Testy rysunkowe
W psychoterapii opracowano i z powodzeniem od wielu lat stosuje się testy rysunkowe pozwalające zdiagnozować , uświadomić i leczyć różnorakie dysfunkcje.
Jednym z najprostszych i spektakularnych jest test rysunkowy opracowany przez Arnolda Abramsa i Abrahama Amchina
Test rysunkowy: „Narysuj osobę w deszczu”
Metoda ta pozwala zdiagnozować siłę „ego” pacjenta i odpowiedzieć na pytania:
- Jak badany reaguje na sytuację stresu?
- Jakimi zasobami osobistymi dysponuje, aby radzić sobie w środowisku
wywołującym niepokój?
- Czy badany jest w stanie skutecznie planować w sytuacjach wywołujących
niepokój?
- Jakie rodzaje obrony (np. zaprzeczenie, wycofanie) stosuje w przykrych dla niego
sytuacjach?
Brak jakiegokolwiek okrycia ochronnego – brak szacunku dla samego siebie
i prawdopodobnie nierozwiązane problemy z niezależnością, brak motywacji do unikania niekorzystnych okoliczności, nieprzygotowanie do podjęcia wyzwania, jeśli zdany zostanie na własne siły.
Ubranie ochronne, parasol, gumowe buty, pogodne oblicze, ciepłe intensywne kolory rysunku – charakteryzują osobę, która nie wpada w panikę w obliczu stresu i umie sobie z nim radzić.
J.N.Buck
Testy rysunkowe „Dom - Drzewo- Osoba”
Test ten może służyć:
- klinicystom do zebrania danych o stopniu integracji osobowości
i skuteczności działania jednostki.
- nauczycielom do charakteryzowania dzieci rozpoczynających naukę w szkole.
Tematy testu „dom - drzewo – osoba” zostały wybrane ze względu na to, że są znane nawet bardzo małym dzieciom, akceptowane są przez ludzi w każdym wieku
i wywołują więcej skojarzeń niż inne obiekty. Można je wykorzystać przy ocenie osobowości i podczas badań grupowych do wykrywania jednostek nieprzystosowanych.
„Drzewo”
Uważa się, że obraz drzewa jest związany z życiową rolą rysującego i jego zdolnością do przyjmowania nagród, , ponadto dostarcza bogatego materiału na temat „treści życiowych”, tj. ukazuje sytuacje z przeszłości cechy osobowości badanego, równocześnie odzwierciedla uczucia w stosunku do własnego „ego”, projektuje nawet te traumatyczne.
1. Wyjątkowo duże drzewo - Skłonność do agresji
2. Małe drzewko - Poczucie niższości i braku znaczenia
3. Cienka kreska - Poczucie nieprzystosowania, niezdecydowanie
4. Drzewo składające się tylko z dwóch linii oznaczających pień i z kółka
wyobrażającego koronę – Impulsywność, zmienność.
5. Przesadne podkreślenie pnia - Niedojrzałość emocjonalna
6. Przesadne podkreślenie korony - Zahamowania emocjonalne, myślenie
analityczne
7. Przesadne podkreślenie korzeni - Płytkie reakcje emocjonalne, ograniczona
zdolność do rozumowania
8. Szrama, dziupla, złamana gałąź - Związek z urazem, tzn. wypadkiem, chorobą,
gwałtem ( czas wydarzenia odpowiada położeniu znaku)
9. Brak linii przedstawiającej ziemię - Podatność na stres
10. Zaznaczona linia ziemi, brak korzeni - Tłumione emocje 11. Zaczernione płaszczyzny, bardzo ciemne lub mocno zaznaczone - Defensywna
wrogość lub zachowania agresywne
12. Cienka, przerywana kreska - Wyraźny niepokój
13. Dziupla - symbolika seksualna
a) Mała lub w kształcie rombu - Skojarzenie z pochwą
b) Mała i okrągła - Przeżycie napastowania seksualnego lub wczesne
doświadczenie seksualne
c) Mocno zaznaczony kontur - Świadczy o większym wpływie urazu
d) Koncentryczne kręgi wewnątrz - zepchnięcie doświadczenia w przeszłość
i „zaleczenie”
e) Zaczerniona - Wstyd związany z doświadczeniem
f) Duża - Zaabsorbowanie kwestią prokreacji
g) Z małym zwierzątkiem w środku - Ambiwalencja dotycząca ojcostwa lub
macierzyństwa
„Osoba”
Rysowanie osoby pobudza świadome uczucia dotyczące obrazu własnego ciała oraz obrazu ego pod względem fizycznym i psychologicznym. Stymuluje też emocje związane z relacjami interpersonalnymi. Brak przystosowania przejawia się
w małych rozmiarach rysunku lub w zwieszonych ramionach.
