Szlak Cysterski Na Dolnym Ślasku.pdf

S Z L A K C Y S T E R S K I NA DOLNYM ÂLÑSKU

PRZEWODNIK– INFORMATOR

Spis treÊci:

Wst´p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Lubià˝ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Trzebnica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Henryków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Kamieniec Zàbkowicki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Bardo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Krzeszów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

/Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

EUROPEJSKI S Z L A K

Na Dolny Âlàsk cystersi sprowadzeni z niemieckiego opac-

twa Pforta nad Saalà (filiacja morimondzka przez Kamp i Wal-

kenried) i osadzeni w Lubià˝u nad Odrà w 1163 r. Inicjatorem tej

fundacji by∏ ksià˝´ Boles∏aw I Wysoki, syn W∏adys∏awa II Wy-

gnaƒca, a wnuk Boles∏awa Krzywoustego. Tradycja wygnanych

Piastów Âlàskich, których pochowano w∏aÊnie w Pforcie wiàza∏a ksi´-

cia po odzyskaniu ojcowizny w naturalny sposób z tym opactwem.

Lubiàscy cystersi za∏o˝yli nowe filie na Dolnym Âlàsku jak

i poza jego granicami. Pierwsza filia powsta∏a w Mogile (Kacice)

ko∏o Krakowa (1218-1226), na Âlàsku zaÊ w Henrykowie (1222-

1228), kolejna w Kamieƒcu ko∏o Zàbkowic (1246-1247). Byszewo

na Pomorzu, ko∏o Koronowa (1250-1256) jest ostatnià filià lubià-

skà. Natomiast opactwo w Krzeszowie (1292) nale˝y do filiacji

henrykowskiej. Godny podkreÊlenia jest fakt ufundowania przez

ksi´cia Henryka Brodatego i jego ˝on´ Êw. Jadwig´ pierwszego

klasztoru mniszek , przyby∏ych z Bambergu (1202) do Trzebnicy.

Ten ˝eƒski klasztor oddany pod opiek´ cystersom , utworzy∏ swo-

je filie w O∏oboku (1213) ko∏o Kalisza oraz w Owiƒskach ko∏o Po-

znania (1250).

Na Dolnym Âlàsku szlak cysterski mo˝na wytyczyç zgodnie

z chronologià, topografià i obrotem Ziemi. Rozpoczàç trzeba po

prawej stronie Odry od pó∏nocnego Lubià˝a i podà˝aç w kierun-

ku wschodnim do Trzebnicy, dalej na po∏udnie, przez Wroc∏aw,

ju˝ po lewej stronie Odry, do Henrykowa i Kamieƒca, a stamtàd

na zachód, aby zakoƒczyç w Krzeszowie.

C Y S T E R S K I

Cystersi nale˝à do najstarszych formacji zakonnych, któ-

re wy∏oni∏y si´ w Êredniowieczu i to pod koniec XI wieku. Ja-

ko opozycja duchowa, wywodzàca si´ bezpoÊrednio z zakonu

benedyktynów, stan´∏a naprzeciw zrytualizowanemu ˝yciu re-

ligijnemu, przerostowi for-

my nad treÊcià. G∏osi∏a po-

wrót do êróde∏ – pierwotnej

regu∏y Êw. Benedykta

z Nursji, preferujàcej pro-

stot´, ˝arliwoÊç, po∏àczonà

z du˝à aktywnoÊcià.

Nie sposób przeceniç

roli jakà przez kolejne wieki

odegrali cystersi w kszta∏to-

waniu krajobrazu kulturo-

wego Europy. Zasi´g tej

dzia∏alnoÊci poniekàd wy-

znaczy∏ granice wspó∏cze-

snej zjednoczonej Europy.

Ta wszechstronna dzia∏al-

noÊç, poza duchowoÊcià ob-

j´∏a równie˝ gospodark´ oraz ˝ycie artystyczne. Âw. Robert

z Molesmes, jeszcze jako benedyktyn, w trosce o odnow´ ˝ycia

monastycznego za∏o˝y∏ w 1098 r. pierwszy klasztor w Burgun-

dii, ko∏o Dijon, który wkrótce nazwano Citeaux (∏ac. Cister-

cium). Nast´pcà Êw. Roberta zosta∏ ju˝ w 1099 r. Albertyk, któ-

rego uznaje si´ za „Ojca Nowego Zakonu”. Kolejny opat Ste-

fan Harding (1060-1134), z pochodzenia Anglik, by∏ twórcà

podstawowych dokumentów. Z klasztoru w Citeaux, dajàcego

nazw´ nowemu zakonowi, utworzono pierwsze protoopactwa:

La Ferté (1113 r.), Pontigny (1114 r.), Clairvaux i Morimond

(1115 r.). Z opactw tych wywodzi∏y si´ kolejne filie.

Zakon prze˝ywa∏ niezwyk∏y rozwój w okresie dzia∏alno-

Êci Êw. Bernarda, póêniejszego opata Clairvaux (1112-1153),

uwa˝anego za wspó∏za∏o˝yciela i patrona cystersów. Jeszcze za

˝ycia tego wielkiego mistyka i teologa za∏o˝ono prawie 350

opactw na obszarze ówczesnej, katolickiej Europy (Portugalia,

Hiszpania, W∏ochy, Anglia, kraje niemieckie, Czechy, Polska

i kraje skandynawskie). Pod koniec XIII w. liczba ta wzrasta do

oko∏o 700.

Âw. Benedykt z Nursji

Âw. Bernard z Clairvaux

LUBIÑ˚

Gród w Lubià˝u, usytuowany nad jednà z najstarszych

przepraw rzecznych przez Odr´, powsta∏ w epoce wczesnofeu-

dalnej i w XII w. uwa˝any by∏ ju˝ za bardzo stary. Najprawdo-

podobniej z grodem tym powiàzany by∏ klasztor benedykty-

nów przebywajàcych tam mo˝e nawet od po∏owy XI wieku.

Zastàpili ich cystersi sprowadzeni w 1163 r. z Pforty nad Saalà

w Turyngii. Nowy zakon obok zadaƒ gospodarczych mia∏

wzmacniaç pozycj´ KoÊcio∏a i zarazem s∏u˝yç fundatorowi

ksi´ciu Boles∏awowi I Wysokiemu, synowi W∏adys∏awa II Wy-

gnaƒca, po pobycie i doÊwiadczeniach na dworze cesarskim

odbudowujàcego i podnoszàcego do poziomu zachodniej Eu-

ropy swojà odzyskanà, senioralnà dzielnic´.

Od tej pory te˝, a˝ do wojen husyckich, dzi´ki ró˝nym

hojnym ofiarodawcom, klasztor lubiàski systematycznie po-

wi´ksza swój stan posiadania. Na poczàtku XIII w. organizuje

swoje filie: w Mogile pod Krakowem 1222 r., w Henrykowie

1227 r., w Kamieƒcu Zàbkowickim 1249 r. oraz przejmuje pod

opiek´ klasztor Cysterek w Trzebnicy. Wiek czternasty to okres

szczytowego rozkwitu gospodarczego i kulturalnego Êrednio-

wiecznego opactwa, b´dàcego wówczas centrum produkcji li-

terackiej i historiozoficznej Âlàska. Jego posiad∏oÊci dzi´ki licz-

Informacje

praktyczne

PO¸O˚ENIE

MiejscowoÊç Lubià˝ – w gminie

i powiecie Wo∏ów, na prawym,

wysokim brzegu Odry, ok. 50 km

na pó∏n-zach od Wroc∏awia

ZWIEDZANIE

Zespó∏ Pa∏acowo-Klaszorny

w Lubià˝u

tel. 071/ 389 71 66

Czynne:

codziennie:

9.00-18.00 latem

9.00-16.00 zimà

DOJAZD

dojazd z Wroc∏awia:

droga nr 94 i droga nr 338

Po∏àczenie autobusowe PKS

LUBIÑ˚

Informacje

praktyczne

nym darowi-

znom i zaku-

pom si´gajà od

Wielkopolski

przez Âlàsk do

Ma∏opolski. Ten

systematyczny

rozwój przery-

wajà wojny hu-

syckie (1428-

1432) i zapo-

czàtkowujà doÊç

d∏ugi okres po-

wolnego upad-

ku, trwajàcy do

1492 r. Przez ca-

∏y XVI w. rzà-

dzàcy zakonem opaci z ró˝nym skutkiem próbowali odbudo-

waç gospodark´ i ˝ycie klasztorne. Jednak dopiero po wojnie

trzydziestoletniej, za rzàdów najznakomitszych opatów: Ar-

nolda Freibergera (1632-1672) i Jana Reicha (1672-1691) roz-

poczyna si´ d∏ugi, bo ponad stuletni okres, rozkwitu gospodar-

czego i kulturalnego opactwa.

