Ja. Człowiek - Mieczysław A. Krąpiec - skrypt.pdf

(89 KB) Pobierz
I- U ŹRÓDEŁ TEORII CZŁOWIEKA
1. Wierzeniowe źródła teorii człowieka - Dusza człowieka jako coś doskonałego (bibila) , stworzonego
na obraz i podobieństwo Boga. Los ludzki związany z Bogiem. W duszy dokonuje się obcowanie
z Bogiem, kontemplacja. Ruach - duch ponadpodmiotowy. Nephez - dusza indywidualna,
nieśmiertelna, złączona z materią- Basar.
W nowym testamencie dusza została bardziej 'rozbudowana'. Dusza indywidualna jako element
biologiczny, przeniesiony do materii, jako 'sterownik'. Dusza to przedmiot boskich interwencji
i boskiego przeznaczenia. Materia związana jest z życiem Chrystusa.
Nawiązania do mitologii - eposy Homera. Thymos - popędy i uczucia. Nous - rozum. Człowiek posiada
pierwiastek życia- psyche . Po śmierci dusza człowieka trafia do podziemia tracąc świadomość.
Dusza człowieka do pierwiastek boski, cząstka oderwana od doskonałości, która wraca do
kosmicznego źródła po śmierci. Wędrówka dusz z ciała do ciała.
2. Platońska koncepcja człowieka - koncepcja człowieka przedstawia strukturę kosmosu. Człowiek
jest odbiciem dualizmu kosmicznego . Dusza ludzka: rozumna, zmysłowo popędliwa(zwierzęta)
i zmysłowo pożądliwa(rośliny).
Teoria państwa platońskiego powiązana z teorią duszy (klasy mędrców, żołnierzy, rzemieślników i
chłopów). Dusza ożywia ciało, dzięki czemu człowiek zdolny jest do poznawania ideii. Dusza jest
bytem swoistym i funkcjonuje bez ciała. Dusza zsyłana jest do ciała za grzechy. Teoria platońska- teoria
dualistyczna.
3. Arystotelesowska koncepcja człowieka - dusza jako odwieczne źródło ruchu. Nie ma ogólnych ideii,
nie ma idealnego bytu- duszy. Dusza jest zasadą życia, formą napędzaną przez organy ludzkie. Dusza
nie spełnia żadnych konkretnych funkcji bez ciała.
*Następcy Arystotelesa - dusza jako harmonia czterech podstawowych elementów. Intelekt jest czymś
boskim, nieśmiertelnym.
*Epikureizm - dusza złożona jest z atomów.
*Stoicyzm - nie uznaje się innej duszy, niż cielesna. Dusza i życie to iskra Zeusa.
4.
- dusza ludzka pochodzi bezpośrednio od Boga,
różni się istotnie od ciała, jest udzielona ciału, dusza indywidualna jest nieśmiertelna, człowiek jest
nosicielem grzechu pierworodnego.
Modyfikacje patrystyczne koncepcji człowieka
*Augustyn - przemienił greckie koncepcje człowieka.
*Ireneusz z Lugdunu - człowiek składa się z ciała duszy i ducha, istnieją ludzie posługujący się ciałem,
duszą i duchem. Dusza pojęta jako coś materialnego. Dążenie ludzkie wyrażone za pomocą triady.
*Arnobiusz - nieśmiertelność jest darem od Boga dla tych, którzy uwierzą w Chrystusa. Śmierć duszy-
niedostąpienie zbawienia.
*Laktancjusz - nieśmiertelność osobistej duszy i proporcjonalna odpłata za życie.
*Tertulian - dusza pochodzi od Boga.
*Szkoła aleksandryjska - dusza jest substancją; rozumiejącą zmysłowo i poruszającą.
*Orygens - człowiek jest upadłym duchem czystym. Dusza Chrystusa istniała przed tym jak stał się
człowiekiem
*Klemens Aleksandryjski - ciało jako grób dla duszy
1
*św. Hieronim - pytania na temat duszy. Przytoczenie zdania św. Augustyna
*św. Augustyn - intelektualne poznanie nie jest możliwe, więc dusza nie jest Bogiem
*Nemezjusz - człowiek jest mikrokosmosem, istotą złożoną. Dusza jest niecielesna, substancjalna,
niereinkarnowalna, jej obecność w ciele jest swoista, jest nieśmiertelna, powstała w pierwszym dniu
stworzenia, jest obdarzona poznaniem, wolnością woli i wyboru. Ciało przeznaczone jest do
zmartwychwstania.
