I. Leki wykrztuśne i sekretolityczne - leki te są stosowane w schorzeniach dróg oddechowych w których obecna jest gęsta, lepka i trudna do odkrztuszenia wydzielina. Obie grupy leków upłynniają wydzielinę co prowadzi do zmniejszenia jej lepkości i łatwiejszego usunięcia w odruchu kaszlu. Leki wykrztuśne upłynniają wydzielinę przez zwiększenie zawartości wody w jej składzie natomiast sekretolityczne zmieniają sam skład wydzieliny. Skuteczność tych leków w dużej mierze zależy od odpowiedniego nawadniania organizmu. Leki wykrztuśne maja słabe działanie farmakologiczne stosowane są w postaci np. mieszanek roztworów, syropów, inhalacji
Działanie wykrztuśne- preparaty
a) jodek potasu
b) wodorowęglan sodu
c) benzoesan sodu
Jest szereg preparatów pochodzenia roślinnego np. syrop sosnowy złożony
Spośród leków sakretolitycznych największe znaczenie terapeutyczne maja leki mukolityczne, wyróżniamy tu takie leki jak:
a) acetylocysteina ACC
b) mesna
c) bromheksyna (flegamina) ( ambroksol) preparaty
Leki te wykazują najsilniejsze działanie przy miejscowym stosowaniu do drzewa oskrzelowego lub gdy są podane w inniekcjach. Skuteczność terapeutyczną mukolityków stosowana per os jest podobna jak leków wykrztuśnych
II. Leki przeciwastmatyczne- ASTMA
-przewlekła choroba o podłożu zapalnym w której dochodzi do zwiększonej reaktywności oskrzeli przejawiającej się skłonnością do skurczu pod wpływem różnych bodźców. Stąd choroba ta ma również charakter napadowy. Przyczyną napadu mogą być alergeny zimno, czynniki psychiczne i inne. Farmakoterapia astmy ma na celu przede wszystkim jak najszybsze zwalczenie duszności a następnie zapobieganie powikłaniom ze strony płuc i ukł. krążenia. Drugim ważnym elementem leczenia astmy jest zapobieganie następnym napadom duszności. Podział leków stosowanych w astmie jest następujący:
1) Leki rozkurczające m.gładkie oskrzeli ( stosowane głównie w napadzie astmy)
a) leki pobudzające receptory adrenergiczne ß2 – spośród tych leków stosowane są te które pobudzają wybiórczo rec. ß2 w oskrzelach. Stosowane są różnymi drogami i.v. s.c. per os, wziewnie. Preferuje się drogę wziewną z uwagi na szybki efekt, duża skuteczność , mniejsze ryzyko działań niepożądanych. Leki pobudzające rec. ß2 mogą różnic się czasem działania:
- krótko działające np. fenoterol, salbutamol, terbutalina leki te stosuje się wziewnie, przy tej drodze podania początek działania występuje szybko (2-5 min.) powinny być stosowane tylko w czasie napadu ostrej duszności
- długo działające np.salmeterol i formoterol leki stos. się też wziewnie, jednakże nie należy ich podawać w celu przerywania napadu duszności, ale zapobiegawczo zwłaszcza przy występującej duszności nocnej.
