Alain Gerbault - W pogoni za słońcem.rtf

Alain Gerbault

część I

SAM PRZEZ  ATLANTYK

                                                                                                                Piotrowi Albarran,

                                                                                                                przyjacielowi mojemu,

                                                                                                                marynarzowi francuskiemu,

                                                                                                                który jest moim bratem

PRZEDMOWA

W domu przyjaciół pod New Yorkiem wieczór tak ci­chy, tak cichy, że zapytuję sam siebie, czy prawdą są moje nadzwyczajne przygody ostatnich miesięcy.

Widzę przez okno cieśninę Long Island i o kilkaset me­trów dalej maszt mego małego „Firecresta" obok tamy Fort Totten.

To nie był sen. Sam jeden przebyłem Atlantyk, a teraz jestem w Stanach Zjednoczonych. Nie minął jeszcze mie­siąc od czasu, gdy pośród burz i fal bezmiernych musiałem co chwila walczyć w obronie własnego życia przeciw ży­wiołom.

Mam pod ręką dziennik okrętowy, który prowadziłem wiernie nawet podczas najgorszych nawałnic. Przewra­cam kartki, na których jeszcze nie wyschła woda morza, i wzrok mój pada na następujący urywek opisu mojej po­dróży: „Na pokładzie «Firecresta», 14 sierpnia, na morzu, 34° 45' szerokości północnej i 56° 10' długości zachodniej, silny wiatr z zachodu. Statek okropnie wstrząsało przez całą noc i bałwany morskie rozbijały się oń co chwila, O czwartej rano u foka pęka szkot; jestem zmuszony go sztukować. Pokład jest całkowicie zalany. Pomimo że luki są starannie zamknięte, wewnątrz wszystko zamokło. Przygotowanie śniadania nie jest rzeczą łatwą, musiałem zużyć dwie godziny na wysiłki akrobatyczne dokonywane w celu przyrządzenia sobie filiżanki herbaty i kilku pla­sterków smażonej słoniny, przy czym dobrze sobie głowę potłukłem o ściany.

O dziewiątej rozdziera się kliwer. Statek kołysze się tak silnie, a wiatr jest tak gwałtowny, że nie ma mowy o na­prawieniu żagla w danej chwili. Ze wszystkich szklanek i filiżanek zostały tylko skorupy.

W południe potworna fala runęła na pokład i uniosła ściankę od zasieku na żagle. Fale rosną, morze jest teraz wzdęte, a wiatr dmie z wściekłością. Wieje tak silnie, że żagle już nie mogą wytrzymać. W kliwrze robi się dziura, a grot rozdziera się wzdłuż środkowego szwu, tak że po­wstaje szpara długości trzech metrów. Aby uratować żagle, muszę je zwinąć. Przy takim wietrze i przy takim morzu jest to bardzo trudne, jeżeli nie chce się wylecieć za burtę.

Zaledwie mogę się utrzymać na mokrym i śliskim pokła­dzie; zużywam całą godzinę na wypełnienie tego niebezpie­cznego zadania. Mam ochotę rozpiąć żagiel sztormowy, ale wiatr wzmaga się jeszcze bardziej. Teraz to już jest prawdziwa burza. Nie ma żagla, który by wytrzymał po­dobną pogodę. Wanty wydają taki sam świst, jak pośpie­szny pociąg w pełnym biegu. To znaczy, że wiatr osiągnął szybkość z górą sześćdziesięciu mil na godzinę.

Teraz jak nigdy nadarza się sposobność użycia dryfkotwy, która jest po prostu wielkim stożkowatym workiem z płótna, zawsze rozwartym dzięki obręczy żelaznej, na­ciągającej brzegi. Przywiązawszy jeden koniec czterdziestosążniowej liny do owej kotwicy, a drugi do łańcu­cha kotwicznego, rzucam worek do morza, przyczepiwszy doń kawał drzewa jako pływak. Worek napełnia się pod wodą, sznur napręża i zwolna dziób statku zwraca się wprost do wiatru.

«Firecrest» już nie zatacza się teraz tak gwałtownie, choć morze silnie nim wstrząsa. Trzeba okryć starym płótnem zasiek na żagle, aby nie przemokły. Siły moje są zupełnie wyczerpane, a mam jeszcze tyle roboty. Zabieram do kajuty podarte żagle i zamknąwszy za sobą wszystkie luki spędzam wieczór i większą część nocy na ich napra­wianiu za pomocą specjalnej rękawicy i igły.

Teraz deszcz leje jak z cebra. W salonie woda zalała po­dłogę. Przekonuję się, ku mojemu wielkiemu zmartwie­niu, że pompa nie działa. Deszcz leje coraz bardziej, jestem przemoknięty aż do kości; nie ma już na statku ani jedne­go suchego miejsca, nie mogę już nic poradzić na to, że deszcz przedostaje się do wnętrza przez iluminatory i przez zasiek na żagle".

*    *    *

Zamykam mój dziennik okrętowy. To był zwykły dzień podczas burzliwych miesięcy, które musiałem przetrwać mniej więcej w połowie podróży.