*Manlius Boecjusz - jeśli człowiek jest zły, zwierzęcieje. Człowiek sprawiedliwy upodabnia się do Boga.
*Eriugeny - człowiek jest duchem. Staje się materialny przez połączenie niewidzialnych zasad, ale
może się ponownie uduchowić.
5. Antropologiczne poglądy Awicenny - wielki wpływ na klasyczną teorię człowieka. Człowiek jest
istotą społeczną, kulturotwórczą, jest użytkownikiem języka, różni się od zwierząt w przeżywaniu
moralności, człowiek układa swoje życie w perspektywie, jest bytem specyficznym
6. Kartezjańska koncepcja człowieka - wątpienie powszechne. Jeśli wątpię to myślę.
*Descrates - istoty świadome i nieświadome. Świadomość jest odrębna od materii. Istnieją dwa
odrębne światy, które stykają się w człowieku.
7. Kształtowanie się koncepcji filozofii podmiotu - byt, który subiektywnie doznaje, przeżywa, a także
wchodzi w zależność z innym bytem (istnieniem) lub przedmiotem, przy czym w tej ostatniej relacji
podmiot jest obserwatorem, a obiekt - rzeczą obserwowaną.
W teorii krytycznej i psychologii podmiotowość to także akcje i ukierunkowania zmierzające do
budowy indywidualizmu.
2
II- FAKT LUDZKI
1. Problem determinacji faktu
Postępowanie teoretyczne: ustalenie i opis faktów oraz próby ich interpretacji, wyjaśnienie.
Człowiek pozostaje dla siebie tajemnicą, nawet w epoce wielkiego postępu. Człowiek jako istota
nieznana, jako wysoko rozwinięte zwierze kręgowe (ssak), które transcenduje naturę, przyrodę i cały
świat.
Człowiek jest jakby intruzem w świecie zwierzęcym- nie posiada owłosienia, kłów, etc.; lecz to właśnie
człowiek przetrwał wszystkie trudności. Człowiek zmienił przyrodę i dopasował ją do swoich potrzeb.
Człowiek nie został 'wyposażony' przez naturę, gdyż sam zmienił swoje położenie w przyrodzie.
Człowiek osiągnął tak wiele dzięki rozumowi i intelektowi.
2. Zwierzę rozumne- treścią faktu ludzkiego
Cechy wyodrębniające człowieka na tle przyrody- aktywność racjonalna, używanie narzędzi przez
siebie wytworzonych, doskonalenie ich.
Człowiek bytem społecznym, bytem rozumnym i wolnym
Tradycja społeczeństwa, kultura, język.
Abstrahowanie, wytwarzanie pojęć, zdobywanie wiedzy.
Czynności artystyczno- estetyczne i religijne, kontemplacja.
Zastanawianie się nad faktem swojej śmierci
3
III- PRÓBY INTERPRETACJI FAKTU LUDZKIEGO
1. Koncepcje człowieka jako tworu natury
Koncepcja człowieka na podstawie nauk przyrodniczych- najdoskonalsze stadium ewolucji.
a)Ewolucjonizm przyrodniczy
KONCEPCJA CZŁOWIEKA HUXLEYA
Zmiany postępowe. Kręgowce nadrzewne mogły ewoluować w istotę ludzką.
Myślenie pojęciowe człowieka.
Postęp priorytetem dla człowieka.
b)Ewolucjonizm przyrodniczy kierowany
TEILHARD DE CHARDIN
Koncepcja podobna do Huxleya, lecz uznaje on objawienie chrześcijańskie.
Cechy profetyzmu- wieszczenia.
Człowiek pojawił się na tle rozwoju kosmosu.
Bóg zapragnął Chrystusa, a żeby zaistniał Chrystus, musiał zaistnieć i świat duchowy, ludzki.
Aby mogło powstać życie, musiał powstać ruch.