Ogólnie stosowanie leków pobudzających rec. ß2 może dawać ryzyko wystąpienia zaburzeń rytmu serca, czy zawału serca. Takie powikłania mogą wystąpić przy podaniu i.v. tych leków lub przy ich kojarzeniu z innymi lekami przeciw astmatycznymi np. teofiliną .Leki: preparaty FENOTEROL (BEROTEC) aerozol 1-2 rozpylenia SALBUTAMOL aerozol,syrop,tab,amp.0,5mg
b) Teofilina – rozkurcza m. gładkie oskrzeli, jest lekiem toksycznym. Działanie niepożądane tego leku korelują ze stężeniem surowicy. Mogą pojawić się nudności, wymioty, bóle i zawroty głowy następnie drżenia mięśniowe, nadkwasota, ↓ poziomu cukru we krwi, tachykardia, ↓RR, a przy jeszcze ↑ stężeniach we krwi zaburzenia rytmu serca, drgawki, niedotlenienie OUN. Sposób podania teofiliny zależy od stanu chorego. W nagłych stanach podajemy i.v. najbezpieczniej we wlewie kroplowym, dawki muszą być indywidualizowane. Nazwa preparatu theophyllinum ( flakon-roztwór do wlewów i.v. obj.250ml dawka leku zawarta tam 300mg, sa jeszcze tab.100mg i czopki100mg.,350mg. Jeśli jest podawana i.v. musi być wykonana bardzo powoli. Teofilina występuje również w połączeniu z etylenodiaminą ten preparat nazywa się aminophyllinum, jest w postaci amp. wówczas zawierają roztwór i.v. 2,5%/10ml, i.m.25%/2ml, czopki 200mg i 360mg, nie zaleca się czopków bo się nierównomiernie wchłaniają. Powoli podajemy i.v. około 20 min.
c) Leki cholinolityczne- z pośród leków tej grupy w leczeniu astmy stosowany jest IPRATROPIUM- podaje się drogą wziewną przy takiej drodze podania efekt farmakologiczny występuje dopiero po około 30min, dlatego ten lek jest stosowany przede wszystkim w zapobieganiu stanów spastycznych oskrzeli wywołanych zimnem czy wysiłkiem. W leczeniu ostrych napadów astmy podawane jest łącznie z lekami pobudzającymi rec. ß2 Nazwa handlowa atrovent/aerozol /
2) Leki zapobiegające reakcji skurczowej wywołanej działaniem mediatorów zapalenia ( leki przeciwzapalne stos. przewlekle, wolno się wchłaniają) Stosuje się przewlekle co ma na celu zapobieganie napadom ostrej duszności. Wyróżniamy grupy leków: 1gr.- kromony-preparaty - KROMOGLIKAN SODU, ŃEDOKROMIL - leki te są stosowane miejscowo do drzewa oskrzelowego 3-4x dziennie, nietoksyczne, stos. u dzieci
2gr.- glikokortykosteroidy - BUDEZONIT, BEKLOMETAZON wziewne- leki te są wykorzystywane na każdym etapie przewlekłego leczenia astmy. Stos. per os np. predmizon - w ciężkich postaciach astmy, i.v.- np. półbursztynian hydrokortyzonu stos. w leczeniu tzw. stanu astmatycznego
Leki stosowane w stanie astmatycznym
- to b. ciężkie rozlane zwężenie oskrzeli (długo utrzymuje się)wymaga szybkiego i intensywnego postępowania leczniczego, b. ważne jest ustalenie dotychczasowego leczenia (czy pacjent już przyjął leki z gr.pobudzających ß2 , teofilinę) Leczenie tylko na OIOM. Stosuje się leki: ß stymulatory (pobudz. ß2 ) wlew, i.v.glikokortykosteroidy i.v. teofilina wlew i.v. ipratropium w post. nebulizacji (mgła) nawodnienie- leki mukolityczne podawane pozajelitowo również podaje się potas, jeśli ↓ jego stężenie we krwi.
III. Leki przeciw kaszlowe- z leków przeciw kaszlowych największa siłę działania mają opioidy np. morfina, kodeina, dekstrometorfan - (ten lek nie ma dział. p- bólowego, nie hamuje OU oddechowego, nie uzależnia) Leki p. kaszlowo działają tylko objawowo tj. hamują odruch kaszlu ale nie znoszą jego przyczyny. Leków tych nie stos. się w obecności zapalnej wydzieliny dlatego że grozi to przejściu zapalenia z oskrzeli do tkanki płucnej. Gdy jest wydzielina- stosuje się środki wykrztuśne lub sekretolityczne.
madziunia56