1. Ręce - Służą do zmiany lub kontrolowania otaczającego środowiska
a) Założone na piersiach - Wrogość lub podejrzliwość
b) Trzymane za plecami - Pragnienie kontrolowania złości, niechęć do
kontaktów interpersonalnych
c) Brak - Nieprzystosowanie, bezradność
2. Stopy - Poziom aktywności interpersonalnej
a) Duże - Dążenie do bezpieczeństwa lub męskości
b) Małe - Zależność, stłumione odczuwanie
c) Brak - Brak niezależności
3. Palce
a) Długie i spiczaste - Agresywność, wrogość
b) Zaznaczone pętelkami lub pojedynczą kreską - Pragnienie stłumienia
agresywnych impulsów
4. Głowa
a) Duża - Zaabsorbowanie światem wyobraźni, koncentracja na aktywności
umysłowej
b) Mała - Osobowość obsesyjno-kompulsywna,
(stany lękowe, natręctwa połączone z rytuałami – ubieranie się i rozbieranie
w ściśle określonej kolejności, liczenie pewnych działań, poruszanie się
w określony sposób), a także poczucie niższości intelektualnej
c) Odwrócona tyłem - Tendencje paranoidalne lub schizoidalne
5. Nogi
a) Brak - Stłumienie, prawdopodobny lęk przed kastracją
b) Różnice w wielkości - Sprzeczne uczucia dotyczące niezależności
c) Długie - Dążenie do autonomii
d) Krótkie - Upośledzenie życia emocjonalnego
6. Usta
a) Przesadnie podkreślone - Niedojrzałość, agresywność oralna
b) Bardzo duże - Erotyzm oralny
7. Ramiona
a) Nierówne - Niestabilność emocjonalna
b) Szerokie - Zaabsorbowanie odczuwaną potrzebą siły
c) Kwadratowe - Nadmierna defensywność, wrogość w stosunku do innych
ludzi
Innym testem, który można wykorzystywać wspomagająco jest test: „ Narysuj osobę”, w którym można śmiało założyć, iż przedstawienie to zawiera w sobie elementy odzwierciedlające samego autora i nieświadomą projekcję sposobu, w jaki badany postrzega samego siebie.
Karen Machower: Test „Narysuj osobę”
1. Słabo zintegrowane części ciała - Niska tolerancja frustracji i impulsywność
2. Zaczernianie pustych pól - Niepokój (im większy stopień zaczernienia, tym
bardziej intensywny)
a) Zaczernianie twarzy - Poważnie zaburzony, negatywny wizerunek siebie
b) Zaczernianie rąk - Przejawy agresji
3. Nachylenie postaci przekraczające 15 stopni - Niestabilność, brak równowagi
psychicznej
4. Niewielkie wymiary postaci - Skrajny brak poczucia bezpieczeństwa,
wycofanie, depresja, poczucie nieprzystosowania
5. Duże wymiary postaci - Ekspansywność, słaba kontrola wewnętrzna
6. Przezroczyste elementy rysunku - Niedojrzałość, impulsywność, skłonność do
wyładowywania się
7. Zęby - Agresywność (oralna)
8. Krótkie ręce - Tendencja do wycofywania się, zwracanie do wewnątrz, próby
hamowania impulsów
9. Długie ręce - Pragnienie zdobywania lub gromadzenia, sięganie w kierunku
innych
10. Duże dłonie - Zachowania „Acting – out” (wyładowywanie się)
11. Brak dłoni - Zakłopotanie, poczucie nieprzystosowania
12. Brak rąk - Poczucie winy z powodu odczuwanej wrogości lub seksualności
13. Spoglądanie w bok - Podejrzliwość i skłonności paranoidalne
Test rysunkowy „Dom”
Rysunek domu zazwyczaj oddaje kwestie dotyczące rodziny pacjenta
i doświadczanej przez niego w tym środowisku interpersonalnej dynamiki. Uważa się, że dom jest reprezentacją miejsca, w którym jednostka poszukuje miłości
i bezpieczeństwa, stąd rysunek komina, z którego wydobywa się dym, wiązany jest często z pragnieniem ciepła i uczucia. Na obraz domu wpływają też różnice rozwojowe. Dziecko rysujące dom wyraża postawy w stosunku do rodziców
i rodzeństwa. Natomiast dorosły koncentruje się na rodzinnych relacjach ze współmałżonkiem. Ponadto dzieci poniżej 8 lat zwykle rysują komin prostopadle
do nachylonej płaszczyzny dachu – pionowy komin dowodzi, że dziecko przekroczyło ważny próg w rozwoju poznawczym.
