TRB kol 2.docx

1. Ogólna charakterystyka systemów transportowych i robót ładunkowych.

?

2. Klasy zadań przewozowych (modele zadań).

1. Dane: Rodzaj ładunku, ilość Q, N środków transportowych, wydajność środków transportowych. Obliczyć czas operacji transportowej.

2. Dane: Rodzaj ładunku, ilość Q, wydajność środków transportowych, czas operacji transportowej T. Obliczyć liczbę niezbędnych środków transportowych.

3. Dane: Rodzaj ładunku, liczba środków transportowych, czas cyklu środka transportowego, czas operacji transportowej. Obliczyć ilość ładunku możliwą do przewiezienia Q.

3. Schematy przewozów ładunków - ich zastosowanie

a) promienisty – krótkie odległości; -przewozy nieregularne; -połowiczne wykorzystanie środka transportu (wraca pusty)

b) wahadłowy – przy masowym transporcie od 1 pktu nadawczego do 1go pktu przyjmującego; -stosowany przy masowych robotach; - przy rozładunku transportów kolejowych lub statków; - w czasie wykonywania procesów betonowania konstrukcji

c) obwodowy – przewozi się ład od kilku nadawców do kilku odbiorców w ciągu ustalonego czasu pracy; -kolejność dowozu ustala się matematycznie lub ?; -jak największe wykorzystanie ładowności (grafy i sieci)

4.Technologie i organizacja procesu transportowego-przeładunkowego

Technologia zunifikowana stosowana jest do transportu materiałów kawałkowych i sztukowych. Polega na zastosowaniu kontenerów oraz innych zbiorczych jednostek ładunkowych, stanowiących znormalizowane opakowania.

Przy zastosowaniu technologii zunifikowanej wykorzystywane są    trzy     podstawowe   typy   kontenerów: uniwersalne, uniwersalne specjalizowane, specjalne

Technologia specjalizowana należy do najbardziej rozpowszechnionych w budownictwie. Opiera się na środkach transportu dostosowanych do wymogów technologicznych ładunków. Technologia specjalizowana, stosowana jest do transportu masowych materiałów budowlanych, takich jak: ziemia, kruszywo budowlane, materiały wiążące luzem, półpłynne i ciastowate mieszanki betonowe, prefabrykaty betonowe itp.     Do transportu stosowane są różnego rodzaju tabory samowyładowcze oraz zbiornikowe.

Technologia uniwersalna stosowana jest do przewozu luźnych ładunków sztukowych i kawałkowych, w przypadku gdy znaczną część załadunku i wyładunku odbywa się ręcznie. Do transportu wykorzystywane są uniwersalne tabory skrzyniowe. Z uwagi na dużą pracochłonność, a zarazem niską wydajność technologia ta ma coraz rzadsze zastosowanie.

5.Podstawowe obliczenia transportowe-eksploatacyjne: sposoby obliczenia wydajności transportowych, doboru zestawu środków transportowych do wydajności zespołów za- i wyładowczych

Wydajność przewozowej jednostki transportu

Terminem masowych materiałów budowlanych określa się materiały, które na budowę powinny być dostarczane sukcesywnie w czasie realizacji prac. Do materiałów takich zaliczamy przykładowo: kruszywa (szczególnie w budownictwie drogowym), beton towarowy, cegłę, bloczki - przy wznoszeniu obiektów technologią tradycyjną, grunt). Podstawowym problemem w organizacji transportu takich materiału jest dobór rodzaju i liczby środków transportowych, zapewniających niezakłóconą realizację procesów zasadniczych budowy.

O wyborze środka transportowego decydują przeważnie względy techniczne i ekonomiczne. Właściwy dobór środka transportowego, umożliwiający racjonalne wykorzystanie jego ładowności i przebiegu, wpływa na efektywność użytkowania pojazdu. Najczęściej jednak na wybór ma wpływ koszt przewozu ładunku.

Z punktu widzenia projektowania organizacji transportu podstawowe znaczenie ma umiejętne obliczenie wydajności, gdyż od tego zależy dobór liczby i rodzaju środków transportowych.