Istnienie biosfery (czynnik duchowy) i noosfery (objawiona na powierzchni ziemi).
Między materią istnieje podobieństwo, pokrewieństwo.
Tylko Bóg stwórca może uaktywnić naszą zdolność adoracji.
Chrystus jest Centrum i Omegą kosmosu, dopełnieniem.
Pogodzenie nauki i religii- doskonała synteza.
Pochodzenie człowieka w interpretacji naukowej i chrześcijańskiej.
2. Marksistowska koncepcja człowieka
Materia i materializm z dialektycznym charakterem.
Człowiek stał się sługą i niewolnikiem ludzkich produktów.
Wyalienowanie człowieka. Tylko społeczeństwo bezklasowe może odzyskać dawny ład.
Człowiek jest najwyższą istotą dla człowieka- krytyka religii.
Komunistyczna wizja społeczności Marksa- człowiek rozwija swoje zdolności, człowiek wolnym
współtwórcą kultury, człowiek nie zagrożony i szanowany.
Człowiek jest istotą przyrodniczą.
Świadomość człowieka jest inna niż zwierzęca.
Zjawisko pracy w społeczeństwie.
Społeczne uwarunkowanie.
3. Psychoanalityczna interpretacja człowieka
FREUD
Psychologia i filozofia, pierwszy nowoczesny psycholog.
Każde zjawisko psychologiczne posiada swoją przyczynę, najczęściej nieświadomą.
To, co nieświadome, to stłumione popędy
Świadome życie psychiczne zmierza ku realizowaniu stłumionych pragnień.
Zjawiska psychiczne są aktualizacjami cech osobowości, które występowały w dzieciństwie.
Osobowość zdeterminowana przez czynniki biologiczno-seksualne,
Społeczeństwo traktowane jako ośrodek do zaspokajania potrzeb.
4
Teoria libido- zahamowana energia seksualna szuka sobie ujść zastępczych.
Histeria i nerwica wynikiem natrętnych dążeń seksualnych, zaburzeń życia płciowego.
Popęd seksualny i popęd samozachowawczy.
Usta, odbyt i genitalia- wyposażone w libido.
Druga teoria instynktów- żołnierze z I wojny światowej. Odreagowywanie przykrych zdarzeń z
przeszłość, traum.
Eros- libido, Thanatos- śmierć (w każdym z nas istnieje wewnętrzne dążenie do śmierci, przez
atakowanie innych nie działamy destrukcyjnie na siebie)
ID- nieświadomość, procesy somatyczne, magazyn libido i popędu śmierci,
EGO- reprezentuje rozum, zdrowie, sprawuje kontrolę nad świadomością, stłumienia, kontroluje ID
SUPEROGO- funkcja EGO powstała dzięki zdolności EGO do traktowania siebie jako obiektu,
niezależność od EGO, manipuluje nim, to wymogi moralne i społeczne, poczucie winy
W procesie wychowania dzieci hamowane są przez swoich rodziców przez złym zachowaniem.
Fiksacja- zatrzymanie części libido we wcześniejszym rozwoju.
ADLER i inni
Porównanie do Freuda. Podmiot stara się udowodnić swoją wyższość nad innymi.
4. Filozoficzne implikacje strukturalizmu na terenie antropologii
5. Koncepcje człowieka jako podmiotu ujawniającego ducha
Pokartezjańskie dziedzictwo
DESCRATES
Zasadniczym elementem wyróżniającym byt od materii jest ŚWIADOMOŚĆ.
HUME
Zaprzeczył poznawalności istnienia duszy ludzkiej, a koncepcję ducha Kartezjusza zastąpił JAŹNIĄ.
KANT
Poznanie zmysłowe i umysłowe.
FICHE
Zapoczątkował koncepcję heglowskiej dialektyki. Usiłował sprowadzić światopogląd do jakiejś
naczelnej zasady. Teza i antyteza.
SCHELING
Zdwojenie podmiotu i przedmiotu ducha i natury.
HEGEL
Ponad subiektywnym i obiektywnym duchem stoi duch absolutny. Ten właśnie duch objawia się w
człowieku.
+ coś, czego za chiny nie zrozumiem.
6. Niektóre egzystencjalistyczne koncepcje człowieka
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin