Pius XII i Żydzi.pdf

(383 KB) Pobierz
David G. Dalin
PIUS XII I ŻYDZI
(*)
Jeszcze przed śmiercią Piusa XII w
1958 r. krążył po Europie zarzut, że
jego pontyfikat był przyjazny nazistom
— standardowa komunistyczna
propaganda przeciw Zachodowi.
Zniknął on na kilka lat pod zalewem
hołdów, zarówno ze strony Żydów, jak i
nie-Żydów, jakie pojawiły się po
śmierci papieża, by wypłynąć na nowo
w 1963 r. wraz ze sztuką „Namiestnik”,
którą debiutował Rolf Hochhuth,
lewicowy niemiecki pisarz (i były
członek Hitlerjugend).
„Namiestnik” to wielce polemiczna
fikcja literacka, utrzymująca, że troska
Piusa XII o finanse Watykanu stała się
przyczyną jego obojętności wobec
zagłady europejskich Żydów. Tym
niemniej sztuka Hochhutha została
przyjęta z uwagą, rozpalając
kontrowersję, która trwała przez lata
sześćdziesiąte. A teraz, ponad
trzydzieści lat później, kontrowersja ta
wybuchła na nowo, z powodów, które
nie od razu są jasne.
Prawdę mówiąc, słowo „wybuchła” nie
oddaje strumienia opracowań, jaki się
pojawił. W ciągu ostatnich osiemnastu
miesięcy [artykuł ten ukazał się w
lutym 2001 — przyp. tłum.] ukazało się
dziewięć książek na temat Piusa XII:
„Hitler's Pope” („Papież Hitlera”) Johna
Cornwella, „Pius XII and the Second
World War” („Pius XII i druga wojna
światowa”) Pierre'a Bleta,
„Papal Sin”
(„Papieski grzech”) Garry'ego Willsa,
„Pope Pius XII” („Papież Pius XII”)
Margherity Marchione, „Hitler, the War
and the Pope” („Hitler, wojna i papież”)
Ronalda J. Rychlaka, „The Catholic
Church and the Holocaust, 1930—
1965” („Kościół katolicki i Holocaust,
1930—1965”) Michaela Phayera,
„Under His Very Windows” („Pod
samymi jego oknami”) Susan Zuccotti,
„The Defamation of Pius XII”
(„Zniesławienie Piusa XII”) Ralpha
McInerny'ego, oraz „Constantine's
Sword” („Miecz Konstantyna”) Jamesa
Carolla.
Ponieważ cztery z nich — napisane
przez Bleta, Marchione, Rychlaka i
McInerny'ego — są obroną papieża, a
dwie — autorstwa Willsa i Carrolla —
zajmują się osobą Piusa XII jedynie
jako częścią szerokiego ataku przeciw
katolicyzmowi, obraz może wyglądać
na zrównoważony. Faktem jest, że
lektura wszystkich pozycji prowadzi do
wniosku, iż obrońcy papieża mają
więcej argumentów po swojej stronie.
Jednakże to książkom oczerniającym
papieża poświęca się najwięcej uwagi,
szczególnie „Hitler's Pope”. Ta właśnie
pozycja, szeroko recenzowana,
reklamowana jest stwierdzeniami, że
Pius XII był
najbardziej
niebezpiecznym człowiekiem Kościoła
we współczesnej historii,
bez którego
Hitler mógłby nigdy nie zdołać pójść
naprzód.
„Milczenie” papieża staje się
coraz mocniej utrwalonym
przekonaniem w amerykańskich
mediach:
Wyniesienie przez Piusa XII
katolickiej własnej korzyści nad
katolickie sumienie było najniższym
punktem współczesnej historii
katolickiej,
stwierdził prawie
mimochodem „New York Times”, w
recenzji książki Carrolla „Constantine's
Sword”.
Dziwne, ale prawie wszyscy
zwolennicy takiej interpretacji — od
eks-seminarzystów Johna Cornwella i
Garry'ego Willsa do eks-księdza Jamesa
Carrolla — to katolicy, którzy albo
porzucili katolicyzm, albo go
kontestują. Dla żydowskich
przywódców poprzedniego pokolenia
owa kampania przeciwko Piusowi XII
byłaby szokiem. Podczas wojny i po
niej wielu znanych Żydów — Albert
Einstein, Golda Meir, Moshe Sharett,
Rabbi Isaac Herzog i in. — publicznie
wyrażali swoją wdzięczność Piusowi
XII. W książce „Three Popes and the
Jews” („Trzech papieży i Żydzi”) z
1967 r. dyplomata Pinchas Lapide
(który pracował jako izraelski konsul w
Mediolanie i przesłuchiwał tych, którzy
Zgłoś jeśli naruszono regulamin