Wydajność środka transportowego Wtr oblicza się według ogólnie przyjętych wzorów dla wydajności maszyn o działaniu cyklicznym:

gdzie: Q – nośność jednostki transportowej w t (lub jej pojemność w m3), n – liczba cykli transportowych w ciągu jednej zmiany, Sn – współczynnik wykorzystania ładowności jednostki transportowej zależny od rodzaju materiału, Sw – współczynnik wykorzystania czasu roboczego w stosunku do ogólnego czasu pracy.

Liczbę cykli transportowych (kursów) w czasie trwania jednej zmiany roboczej oblicza się ze wzoru:

,         ;

gdzie: T – czas zmiany roboczej, t – czas pełnego cyklu przewozowego jednostki transportowej, tz – czas potrzebny na załadowanie wraz z manewrowaniem, tw – czas potrzebny na wyładowanie wraz z manewrowaniem, vśr – średnia prędkość jazdy środka transportowego, l – odległość przewozowa.

Jeśli znana jest wydajność przewozowa środka transportowego, to do przewiezienia w ciągu jednej zmiany roboczej ładunku o wielkości G, potrzebną liczbę jednostek transportowych nj można wyliczyć ze wzoru:

W praktyce czas jazdy środków transportowych jest zależny od stanu technicznego  pojazdów, warunków drogowych itp. Dlatego obliczoną liczbę pojazdów nj powiększa się o 10 – 20%.

Obok wykorzystania nośności środka transportowego ważnym elementem jest zapewnienie ciągłości pracy. Podczas planowania organizacji transportu w budownictwie należy dążyć do optymalnego wykorzystania środków transportowych, ponieważ ma to wpływ na ekonomikę przyjętego rozwiązania transportu. Polega to na stworzeniu takich warunków, w których będzie osiągnięta równomierność stosowania środków transportowych oraz grup roboczych lub maszyn ładujących i wyładowujących te środki. Należy jednak pamiętać że miarodajnym wskaźnikiem nieprzerwanego transportu poziomego jest załadunek lub wyładunek (który z nich trwa dłużej).

Zasadę nieprzerwanego transportu poziomego przedstawia wykres na rys. 3.16. Na wykresie pokazano siedem pełnych cykli przewozowych. W chwili podstawienia ósmego środka transportu do załadowania , pierwszy środek transportu, po odbyciu pełnego cyklu przewozowego, ponownie znajduje się w miejscu ładowania. Od tego momentu cykl przewozowy wszystkich środków  transportowych powtarza się.

Transport równomierny powinien być stosowany szczególnie przy odwożeniu urobku pozyskanego przez koparki oraz przy przewozach na budowę masowych materiałów budowlanych ładowanych mechanicznie.

Rys.3.17. Przykład planowania dostaw bloczków betonowych.

W budownictwie przyjęto ustalać wielkość zapasu materiałów masowych na budowie w dniach. Zapas ten określa się wg zależności:

gdzie: tzw – czas, jaki upływa od złożenia zamówienia do rozpoczęcia wysyłki materiału (dni);
tt – czas transportu materiału od wytwórcy lub hurtowni na budowę (dni); tw – czas wyładowania, przyjęcia, rozdzielenia na składowiska i do magazynów oraz ewentualne przygotowanie materiału.

Przykład planowania dostaw na podstawie zużycia i przyjętego poziomu zapasu bloczków betonowych przedstawiono na rysunku 3. 17. Podkreślmy, że planowanie takie prowadzi się dla materiałów masowych, dostarczanych na budowę sukcesywnie w czasie ich zużywania.

6.Metodyka planowania przedsięwzięć transportowych

Obliczenie wydajności maszyn i zużycie materiału znając te parametry można ustalić liczbę potrzebną środków transportu aby zapewnić ciągłość robót budowlanych.

7.Składowanie materiałów i wyrobów budowlanych

Klasyfikacja materiałów budowlanych z punktu widzenia ich składowania

Każdy z materiałów i wyrobów budowlanych ma inna odporność na czynniki atmosferyczne dlatego na placu budowy składuje się je na trzy sposoby:

- składy otwarte,

- składy pod wiatami

- magazyny zamknięte.

Wielkości składów zależą głównie od minimalnych warunków składowania oraz potrzeb zapasów materiałowych.

Otwarte - Większość materiałów i wyrobów budowlanych składuje się na otwartej przestrzeni. Teren składowiska musi być  wyrównany i odwodniony. Nawierzchnie placu można wykonać z tych samych materiałów, co drogi tymczasowe. Niekiedy teren składowisk należy podwyższyć poprzez nasypywanie warstwy piasku, żużla czy gruzu. Dla niektórych materiałów należy wykonać specjalne podłoża. Do składowania materiałów dłużycowych lub ciężkich przygotowuje się podkładki betonowe, stojaki, legary i przekładki. Dla wszelkiego rodzaju kruszyw buduje się boksy, zasieki lub stoiska wykonane z cegły, betonu, drewna. Należy także przygotować doły na wapno gaszone.

Półzamknięte (wiaty) - Niektóre materiały budowlane muszą być osłonięte przed opadami atmosferycznymi i promieniami słonecznymi, lecz nie wymagają przechowywania w określonej temperaturze czy wilgotności. Osłonami mogą być wiaty, plandeki lub przykrycia z blachy falistej. Niekiedy potrzebne są w magazynach zadaszonych ściany osłonowe. Podłoga w tych magazynach może być wykonana z płyt betonowych i palet drewnianych, można tez zastosować dobrze ubity żwir lub żużel.

Zamknięte

Magazyny zamknięte zalicza się do tymczasowych obiektów zagospodarowania placu budowy. Magazyny tymczasowe wykonuje się w zasadzie według projektów typowych jako przenośne – ze składanych elementów prefabrykowanych, oraz przewoźne – kontenerowe i na stałym podwoziu. Do magazynów zamkniętych zalicza  się także szopy drewniane, których konstrukcja nośna jest zbliżona do konstrukcji wiat.

Bhp magazynowania materiałów budowlanych

    Ze względu bezpieczeństwa zabrania się składowania materiałów i elementów oraz sprzętu mechanicznego bezpośrednio pod liniami elektroenergetycznymi  napowietrznymi lub bliżej niż 2 m od linii niskiego napięcia, 5 m od linii wysokiego napięcia do 15 kV i 10 m od linii do 50 kV. Zabronione jest także składowanie materiałów na drogach i ciągach pieszych na placu budowy.

    Bezpieczeństwo wymaga, aby podłoża pod składowiska w magazynach były dostosowane pod względem wytrzymałości do rodzaju przechowywanych materiałów i wyrobów. Teren składowania powinien być oświetlony i  w zależności od potrzeb odpowiednio ogrodzony. W pobliżu dróg  wyjścia z magazynów powinny być zabezpieczone poręczą o wysokości, co najmniej 110 cm, aby zapobiec nagłemu wtargnięciu pieszego lub wjechaniu kierującego pojazdem w strefę niebezpieczną.

    Materiały i elementy budowlane składowane w stosach powinny być w niezbyt bliskiej odległości od innych obiektów np.: minimum 0,75 m od ogrodzeń i budowli, minimum 5 m od stałego stanowiska pracy.

    Worki z materiałami sypkimi układa się krzyżowo, w stosach, co najwyżej do 10 warstw. Materiały drobnowymiarowe układa się warstwami, w stosy do wysokości nie większej niż 2 m, dostosowując ich wysokość do rodzaju i wytrzymałości tych materiałów. Wszystkie materiały i wyroby powinny być składowane w sposób zapobiegający ich osunięciu, przewróceniu lub rozsunięciu stosów.

    Między stosami, pryzmami i składami jednowarstwowymi powinny być pozostawione przejścia o szerokości, co najmniej 1 m oraz przejazdy dostosowane do przewidywań środków transportowych.

    Materiały łatwo palne przechowuje się w specjalnie zabezpieczonych magazynach, w których obowiązuje zakaz palenia papierosów. Płynne materiały malarskie zawierające łatwo palne rozpuszczalniki powinny być składowane w magazynach zamkniętych, chłodnych, przewiewnych (wentylowanych), ze starannym zabezpieczeniem ppoż. Materiały, które mogą spowodować wybuch (np.: rozpuszczalniki, farby na rozpuszczalnikach, karbid, gazy techniczne itp.) muszą być składowane w magazynach o ścianach ogniotrwałych, nakrytych lekkim, szczelnym dachem z odpowiednimi wywietrznikami, z drzwiami ogniotrwałymi, uniemożliwiającymi dostęp osobom nieupoważnionym. Drzwi i okna powinny się otwierać na zewnątrz. W jednym pomieszczeniu magazynu mogą być przechowywane butle zawierające ten sam gaz. Składowanie materiałów chemicznych szkodliwych dla zdrowia jest dopuszczalne tylko w szczelnych opakowaniach, dokładnie oznakowanych.

