Leki układu krzepnięcia
Hemostaza – jest to mechanizm obronny organizmu, którego zadaniem jest utzrymaniem intergralności naczyń krwionośnych i krążenia krwi.W hemostazie biorą udział:
- ściana i śródbłonek naczyń krwionośnych
- płytki krwi
- układ osoczowych czynników krzepnięcia krwi (I – XIII) oraz prekalikleina i kininogen wielocząsteczkowe
- układ fibrynolizy ( rozpuszczanie skrzepów)
Zaburzenia hemostazy prowadzą do powikłań zakrzepowo – zatorowych, może też dochodzić do skaz krwotocznych.
Leki stosowane w terapii chorób zakrzepowo – zatorowych. W schorzeniach tyż stosowane są leki:
1. Hamujące krzepnięcie krwi,
a/ leki przeciw zakrzepowe
b/ leki przeciw płytkowe
2. Leki fibrynolityczne
3. Leki przeciwzakrzepowe – są to leki, które hamują aktywność osoczowych czynników krzepnięccia krwi. Należą do nich heparyna i doustne leki przeciwzakrzepowe.
Heparyna – jest tzw. Muchopolisacharydem pochodzenia zwierzęcego. W lecznictwie stosowane są heparyny o budowie wielocząsteczkowej czyli tzw. Heparyna niefrakcjonowana, oraz heparyny drobnocząsteczkowe. Działanie przeciwzakrzepowe polega na unieczynnieniu gotowej trombiny oraz hamuje jej wytworzenie poprzez hamowanie czynnika X. Heparyna nie wchłania się z przewodu pokarmowego. W organizmie jest rozkładana i wydalana przez nerki. Heparyna nie przechodzi przez łożysko i do mleka.
Heparyna niefrakcjonowana stosowana jest głównie:
- w zakrzepach żylnych
- w zatorze płuc
- w zawale serca
- w tzw. DIC (zespół wykrzepienia wewnątrz naczyniowego)
- operacje z krążeniem pozaustrojowym
- w hemodializie
- do konserwacji krwi
Heparyna niefrakcjonowana stosowana jest dożylnie, podskórnie a także miejscowo na skórę. Przy podaniu dożylnym zaleca się wlew, ponieważ działa krótko.
Heparyny drobnocząsteczkowe: (enoksaparyna, frxiparyna) stosowane są przede wszystkim w profilaktyce stanów zakrzepowo – zatorowych. Po zabiegach operacyjnych szczególnie kardio lub ortop. W leczeniu zakrzepicy żył głębokich stosowane są tylko podskórnie. Heparyny drobnocząsteczkowe w porównaniu z heparyną niefrakcjonowaną:
- mają mniejszy ciężar cząsteczkowy
- działają słabiej na gotową trombinę ale silniej na tworzenie trombiny
- mają lepszą dostępność biologiczną
- działają dłużej
- mogą być stosowane ambulatoryjnie
- iniekcje wykonuje się raz lub 2x na dobę
- rzadziej powodują powikłania
Najczęstsze powikłania leczenia heparyną:
- krwiomocz
- krwawienia z przewodu pokarmowego i błon śluzowych
- reakcje alergiczne
- spadek liczby płytek krwi (trombocytopenia)
- przy przedawkowaniu heparyny podaje się siarczan protanimy
Preparaty:
Heparinum – amp. 5000 j.m / 0,2 ml
Amp 25.000 j.m / 1ml
Amp 25.000 j.m / 5 ml
Stosujemy w bolusie 5000 a następnie we wlewie dożylnym 15 – 20 j.m na kg/h
Natomiast heparyna drobnocząsteczkowa:
Amp-strzykawki 0,02 j.m / 0,2 ml
Amp-strzykawki 0,04 j.m / 0,4 ml
Amp-strzykawki 0,06 j.m / 0,6 ml
Amp-strzykawki 0,08 j.m / 0,8 ml
Stosuje się 20-40 mg.
Doustne leki przeciwzakrzepowe – antywitaminy K.
Leki te antagonizują działanie witaminy K. W wyniku tego powstają w wątrobie nieprawidłowe czynniki krzepnięcia pozbawione aktywności biologicznej. Z uwagi na to, że leki te wpływają na produkcję czynników krzepnięcia w wątrobie działanie przeciwzakrzepowe nie pojawi się od razu, lecz dopiero wówczas gdy wyczerpią się powstałe przed rozpoczęciem kuracji wątrobowe czynniki krzepnięcia. Z uwagi na ten fakt leków tych nie stosuje się w stanach ostrych lecz podaje się przewlekle.
Zastosowanie antywitamin K:
- kontynuacja leczenia heparyną
- zapobiegawczo po zabiegach operacyjnych
- po wszczepieniu sztucznych zastawek
Przykładem leku jest: acenokumarol ( dawkowanie jest indywidualne w zależności od wskaźnika protrombinowego)
Działania niepożądane:
- krwawienia
- zaburzenia żołądkowo – jelitowe
- martwica skóry
W przedawkowaniu stosujemy witaminę K ( działanie witaminy K uwidacznia się dopiero po kilku godzinach) W przypadku silnych krwawień zagrażających życiu stosuje się świeżo mrożone osocze. Przeciwwskazania:
- w ciąży ponieważ powodują wady rozwojowe
- leki te wchodzą w interakcję z wieloma lekami w wyniku których słabnie lub nasila się ich działanie.
Leki przeciwpłytkowe
Są to leki, które hamują agregację płytek. Hamowanie agregacji może odbywać się poprzez różne mechanizmy. Najczęściej stosowanym lekiem jest kwas acetylosalicylowy (aspiryna) – hamuje on cyklooksygenazę (COX) w płytkach krwi. Działanie to występuje w małych dawkach 75 – 150 mg/ dobę. (Akard, polokard, andiopiryd) Leki przeciwpłytkowe stosowane są w celu zapobiegania zakrzepom tętniczym. Stosowane są w zawale serca, w profilaktyce zawału serca, w zmianach zakrzepowo – zatorowych w mózgu.
Leki fibrynolityczne
Fibrynoliza – rozpuszczenie powstającego skrzepu fibrynowego przez enzym, który nazywa się plazmina. Leki o działaniu fibrynolitycznym aktywują plazminogen, który przechodzi w plazminę rozpuszczającą skrzep. Leki te stosuję się:
- w zmianach zakrzepowo – zatorowych
- w zakrzepach żył głębokich (DIC)
Skuteczność kliniczna jest tym większa im szybciej zostaną zastosowane, max do 12 godz. Od pojawienia się pierwszych objawów. Leczenie prowadzi się najwyżej trzy doby a następnie przechodzi się na stosowanie heparyny. Leki te stosuje się we wlewach trwałych a w zawale serca nawet bezpośrednio do tętnic więcowych. Leki o działaniu fibrynolitycznym to:
- streptokinaza
- urokinaza
- prourokinaza
- alteplaza (tkankowy aktywator plazminogenny APA)
- distepraza (stosowana na hemoroidy)
Streptokinaza (białko pochodzące z paciorkowców) jako działanie niepożądane wywołuje uczulenia. Wszystkie leki fibrynolityczne mogą wywoływać krwawienia
Leki zwiększające krzepliwość krwi – przeciwkrwotoczne
Stosowane są w skazach krwotocznych. Skaza krwotoczna może być naczyniowa, płytkowa albo osoczowa (np. hemofilia). Skazy krwotoczne mogą być wrodzone bądź nabyte. Leczenie skaz krwotocznych ma na celu zatrzymanie krwawienia i utrzymanie hemostazy do czasu zagojenia rany. Leczenie obejmuje wiele metod postępowania np.:
- leczenie miejscowe
- podawanie brakującego czynnika krzepnięcia
- stosuje się wiatminę K
- lub stosuje się leki hamujące fibrynolizę
Leki stosowane miejscowo
Leki hamujące krwawienie stosuje się przy zranieniu tkanek, w krwawieniach żołądka, w krwawieniach z odbytu, po ekstrakcji zęba – należą do nich trombina. Trombina przyśpiesza przejście pomiędzy poszczególnymi czynnikami. Może być stosowana w formie roztworu, którym nasącza się gazę lub specjalne gąbki i przykłada na krwawiące miejsce. Gastrotrombina – stosowana doustnie po uprzednim rozpuszczeniu w załączonym rozpuszczalniku. Gąbki fibrynowe:
- gąbki fibrynowe żelatynowe – spongostan
- gąbki fibrynowe oksycelulozowe – oxycel, sorbacel
Środki o działaniu ściągającym
- roztwory taniny
- azotan srebra
- hemostil
- woda utleniona
- adrenalina
Skazy krwotoczne – osoczowe
Mogą być wrodzone, mogą być nabyte – rozwijają się w wyniku chorób wątroby, przedawkowaniu antywitamin K oraz antybiotykoterapia witamin K. Ze wskazań wrodzonych stosowana jest krew, świeżo mrożone osocze, krioprecypitat.
W hemofilii typu A – czynnik VIII
Typu B – czynnik VII
Skazy krwotoczne naczyniowe:
- etamcylat
- preparaty wapnia (dobezylan wapnia)
- trokserutyne (najwięcej występuje w owocach kasztanowca)
- rytinoskorbin
Zmniejszają łamliwość i kruchość naczyń. Skazy krwotoczne wywołane nadmierną fibrynolizą. Stosowane są inhibitory fibrynolizy: np.
- kwas aminokapronowy (kwas e-aminokapronowy)
- kwas trareksonowy
- aprotynina ( związek pochodzenia naturalnego – jad węża afrykańskiego)
madziunia56