Ale za to jakże cudne to było życie!

Wylądowałem zaledwie przed kilku dniami, a wzdy­cham już, ażeby podnieść kotwicę, wrócić do życia mary­narza na pełnym morzu. I zaczynam marzyć. Jakże to zostałem żeglarzem? Jak przyszło do mnie ukochanie morza?

Większą część młodości spędziłem w Dinard, obok przy­stani rybackiej Saint-Malo, w ojczyźnie słynnych korsa­rzy, chwały naszej marynarki sprzed dwustu lat. Jeżeli ojciec mój nie zabierał mnie z sobą na swoim jachcie, sta­rałem się zawsze spędzić dzień na barce rybackiej.

Saint-Malo jest miejscem, gdzie szorstcy rybacy bretońscy ekwipują statki na niebezpieczne wyprawy ku ła­wicom Nowej Ziemi albo ku obficie zarybionym strefom Islandii.

Już wówczas ambicją moją było posiadać własny okrę­cik. Pewnego razu we dwóch z bratem zaoszczędziliśmy sumę potrzebną na zakup statku, ale ktoś inny nas ubiegł.

Zazdrościłem rybakom bretońskim ich życia i drżałem słuchając opowiadań o ich wytrwałości i odwadze.

Tam, w Saint-Malo i w Dinard, nauczyłem się kochać morze, fale i wichry burzliwe. Najulubieńszymi moimi książkami były książki o przygodach. Wiele z nich opo­wiadało o poszukiwaczach złota na Alasce i w Klondike. Słowo „Eldorado" miało dla mnie niesłychany urok. My­ślałem nieraz: „Kiedy będę już dorosły, odkryję Eldo­rado".

Joseph Conrad, będąc jeszcze dzieckiem, wskazał palcem na mapie nie zbadane okolice Afryki środkowej i rzekł: „Pojadę tam, gdy będę duży". Urzeczywistnił swoje ma­rzenie: pojechał tam. Mniej szczęśliwy od Conrada, nie urzeczywistnię nigdy moich marzeń dziecinnych spotka mnie prawdopodobnie los bohatera Edgara Allana Poe.

„A gallant Knight — Had journeyed long — Singing a song — In search of El Dorado — But he grew old — This Knight so bold. As he fóund — No spot of ground.

That looked like El Dorado".

              Był rycerz na schwał,

              We światy się rwał

              Za krajem, co go zwą Eldorado,

              Postarzał nasz chwat,

              Nie trafił na ślad

              Tej ziemi, którą zwą Eldorado.

Minęły szczęśliwe lata dzieciństwa w Dinard, wysłano mnie na naukę do Paryża, gdzie zostałem wychowankiem Liceum Stanisławowskiego. Tam spędziłem najnieszczęśli­wsze lata mego życia zamknięty pośród wysokich murów,# marząc o szerokim świecie, o swobodzie i przygodach. Ale trzeba się było uczyć, żeby zostać inżynierem.

Wybuchła wojna.

Wstąpiłem do lotnictwa. Skórom po raz pierwszy upoił się przestrzenią pośród chmur, na aparacie myśliwskim, zrozumiałem, że nie mógłbym już nigdy prowadzić życia w mieście. Wojna wywiodła mnie z cywilizacji. Nie tęskni­łem za powrotem.

Młody Amerykanin, kolega z eskadry, pożyczył mi kie­dyś książkę Londona „Żegluga na jachcie «Snark»". Ta książka przekonała mnie, że jest rzeczą możliwą opłynąć świat na statku względnie małym. Była to dla mnie wprost rewelacja; natychmiast postanowiłem spróbować szczęścia, jeśli uda mi się wyjść cało z wojny.

Później wtajemniczyłem dwóch kolegów w moje zamia­ry. Mieliśmy zarmować statek na nas trzech i puścić się w drogę ku wyspom Oceanu Spokojnego.

Ale tamci przyjaciele zginęli w przestworzach śmiercią walecznych.

Wówczas powziąłem postanowienie, że pojadę sam je­den. Porzuciwszy zawód inżyniera przez cały rok szuka­łem we wszystkich portach francuskich statku, który mógłbym obsługiwać bez niczyjej pomocy. Dwa i pół roku temu, odwiedzając na jachcie przyjaciela mego Ralfa Stocka, autora „Żeglugi «Dream-Ship'u»", odkryłem w porcie angielskim na kotwicy mały stateczek. To był „Firecrest".

Rozdział   1

“Firecrest”

Zanim przystąpię do opowiadania o mojej podróży, chcę wam przedstawić mój „Firecrest”. Jest to kuter za­projektowany przez nieżyjącego już Dixona Kemp, a zbu­dowany przez P. T. Harris w Rowhedge, Essex (Anglia), w 1892 roku. Pan Kemp, gdyby żył jeszcze, nie bez zdzi­wienia dowiedziałby się, że jego statek wyścigowy, zbu­dowany według przepisów Jacht Klubu Brytyjskiego co do długości i powierzchni ożaglowania, przebył Atlantyk i okazał się jednym z najlepszych statków po wsze czasy.

Jest to typowy kuter angielski, wąski i głęboki w sto­sunku do swojej długości. Ma jedenaście metrów długości po pokładzie i dziewięć metrów na linii wodnej. Naj­większa jego szerokość wynosi dwa metry sześćdziesiąt. Jest to prawdopodobnie najwęższy statek, jaki przebył ocean. Metr osiemdziesiąt przy jego rozmiarach stanowi wyjątkowy stopień zanurzenia. Ta głębokość zanurzenia i trzy tony ołowiu w kilu wraz z dodatkiem trzech ton we­wnętrznego balastu uniemożliwiają mu przewrócenie się. Pokład ma tylko dwa iluminatory i dwa luki i może znieść doskonale nacisk fal przelewających się przez burty.

Wyekwipowany jest na kuter, to znaczy, że ma tylko jeden maszt. Słyszę już, jak wielka armia jachtmenów teoretyzujących wydaje okrzyk oburzenia. „Kuter jest za trudny do prowadzenia samemu. Dlaczegóż nie jol albo kecz”. Jest to rzecz gustu. Osobiście za nic w świecie nie zamieniłbym mojego ożaglowania na inne. Uważam, że kuter jest najlepszą postacią okrętu, ponieważ przy zredu­kowanej do minimum powierzchni ożaglowania daje ma­ksimum szybkości. Na pokładzie za mało jest miejsca na prawdziwą szalupę ratunkową. Zresztą tak kocham mój statek, że gdyby on miał zatonąć, wcale bym się nie tro­szczył o własne ocalenie. Jednak żeby zastosować się do norm ogólnie przyjętych i mieć możność wylądowania, gdy będę stał na kotwicy w porcie, zabieram łódeczkę mo­żliwie najmniejszą. Ma ona jeden metr osiemdziesiąt cen­tymetrów długości, jest to „berthon" podobny do tych, jakich używają na statkach podwodnych; raz złożony wzdłuż iluminatorów zgoła nie zajmuje miejsca.

„Firecrest" jest mocno zbudowany z drzewa dębowego i mimo że ma trzydzieści dwa lata, jest w doskonałym sta­nie. Mógłbym długo rozwodzić się nad jego wytrzyma­łością. Ale lepiej powściągnąć się i opisać wnętrze mojego pływającego schronienia.

Składa się ono z trzech części.

Z tyłu kajuta o dwóch posłaniach z dwoma kuframi pod spodem. Umywalnia zaopatrywana jest w wodę ze zbiorni­ka o pojemności pięciu litrów, umieszczonego pod pokła­dem. Ściany wykładane są mahoniem i cętkowanym klo­nem. Po obydwu stronach — przegródki pełne książek.

Ku przodowi kabiny i w środku statku salon o boa­zeriach z mahoniu i klonu. Po obydwóch stronach szafki z mymi trofeami tenisowymi. Pośrodku stół składany.

Z przodu lawiza z dwoma składanymi kojami i kuchnia. Tam przyrządzam sobie posiłek na norweskim piecyku naftowym, zawieszonym na kar danie, co mu umożliwia zachowanie położenia pionowego nawet przy silnej chwiejbie. Liczne skrzynie są wypełnione zapasami: suchary, ryż, ziemniaki. U bakbortu pompa połączona z dwoma zbiornikami słodkiej wody. Oświetlenia dostarcza mi lampa naftowa i świece zawieszone na kardanach.

Ten statek jest moją siedzibą. Na nim mam wszystkie moje ulubione przedmioty, nagrody    tenisowe i książki. Jeśli nie będzie   wiatru, cóż mnie to obchodzi! Nic mnie nie nagli.

Niedużo mam miejsca na statku, ale mogę przewieźć oko­ło dwustu tomów. Bibliotekę/moją ograniczyłem z musu, stąd wszystkie moje książki to albo historie przygód, albo poematy.

Spośród nich wymienię „Życie Chrystusa" Renana, naj­piękniejszą przygodę na świecie; poematy Edgara Allana Poe, artysty niezrównanego, gdyż łączy on doskonałość rytmiczną ze szlachetnością myśli.

Loti, Farrere, Conrad, Stevenson, Connoley, Jack Lon­don, Shakespeare i Kipling są obficie reprezentowani, za­równo jak Verhaeren, Platon, Shelley, Villon, lord Tennyson i John Masefield.

Kiedy chcę klasyfikować moich najulubieńszych auto­rów, zastanawiam się zawsze nad sposobem, w jaM pojmo­wali oni morze. Marynarz, który tkwi we mnie, krytykuje zawsze pisarza; podobają mi się w zupełności tylko ci au­torzy, którzy byli zarazem wielkimi żeglarzami i wielkimi poetami.

Kocham namiętnie Jacka Londona, wielkiego mistrza bajki i krótkiej opowieści, człowieka, którego życie było burzliwe i piękne i który umiał zawsze pisać z mocą i pro­stotą. Choć już we wczesnej młodości znalazł się na pokła­dzie barki...