walki z bezrobociem. W związku z tym jest przedmiotem dużego zainteresowania i niejednokrotnie wsparcia ze strony władz państwowych.
W związku z tym istotnym zadaniem realizowanym przez Komisję Europejską jest zapewnienie, by interesy sektora turystycznego zostały wzięte pod uwagę przy opracowywaniu aktów prawnych, programów wsparcia i innych przedsięwzięć podejmowanych w dziedzinach, które mają wpływ na turystykę. Nie mniej turystykę postrzega się w Unii Europejskiej, jako element gospodarki kreowany i wspomagany przez poszczególne rządy państw członkowskich. Unia Europejska w tej dziedzinie gospodarki przyjęła zasadę działania na rzecz ujednolicenia prawa zapewniającego w całej Unii jednakowe rozumienie pojęć określających działania w sektorze turystycznym, które winny się przekładać na ujednolicenie poziomu usług turystycznych.
1.1. Polityka województwa podlaskiego w zakresie turystyki
1.1.1. Strategia rozwoju Województwa Podlaskiego do roku 2020
W skróconej diagnozie stanu faktycznego „Strategia rozwoju Województwa Podlaskiego do roku 2020 – w zakresie istotnym dla rozwoju turystyki – wskazuje, że:
- głównymi rzekami są Narew, Biebrza i Bug,
- ważnym elementem sieci hydrograficznej są jeziora, z których największe to Wigry, Hańcza, Szurpiły, Necko, Rajgrodzkie,
- stopień lesistości w 2004 roku wynosił w województwie 29, 3%; główne kompleksy leśne występują w północnej i wschodniej części województwa; są to Puszcza Białowieska, Knyszyńska, Augustowska oraz Puszcza Kurpiowska,
- region charakteryzuje się dużym stopniem czystości i naturalności środowiska przyrodniczego oraz terenami o unikalnych walorach przyrodniczo-krajobrazowych: znajduje się tam największy w Europie obszar bagien w dolinach Narwi i Biebrzy z parkami narodowymi: Narwiańskim i Biebrzańskim oraz doliny rzek: Bugu z Nurcem, Narwi z Supraślą, Biebrzą i Pisą, Czarnej Hańczy, Rospudy i Szeszupy,
- szczególną wartość przyrodniczą i rekreacyjną ma kompleks jezior Pojezierza Suwalsko-Augustowskiego z Wigierskim Parkiem Narodowym i Suwalskim Parkiem Krajobrazowym oraz jezior w rejonie Rajgrodu,
- nieprzeciętne walory przyrodnicze województwa podlaskiego objęto różnymi formami ochrony. W regionie istnieją:
· 4 parki narodowe – Białowieski, Biebrzański, Narwiański i Wigierski,
· 3 parki krajobrazowe,
· 89 rezerwatów przyrody,
· 15 (452 360,8 ha) obszarów chronionego krajobrazu,
· 1960,3 ha użytków ekologicznych,
· 2053 pomniki przyrody.