8. Harmonogram zużycia, dostaw i zapasu materiału budowlanego

Harmonogramy dostaw, zużycia i zapasów materiałów budowlanych

Podczas projektowania realizacji budowy, bardzo ważną rolę odgrywają harmonogramy dostaw i zużycia materiałów.  Wykonuje się je dla materiałów masowych takich jak cegła, cement, żwir. itp.

Harmonogramy umożliwiają sprawny i zorganizowany sposób dostawy materiałów na budowę. Dzięki analizie zmian kształtowania zapasu materiałów budowlanych możliwe jest wyznaczenie minimalnej wielkości pól powierzchni składowisk.

Rozróżniamy dwie metody sporządzania harmonogramu dostaw, zużycia i zapasów materiałów budowlanych: metodę graficzną oraz metodę analityczno-graficzną.

Przy sporządzaniu harmonogramu metodą graficzną należy przygotować:

·         wykres dziennego zużycia materiałów,

·         wykres sumowanego zużycia materiałów,

·         określenie normy zapasu wyrażonego w dniach Tm (wyprzedzenie dostawy),

·         wykres pomocniczy do wykresu sumowanej dostawy,

·         wykres sumowanej dostawy materiału.

Sporządzając harmonogramy dostaw, zużycia i zapasu materiałów budowlanych metodą analityczno-graficzną należy wykonać:

·         wykresy dziennego zużycia materiałów;

·         obliczenie ogólnego zapotrzebowania na materiał;

·         określenie średniego dziennego zużycia materiału, które jest przyjmowane za wartość średniej dziennej dostawy;

·         określenie normy zapasu w dniach (wyprzedzenie dostawy);

·         obliczenie i sporządzenie wykresu zapasu materiału.

    Podobnie jak przy metodzie graficznej, wykres dziennego zużycia materiałów stanowi podstawę dalszego toku postępowania.

    Porównując metodę graficzną i metodę analityczno-graficzną sporządzania harmonogramów materiałowych, można zauważyć, że metoda graficzna ma przewagę nad metodą analityczno-graficzną. Przy jej zastosowaniu można, bowiem łatwo zaprojektować taki wykres dostawy, który spełnia zasadę najmniejszych, lecz wystarczających zapasów materiałów, co w metodzie analityczno-graficznej jest bardzo trudne do uzyskania.

    Wady metody analityczno-graficznej wynikają z przyjęcia założenia o średniej dziennej wielkości dostawy równej średniej arytmetycznej dziennego zużycia materiału. Metoda ta daje szczególnie złe wyniki, gdy wykres dziennego zużycia materiału jest bardzo nierównomierny. Zastosowanie metody analityczno-graficznej powinno, więc w praktyce ograniczać się tylko do planowania dostaw materiałów, których zużycie ma charakter równomierny.

Wykres dziennego zużycia materiałów przedstawia zapotrzebowanie na dany materiał budowlany w poszczególnych dniach. Rzędne tego wykresu są równe ilorazowi ilości materiału potrzebnego do wykonania określonego procesu budowlanego przez czas trwania tego procesu. Jeśli w pewnych przedziałach czasu ma być realizowanych jednocześnie kilka procesów budowlanych, dla których jest potrzebny dany materiał, to rzędne w tych przedziałach czasu będą sumą wspomnianych ilorazów.

Wykres sumowanego zużycia materiału tworzy linię łamaną, której rzędne oznaczają łączną ilość zużycia materiału, począwszy od pierwszego dnia zapotrzebowania na dany materiał. Rzędne tego wykresu wyznacza się, mnożąc dzienne zużycie materiału przez liczbę dni, w których występuje zapotrzebowanie na ten materiał. Rzędne dochodzące do punktów załamania krzywej powinny mieć podane wartości. Ze względów praktycznych skale sumowanego zużycia należy przyjmować od 20 do 100 razy większą od skali zużycia dziennego. Kąty nachylenia odcinków krzywej łamanej sumowanego zużycia dostawy materiału określają dzienne zużycie. Kąt nachylenia zwiększa się ze wzrostem dziennego zużycia i maleje przy jego mniejszych wartościach.

