PODSTAWY SOCJOLOGII – ks. Pac
Socjologia jako nauka i wiedza.
Socjologia jest to nauka o społeczeństwie (societus – społeczeństwo z łac., logos – rozum, nauka z gr.).
Społeczeństwo – zorganizowany zespół zbiorowości ludzkich posiadający wspólne warunki bytowania, wspólne więzi, instytucje tworzące zamknięty układ decydujący o własnej tożsamości.
Socjologia jako nauka traktuje społeczeństwo jako zbiór ludzi posiadający prawidłowości i powtarzalne cechy.
Socjologia odróżnia się od wiedzy potocznej metodami zdobywania wiedzy, uzasadnieniami twierdzeń oraz korzystania z rezultatów badań.
Socjologia stawia sobie podstawowe cele i spełnia zasadnicze funkcje:
1. Funkcja poznawcza: polega na budowaniu wiedzy na temat świata społecznego, dzięki której łatwiej jest zrozumieć procesy zachodzące w społeczeństwie. (jak jest?)
2. Funkcja diagnostyczna: dostarcza wiedzy na temat społeczeństwa, charakteryzuje zjawiska, stawia diagnozę w odniesieniu do jakiegoś fragmentu życia społecznego. (dlaczego tak jest?)
3. Funkcja prognostyczna: może przewidzieć, co nastąpi w najbliższej przyszłości, lecz nie ocenia wydarzeń, a stwierdza fakt. (jak będzie?)
4. Funkcja socjotechniczna: pokazuje jak wpływać na grupy i jednostki społeczne. Dotyczy udzielania rad różnym instytucjom i podmiotom gospodarczym, partiom politycznym.
5. Funkcja demaskatorska: demaskuje i ujawnia rzeczywisty stan rzeczy, procesów, które się dokonują w społeczeństwie, obala stereotypy i uprzedzenia.
Życie człowieka opiera się na zasadniczych podstawach. Są to podstawy przyrodnicze, ekonomiczne i kulturowe.
Podstawy przyrodnicze.
Życie człowieka od zawsze podlegało prawom przyrody: walka o przetrwanie, opieka nad potomstwem, hierarchia, dominacja osobników, porozumiewanie się i zorganizowana współpraca. Zatem na nasze życie mają wpływ czynniki biologiczne – procesy fizjologiczne, geograficzne, czyli środowiskowe i demograficzne.
Podstawy ekonomiczne.
Pozwalają jednostce i grupie utrzymać się przy życiu. Decydują o użytkowaniu zasobów środowiska. To narzędzia i maszyny, którymi posługują się ludzie, to umiejętności, sprawności i organizacja pracy.
Podstawy kulturowe.
Potocznie z kulturą kojarzymy dobre wychowanie. Mówiąc o kulturze mamy na myśli ogół wytworów działalności ludzkiej. Zatem mówimy o kulturze materialnej i niematerialnej.
Kultura materialna to narzędzia pracy, przedmioty codziennego użytku, transport, mieszkania.
Niematerialna kultura zwana duchową to wiedza, nauka, religia, idee, wartości i normy obyczajowe, zwyczaje, znaki, symbole. Takim podstawowym elementem jest wiedza.
Wiedza to wszelka forma poznania. Całokształt informacji pozostający ze sobą w określonym układzie. Wiedza jest fundamentem kultury społeczeństwa i jednostki. Istnieją różne rodzaje wiedzy: naukowa, potoczna, artystyczno – literacka i spekulatywna (abstrakcyjna).
Wartość podstawową ma wiedza naukowa. Cechuje się wysokim poziomem poprawności, pewności, posiada wysoki poziom usystematyzowania logicznego, jest sprawdzalna i cechuje ją samokontrola i samokrytycyzm. Ma duże zdolności prognostyczne i heurystyczne, czyli źródłem nowej wiedzy jest zdobyta wiedza.
Nauka posiada cele wewnętrzne, czyli poznawcze i zewnętrzne, czyli praktyczne. Każda nauka opisuje pewne dziedziny działalności ludzkiej mające na celu realizacje pewnych zagadnień.
Nauki możemy podzielić na dedukcyjne. (dedukcja – rozumowanie) i indukcyjne. Inaczej formalne i empiryczne.
W naukach formalnych poszczególne twierdzenia albo całe teorie należy udowodnić w sposób formalnie logiczny lub matematycznie kontrolowany.
Nauki formalne to: filozofia, matematyka, logika, teologia.
Odmiennie w naukach empirycznych, których przedmiotem badań są realne byty w przyrodzie ożywionej i nieożywionej, w tym ludzie. Zaliczamy tu: fizykę, chemie, biologie, psychologie i socjologie.
SOCJALIZACJA
Socjalizacja – proces uspołecznienia jednostki ludzkiej,
- to trwający całe życie proces kształtowania zachowań ludzkich poprzez interakcje społeczne, pozwala on jednostkom rozwijać się i wykorzystać własny potencjał. Socjalizacja w wymiarze społecznym to stawanie się człowiekiem.
W toku socjalizacji człowiek poznaje i przyswaja sobie:
- umiejętności, które leżą u podstaw interakcji społecznych,
- normy i wzory zachowań zarówno społecznie akceptowane jak i wzory reakcji emocjonalnych,
- wartości,
- umiejętności posługiwania się rozmaitymi przedmiotami
Socjalizacja ma dwa etapy:
- pierwotna,
- wtórna,
Socjalizacja pierwotna zachodzi w dzieciństwie poprzez obserwacje (do około 7 roku życia trwa obserwacja). Dokonuje się w rodzinie, a następnie w innych grupach pierwotnych (rówieśniczych, sąsiedzkich). Jednostka zostaje tu po raz pierwszy wprowadzona w świat wzorów, reguł, oczekiwań społecznych. Jednym słowem w socjalizacji pierwotnej człowiek uczy się abecadła społecznego. Dlatego też jest ona najważniejsza w życiu jednostki.
Socjalizacja wtórna obejmuje starsze dzieci i rozciąga się na dorosłe życie jednostki. W tej fazie część odpowiedzialności za socjalizacje przejmują od rodziny inne instytucje. Czynnikami socjalizacji stają się szkoły, grupy rówieśnicze, organizacje. (normy, obyczaje, sankcje – kontrola społeczna?)
Świat zinternalizowany w socjalizacji pierwotnej jest o wiele lepiej zakorzeniony niż w socjalizacji wtórnej.
Różne nauki wyprowadziły odrębne teorie wyjaśniające zjawisko socjalizacji.
Na gruncie psychologii przewodzą 4 teorie:
- teoria uczenia się,
- psychoanalizy,
- rozwoju poznawczego,
- ekologiczna
Teoria uczenia zakłada, że człowiek przychodzi na świat bez żadnej wiedzy na temat zachowań społecznych. Uczenie się to głównie obserwacja, ale także aktywne zdobywanie informacji i doświadczeń życiowych.
Ciekawą jest teoria psychoanalizy (Freund, lekarz, psycholog, antropolog). Twierdził, że instynkty i popędy ludzkie są niezmienne, a w związku z tym nie jest możliwa zasadnicza przemiana człowieka, lecz co najwyżej ukierunkowanie zawartych w nich energii i zmiana form przejawiania się tych instynktów i popędów.
2
aowiec