- na obszarze województwa podlaskiego istnieją dwa Euroregiony: „Niemen‖ oraz „Puszcza Białowieska‖,
- województwo podlaskie jest regionem o wielokulturowej i wielonarodowościowej specyfice, najbardziej zróżnicowanym pod względem etnicznym w kraju. Zamieszkują tu obok Polaków: Białorusini, Litwini, Ukraińcy, Tatarzy i Romowie. Efektem tego są liczne zabytki kultury i architektury materialnej, w tym sakralnej, wiele obiektów architektury ludowej oraz miejsca o dużym znaczeniu historycznym. Ponadto mamy do czynienia z bogatą obrzędowością, o charakterystycznych cechach folkloru obszarów pogranicza kulturowego,
- na sposób gospodarowania w regionie ma wpływ sieć ekologiczna Natura 2000; istnieje w związku z tym konieczność rozwijania gospodarki regionu zgodnie z wymaganiami ochrony środowiska, przez popieranie alternatywnych kierunków rozwoju gospodarczego, m.in. zrównoważonej turystyki,
- w 2004 roku województwo podlaskie dysponowało 188 obiektami turystycznymi, w których było 12,9 tys. miejsc noclegowych,
- główne formy turystyki, które rozwijają się na terenie województwa, to:
· Turystyka aktywna,
· Turystyka przyrodnicza,
· Turystyka kulturowa,
- naturalne uwarunkowania przyrodnicze regionu umożliwiają nie tylko wysokiej jakości turystykę i wypoczynek, ale także podejmowanie leczenia i rehabilitacji w dwóch ośrodkach o statusie uzdrowisk – Augustowie i Supraślu,
- dostępność komunikacyjną oraz połączenia wewnątrzregionalne zapewniają:
· W transporcie drogowym drogi o numerach: 8, 16, 19, 61, 65 i 66,
· Drogowe przejścia graniczne w województwie podlaskim, znajdujące się w Budzisku i Ogrodnikach (Litwa) oraz Kuźnicy Białostockiej, Bobrownikach i Połowcach (Białoruś),
· W transporcie kolejowym istnieje szereg dróg o znaczeniu krajowym i regionalnym; przez województwo podlaskie przebiega też I Paneuropejski Korytarz Transportowy E-75 (RAIL BALTICA),
- transport wodny praktycznie wykorzystywany jest tylko do celów turystycznych,
- nie ma możliwości dotarcia do regionu drogą lotniczą.
Struktura strategii przewiduje cele strategiczne oraz priorytety i działania, które należy podjąć, by zrealizować założone cele. Poszczególne elementy, powiązane bliżej lub dalej z turystyką, przedstawiają się następująco:
- cel 1: podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej województwa,
- cel 2: rozwój zasobów ludzkich zgodnie z potrzebami rynku pracy,
- cel 3: podniesienie konkurencyjności podlaskich firm w aspekcie krajowym i międzynarodowym,
- cel 4: ochrona środowiska naturalnego,
- cel 5: rozwój turystyki z wykorzystaniem walorów przyrodniczych i dziedzictwa kulturowego,
- cel 6: wykorzystanie przygranicznego i trans granicznego położenia województwa,
- cel 7: rozwój rolnictwa i tworzenie warunków do wielofunkcyjnego rozwoju wsi,
Wymienione cele – jak wyżej wspomniano – realizowane będą w ramach trzech priorytetów. Tak, więc:
- priorytet I – infrastruktura techniczna, będzie realizowany przez następujące działania:
· Działanie 1. Rozwój systemu transportowego województwa; przewiduje ono m.in. następujące zadania:
o Wspieranie budowy i przebudowy dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania międzynarodowego, krajowego, regionalnego i lokalnego ruchu drogowego oraz poprawy jego bezpieczeństwa, rozbudowa i budowa nowych miejsc obsługi podróżnych (MOP) przy drogach krajowych i wojewódzkich, stosownie do potrzeb ruchu turystycznego, budowa systemu komunikacji lotniczej,
· Działanie 2. Rozwój infrastruktury społeczeństwa informatycznego, m.in. z następującymi zadaniami:
o Gromadzenie i udostępnianie zasobów dziedzictwa kulturowego w postaci cyfrowej,
o Budowa internetowych centrów baz danych w obszarach działania: turystyka, środowisko, drogi, kolej, instytucje pożytku publicznego, instytucje użyteczności społecznej, baza turystyczna, stowarzyszenia i organizacje pozarządowe,
o Rozwój e-turystyki – udostępnianie informacji turystycznej przez Internet,
- priorytet II – infrastruktura społeczna, w którym przewidziano następujące działania:
· Działanie 2. Rozwój kultury i ochrona dziedzictwa kulturowego, z zadaniami:
o Wspieranie imprez kulturalnych o zasięgu krajowym i regionalnym oraz dbałość o powstanie nowych,
o Inspirowanie i wspieranie rozwoju kultury ludowej i amatorskiej, w tym folkloru i rękodzieła ludowego, twórczości profesjonalnej oraz amatorskiego ruchu artystycznego, z uwzględnieniem specyficznego w województwie podlaskim zróżnicowania etnicznego, narodowościowego i religijnego, a także ich promocji w kraju i za granicą,
o Ochrona i utrzymanie dobrego stanu technicznego i historycznych form obiektów zabytkowych; wykorzystanie obiektów zabytkowych do nowych funkcji, zwłaszcza na potrzeby turystyki i działalności kulturalnej,
o Zachowanie tożsamości krajobrazu kulturowego i utrzymanie ciągłości rozwoju przestrzennego historycznych zespołów osadniczych,
o Identyfikacja i promocja produktów tradycyjnych województwa podlaskiego, z wykorzystaniem Listy Produktów Tradycyjnych,
o Wspieranie społeczności lokalnych w zachowaniu tradycyjnej wiejskiej zabudowy, zwłaszcza na terenach o dużym potencjale turystycznym,
o Dbałość o tradycje narodowe i kulturowe.
· Działanie 3. Rozwój sportu i rekreacji, z zadaniami:
o Budowa, przebudowa i modernizacja ośrodków turystyczno-sportowych (baseny, stadiony, boiska i hale, sale sportowe, centra sportowo-rekreacyjne itp.),
o Budowa, przebudowa i modernizacja obiektów rekreacyjnych (parki, ścieżki zdrowia, plaże, kąpieliska, przystanie wodne itp.),
o Wspieranie zagospodarowania obszarów rekreacyjno-sportowych w miastach i strefach podmiejskich,
o Wspomaganie rozwoju zintegrowanego systemu szlaków rowerowych w regionie, w tym budowy ścieżek rowerowych na obszarach miejskich,
o Organizowanie imprez sportowo-rekreacyjnych o zasięgu regionalnym, krajowym i międzynarodowym,
· Działanie 4. Rozwój szkolnictwa, z zadaniami:
o Wspieranie rozwoju form kształcenia ustawicznego młodzieży i dorosłych, zwłaszcza z obszarów wiejskich,
o Wsparcie działań na rzecz edukacji ekologicznej,
· Działanie 5. Rewitalizacja zdegradowanych obszarów miejskich oraz rozwój mieszkalnictwa, m.in. z zadaniami:
o Renowacja budynków o wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym oraz ich adaptacja na cele społeczne, gospodarcze lub turystyczne,
o Remont i przebudowa obiektów pełniących funkcje zaplecza turystycznego i kulturalnego,
- priorytet III – baza ekonomiczna, z następującymi działaniami:
· Działanie 1. Rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich, z zadaniami:
o Stymulowanie rozwoju otoczenia rolnictwa i wzrostu zatrudnienia pozarolniczego na wsi, m.in. w zakresie usług oraz obsługi turystyki, w tym turystyki wiejskiej i budownictwa letniskowego,
o Wspieranie rozwoju i tworzenia przedsiębiorczości, zwłaszcza poza tradycyjnymi sektorami działalności na obszarach wiejskich,
o Wspieranie rozwoju przedsięwzięć międzysektorowych typu Leader na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich,
o Wspieranie promocji obszarów wiejskich, jako motoru rozwoju regionalnego pod kątem turystycznym i inwestycyjnym,
· Działanie 2. Rozwój turystyki i lecznictwa uzdrowiskowego, z zadaniami:
o Wspierania kompleksowego zagospodarowania turystycznego terenów o najwyższych w województwie walorach przyrodniczych i kulturowych, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju,
o Tworzenia warunków lokalizacyjnych oraz preferencji finansowych, organizacyjnych i prawnych sprzyjających pozyskiwaniu inwestorów do modernizacji i realizacji bazy turystycznej,
o Wspierania rozwoju turystyki przyjazdowej, w tym turystyki wiejskiej, ekoturystyki i turystyki kwalifikowanej,
o Dalszego rozwoju regionalnego systemu informacji i promocji turystycznej oraz jego włączenia w system krajowy i międzynarodowy,
o Wspomagania wzrostu atrakcyjności i rozwoju bazy materialnej najatrakcyjniejszych obszarów i obiektów turystycznych województwa, w tym uzdrowisk,
o Tworzenia warunków do uzyskania wysokiej marki produktów turystycznych przez wspieranie zintegrowanych systemów rozwiązań w zakresie tworzenia i promocji markowych produktów turystycznych oraz budowania tożsamości turystycznej województwa wraz z systemem identyfikacji marek regionalnych,
o Opracowania długofalowego programu rozwoju różnych form turystyki i lecznictwa uzdrowiskowego w województwie podlaskim, w tym przygotowania kadr do ich obsługi,
o Wspierania rozwoju zintegrowanego systemu tras rowerowych, konnych, kajakowych, pieszych oraz tworzenia punktów widokowych,
o Tworzenia oraz wspierania inicjatyw podnoszących poziom bezpieczeństwa w rejonach atrakcyjnych turystycznie,
· Działanie 5. Tworzenie spójnego i efektywnego systemu promocji, z zadaniami:
o Wykreowanie znaku i hasła promocyjnego województwa,
o Promocja oferty turystycznej regionu, w tym walorów przyrodniczych, kulturowego dziedzictwa oraz lokalnych produktów tradycyjnych,
o Efektywne wykorzystanie odrębności kulturowych regionu do jego promocji i rozwoju,
o Kreowanie pozytywnego wizerunku województwa podlaskiego w kraju i za granicą,
· Działanie 7. Rozwój funkcji metropolitalnych Białegostoku, m.in. z zadaniem ukierunkowania na wzmocnienie tych funkcji przez kompleksową rewitalizację obszarów miejskich, obejmującą aspekty urbanistyczne, przestrzenne, środowiskowe, społeczne, gospodarcze i kulturowe.
1.1.2. Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej 2007–2013
Atrakcyjność inwestycyjna Atrakcyjność inwestycyjną województw Polski Wschodniej określa się, jako niską i bardzo niską. Za główne przyczyny takiego stanu rzeczy można uznać:
- słabą aktywność województw wobec inwestorów,
- niewielką chłonność regionalnych rynków zbytu,
- słabą dostępność transportową,
- niski poziom infrastruktury gospodarczej i społecznej.
Województwa Polski Wschodniej cechuje bardzo niski wskaźnik nakładów inwestycyjnych w przeliczeniu na mieszkańca. Średnio w kraju w roku 2005 wyniósł on 3434 zł, w Polsce Wschodniej zaś osiągnął wartość 2442 zł, co stanowi około 65% średniej krajowej. Województwa: lubelskie, świętokrzyskie i podkarpackie lokują się na najniższym poziomie w kraju, w przedziale 1500-2500 zł. Nieco lepiej wygląda sytuacja w podlaskim i warmińsko-mazurskim, gdzie wartości te sytuują się w przedziale 2500-3000 zł. Warto też przytoczyć dane dotyczące inwestycji zagranicznych, ze względu na to, że w sektorze turystyki kapitał ten z reguły jest lokowany w sferze infrastruktury, zwłaszcza w hotelach (i to wyższej klasy). Otóż w końcu 2005 roku na ogólną liczbę 54,3 tys. spółek z udziałem kapitału zagranicznego w całym kraju, w Polsce Wschodniej było ich tylko 3,3 tys. i w żadnym z województw liczba ta nie przekroczyła 1000. Ale na interesującym nas obszarze zachodzą również zjawiska pozytywne. Związane jest to z udziałem tamtejszych przedsiębiorstw innowacyjnych w ogólnej ich liczbie. W 2003 roku udział tego typu przedsiębiorstw w ...
nico2807