1. Szczegóły.
a) podstawowe (dla normalnego rysunku) - co najmniej jedne drzwi, jedno okno,
jedna ściana, dach, komin.
b) dodatkowe (np. krzaki, kwiaty, ścieżka) - potrzeba dokładniejszego
uporządkowania środowiska, która czasami jest związana z brakiem poczucia
bezpieczeństwa, lub pragnieniem sprawowania kontroli w kontaktach
interpersonalnych.
2. Komin - symbol ciepłych, intymnych związków – czasami związany
z symboliką falliczną.
a) brak komina - brak ciepła w sferze psychicznej lub konflikty z ważną osobą płci
męskiej.
b) przesadnie duży - nadmierne zaabsorbowanie sferą seksualną, czy też możliwe
tendencje ekshibicjonistyczne
c) dużo dymu -wewnętrzne napięcie.
3. Drzwi.
a) ponad podstawą domu, bez schodów - niedostępność w kontaktach
b) brak drzwi - skrajne trudności w kontaktach z innymi.
c) otwarte - silna potrzeba doświadczania ciepła od świata zewnętrznego.
d) bardzo duże - nadmierna zależność od innych
e) z zamkiem lub z zawiasami - defensywność.
4. Płot wokół domu - potrzeba ochrony emocjonalnej.
5. Rynny - podejrzliwość
6. Rysunek przylegający do dolnej krawędzi kartki - brak podstawowego poczucia
bezpieczeństwa w życiu rodzinnym lub intymnym.
7. Dom przedstawiony w perspektywie, widok z dołu - odrzucenie domu lub
poczucie, że osiągnięcie pożądanej sytuacji domowej jest niemożliwe.
8. Dom przedstawiony w perspektywie, widok z góry - odrzucenie sytuacji
domowej.
9. Dach:
a) płaski (pojedyncza linia łącząca dwie ściany) - brak wyobraźni lub
zahamowania emocjonalne.
b) przesadnie duży - poszukiwanie satysfakcji w fantazjach.
10. Okiennice.
a) Zamknięte – Skrajna defensywność i wycofanie.
b) Otwarte – Zdolność do przystosowania w kontaktach interpersonalnych.
11. Ścieżka
a) Bardzo długa – Ograniczona dostępność.
b) Wąska w pobliżu domu, szeroka na drugim końcu – Osoba powierzchownie
przyjazna 12. Ściany ( ich solidność) - bezpośrednio związana z siłą ego.
13. Okno (okna)
a) Brak okien – Wrogość lub wycofanie.
b) Tylko na parterze, na piętrze brak – Rozziew między rzeczywistości a fantazją.
c) Z firankami – Rezerwa, kontrolowanie siebie.
b) Bez zasłon - zachowania otwarte, bezpośrednie.
Appel i Wolf Test rysunkowy „ Narysuj rodzinę”
Umożliwia wykorzystanie portretów najbliższych osób jako projekcyjnych wskaźników osobowości badanego. Technika ta wymaga bardzo prostej instrukcji: „Narysuj portret całej swojej rodziny”. Jeżeli pacjent nie opatrzy podpisami wizerunków poszczególnych członków rodziny, terapeuta prosi go
o zidentyfikowanie ich po skończeniu rysowania.
Rysunek zawsze odzwierciedla stosunek jego autora do poszczególnych członków rodziny i sposób, w jaki postrzega on ich role. Relacje rodzinne rozpoznaje się po wzajemnych proporcjach portretów, wyolbrzymieniu niektórych członków rodziny oraz po ich rozmieszczeniu. Zdarza się, że badany nie umieszcza siebie na rysunku rodziny, co świadczy o poczuciu odrzucenia (dzieci adoptowane, zawłaszcza w okresie dojrzewania).
Drugą wersją tego testu jest polecenie: „Wykonaj kinetyczny portret rodziny – narysuj, co robicie razem” Często wykonane rysunki są statyczne (członkowie rodziny siedzą razem przy stole lub przed telewizorem), co świadczy, że między jej członkami nie ma komunikacji interpersonalnej.
Na podstawie rysunku można określić:
1. Czy badany narysował siebie blisko rodziców, by podkreślić wyjątkowy status
wśród rodzeństwa, czy daleko, co wskazuje na poczucie odrzucenia.
2. Czy częściowo lub całkowicie pominął rodzeństwo, aby wyeliminować
współzawodnictwo.
3. Czy przedstawiając członków rodziny zachował właściwe proporcje, czy też
zniekształcił je, ukazując dominację jednych i brak znaczenia innych.
4. Czy uwzględnił swój portret, czy pominął go aby wykazać brak przynależności.
natalia10mendala