    Wielkość zapasu materiałów na budowie wyrażona w dniach, zależy od rodzaju materiału i sposobu jego dostawy. Normę zapasu materiału Tm można obliczyć ze wzoru:

gdzie:

tzw – czas, jaki upływa od złożenia zamówienia do rozpoczęcia wysyłki materiału (dni);

tt – czas transportu materiału od wytwórcy lub hurtowni na budowę (dni); czas wyładowania, przyjęcia, rozdzielenia na składowiska i do magazynów oraz ewentualne przygotowanie materiału,

tw – czas wyładunku

Wartości tzw, tt i tw określane są na podstawie doświadczeń i obserwacji pracowników działu zaopatrzenia. Przyjmują różne wartości dla poszczególnych materiałów.

    Wykres pomocniczy sporządza się w ten sposób, że odciętą wykresu, którą jest przyjęty zapas materiału w dniach, odmierza się w lewą stronę od skali sumowanego zużycia i dostawy, natomiast na osi pionowej zaznacza się wartości rzędnych wyrażających ilość materiału dostarczoną przez 1, 2, 3, itd. przyjęte jednostki transportowe w czasie odpowiadającym zapasowi materiału w dniach. Rzędne te łączy się z punktem wyznaczonym wcześniej na osi odciętych przez zaznaczenie zapasu materiału w dniach. Uzyskuje się pęk promieni, który jest wykresem pomocniczym do wykresu sumowanej dostawy.

    Jako rzedną wykresu pomocniczego należy odmierzyć wartość wydajności QT przyjętej jednostki transportowej w czasie Tm, równym przyjętemu zapasowi materiału w dniach, oblicza się ze wzoru:

gdzie:

qt – nośność jednostki transportowej w przypadku określenia wydajności w t lub pojemność jednostki transportowej, gdy wydajność określana jest w m3 lub w sztukach; pojemność samochodów do przewozu materiałów podano w Tab. 3.3.

v – prędkość średnia przewozowa (połowa sumy prędkości z obciążeniem i bez obciążenia) w km/h; prędkość jazdy samochodów przedstawiono w Tab. 3.4.

ng  – liczba godzin dziennej pracy samochodu w h;

Sn – współczynnik wykorzystania nośności jednostki transportowej;

Sw – współczynnik wykorzystania czasu pracy jednostki transportowej;

L  –  odległość przewozu materiału w km;

L1 – droga, jaką przebyłaby jednostka transportowa w czasie, który zostaje zużyty na załadunek oraz wyładowanie w km.

gdzie:

tz – czas załadunku lub przeładunku jednostki w h;

tw – czas wyładunku w h

Wykres sumowanej dostawy materiału rysuje się w taki sposób, aby jego każdy odcinek był równoległy do odpowiednich promieni wykresu zużycia materiału. Budowę wykresu rozpoczyna się od odciętej o wartości mniejsze od odciętej początku wykresu sumowanego zużycia o zapas materiału w dniach Tm.

Zapas materiału w dniach, stanowiący wartość różnicy odciętych między wykresami sumowanego zużycia i sumowanej dostawy, nie powinien ulegać zbyt dużym wahaniom. Jeśli dostawa wyprzedza nadmiernie zużycie, należy na pewien czas wstrzymać je. W okresie, w którym następuje przerwa w zużyciu materiałów lub jego dostawach, odcinki wykresów są równoległe do osi odciętych.

    Obliczanie ogólnego zapotrzebowania na materiał przeprowadza się na podstawie wykresu dziennego zużycia danego materiału. Zapotrzebowanie to jest równe polu powierzchni zawartej pomiędzy wykresem zapotrzebowania i osią odciętych.

    Średnie dzienne zużycie materiału uzyskuje się dzieląc ogólne zapotrzebowanie na dany materiał przez czas trwania zapotrzebowania na dany materiał budowlany.

    Określenie normy zapasu w dniach Tm wykonuje się w identyczny sposób jak w metodzie graficznej.

    Obliczanie zapasu materiału polega na geometrycznym odejmowaniu od powierzchni wieloboków dostawy odpowiednich powierzchni wieloboków zużycia materiału. Rachunek ten prowadzi się dla tych dni, w których występują zmiany zapotrzebowania na dany materiał budowlany.