W latach 1681-1739 dzi´ki ogromnej zamo˝noÊci klasz-

toru dochodzi do ogólnego przekszta∏cenia, rozbudowy i baro-

kizacji ca∏ego kompleksu. Jedynie koÊció∏ klasztorny z kaplicà

Ksià˝´cà zachowa∏ swojà gotyckà struktur´, ubogaconà jednak

dwuwie˝owà fasadà oraz barokowym wystrojem i wyposa˝e-

niem wn´trza.

Budowa tak ogrom-

nego kompleksu zamyka

jednak okres ÊwietnoÊci lu-

biàskiego opactwa, który

koƒczy si´ wraz z przej-

Êciem Âlàska pod panowa-

nie pruskie w 1740 r.

Od momentu wkro-

czenia na Âlàsk wojsk pru-

skich przez ca∏y okres wo-

jen Êlàskich (I – 1740-42, II

– 1744-45, III – 1756-63),

nie tylko opactwo lubià-

skie boleÊnie odczu∏o ci´-

NOCLEGI

BRZEG DOLNY

Kompleks Hotelowo-

Sportowy

„ROKITA”**

ul. Wilcza 8

50 miejsc

tel. recepcja 071/ 38 08 071,

38 08 030

fax: 071/ 38 08 068

e-mail: khs@brzegdolny.pl

pokoje 2-osobowe

i 3-osobowe apartamenty

OÊrodek Szkolno-

Wychowawczy

40 miejsc

ul. 1 Maja 21

tel. 071/ 31 95 179

OÊrodek Wypoczynkowo-

Rekreacyjny

Zwiàzkowy Klub ˚eglarski

„ENERGETYK”

w Wa∏ach

k. Brzegu Dolnego

tel. 071/ 31 95 394

Zakwaterowanie

w domkach campingowych

oraz na polu namiotowym

WO¸ÓW

Motel „BIS”

12 miejsc

ul. Pi∏sudskiego 26

tel. 071/ 389 30 38

Pokoje GoÊcinne OSIR

ul. Trzebnicka 6

tel. 071/ 389 24 07, 389 19 42

35 miejsc

Gara˝e, parking,

restauracja.

GOLINA

OÊrodek Wypoczynkowy

„Golina”

Golina k. Wo∏owa

tel. 071/ 38 93 122, 38 92 839

130 miejsc noclegowych

w sezonie letnim

dodatkowe 80 miejsc

w domkach.

Pierwszy Opat Krzeszowa

Sklepienie sali

˝ar fiskalnej polityki Fryderyka II, i nara˝one by∏o na liczne re-

presje wrogo nastawionego do katolicyzmu króla. Ostatecznie

na mocy rozporzàdzenia królewskiego z roku 1810 nastàpi∏a

sekularyzacja wszystkich klasztorów a wraz z nimi opactwa lu-

biàskiego. Po 650 latach zakon cystersów w Lubià˝u przesta∏

istnieç. Zabrano i wywieziono z klasztoru cenne archiwalia, r´-

kopisy i zbiory biblioteczne, liczne dzie∏a sztuki, malarstwa

sztalugowego, rzeêby, rzemios∏a artystycznego, numizmaty

i instrumenty muzyczne. Budynki klasztorne wykorzystywano

jako szpital, a parafialny koÊció∏ Êw. Jakuba zamieniono naj-

pierw na arsena∏, a nast´pnie przekazano gminie ewangelic-

kiej. Od 1823 r. cz´Êç klasztoru zosta∏a zaadaptowana na szpi-

tal dla umys∏owo chorych, natomiast opacki pa∏ac oraz budyn-

ki gospodarcze i mieszkalne sta∏y si´ w∏asnoÊcià paƒstwowej

stadniny koni. W okresie II wojny Êwiatowej w kompleksie

klasztornym uruchomiono produkcj´ na potrzeby wojenne,

obs∏ugiwanà przez mi´dzynarodowy obóz pracy przymusowej.

Wiosnà 1944 r. w obawie przed bombardowaniami wywiezio-

no z koÊcio∏a i pa∏acu reszt´ obrazów, stalle, rzeêby, oraz cz´Êç

Fasada wschodnia

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: