TematOkreśl, jaki problem podejmuje Grzegorz Trębicki w podanym tekście. Zajmijstanowisko wobec rozwiązania przyjętego przez autora, odwołując się do tego tekstuoraz innych tekstów kultury. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów.
Grzegorz TrębickiFantasy. Ewolucja gatunku
Wiek dwudziesty przyniósł burzliwy i niezwykle skomplikowany rozwój gatunków prozyniemimetycznej, wywodzących się głównie z tradycji romansu i wchodzących w krąg takzwanej „literatury popularnej”. Obok fantastycznej powieści przygodowej, różnorakiegorodzaju prozy gotyckiej i okultystycznej, baśni, a także pisanego współcześnie romansurycerskiego, znalazły się tutaj także całkiem nowe i zarazem najbardziej chyba dynamicznierozwijające się gatunki literatury egzomimetycznej, z których największą popularnośćzdobyły dwa, określane potocznie mianem science fiction i fantasy. […]Literatura fantasy to jedno z najciekawszych zjawisk literackich dwudziestego wieku,zarazem jednak zjawisko trudne do uchwycenia i zdefiniowania. […] Jedna z podstawowychtrudności wynika tu z nieprecyzyjności samego terminu „literatura fantasy” (pierwotniew języku angielskim słowo „fantasy” oznacza po prostu „fantazję”), który często jestużywany w bardzo różnych kontekstach. Wydaje się, iż określenie „literatura fantasy” możnarozumieć na dwa podstawowe sposoby:1. Jako literaturę niemimetyczną w ogóle – lub też po prostu literaturę, która zawieraelementy w potocznej opinii określane jako „fantastyczne”.2. Jako siostrzany (choć pod pewnymi względami przeciwstawny) w stosunku do SFdwudziestowieczny gatunek literatury egzomimetycznej. […]Jako fikcja literacka [fantasy] wymaga ze strony czytelnika wkroczenia do Innego Światai śledzenia losów bohatera, którego przygody mają miejsce w rzeczywistości diametralnieodmiennej od codzienności doświadczanej przez czytelnika.Tak więc, zgodnie z naszym rozumieniem problematyki genologii i rozwoju gatunkówliterackich, za jeden z podstawowych wyróżników konwencji gatunkowej uznalibyśmy rodzajprezentowanego modelu świata przedstawionego. W tym punkcie jednakże konieczne stajesię dalsze uzupełnienie opisu fantasy, zwłaszcza zaś uchwycenie cech wyróżniających tęliteraturę spośród innych gatunków egzomimetycznych. Najważniejszym takim wyróżnikiemjest – jak sądzimy – obecność i powszechne funkcjonowanie magii w świecieprzedstawionym utworu. Zdanie to podziela większość krytyków zajmujących się gatunkiem.Kolejnym istotnym wyznacznikiem, pośrednio także łączącym się z powszechnymwystępowaniem magii, jest umieszczenie akcji w quasi-średniowiecznej rzeczywistościzapożyczonej z baśni i romansu rycerskiego (która następnie podlega oczywiście pewnymmodyfikacjom, charakterystycznym już dla gatunku egzomimetycznego). […] Terminemfantasy […] określa się jedną z odmian fantastyki, która w swym współczesnym kształciewywodzi się po części z fantastyki naukowej, ale jakby przez przekorę nawiązujejednocześnie do fantastyki baśniowej, a także do baśni jako gatunku, oraz czerpie motywyz mitologii, podań ludowych, legend, sag bohaterskich czy średniowiecznych poematówrycerskich. […] Stąd w nowej odmianie fantastyki powrót do magii, będącej odwiecznymsposobem wyjaśniania świata, ale także powrót do źródeł ładu moralnego i tęsknota do formwyrażających tryumf dobra nad złem.
Źródło: Grzegorz Trębicki, Fantasy. Ewolucja gatunku, Kraków 2007, s. 9–20.
WprowadzenieSmoki, elfy, magowie to postaci wypełniające karty baśni, podań ludowych, legend. Dzielnirycerze sprawdzający swe męstwo w boju, to z kolei postaci charakterystyczne dlaśredniowiecznych romansów rycerskich. Wiek XX przyniósł rozkwit literatury, którapołączyła te, zdawałoby się, odległe gatunkowo, światy.Określenie problemu podjętego przez autoraGrzegorz Trębicki uznaje literaturę fantasy za „jedno z najciekawszych zjawisk literackichXX wieku”, które przez swą złożoność jest trudne do uchwycenia i zdefiniowania.Przedstawienie i uzasadnienie zajętego stanowiska1. Argumenty związane z tekstem danym w zadaniu (Grzegorz Trębicki, Fantasy. Ewolucjagatunku) termin fantasy, nazwany przez Trębickiego „nieprecyzyjnym”, jest wykorzystywanyczęsto w różnorodnych, czasem odległych, kontekstach; podstawowe odczytania znaczenia terminu fantasy:– twórczość, która nie naśladuje rzeczywistości (niemimetyczna) i zawiera elementyfantastyczne,– łączenie cech fantasy z literaturą science fiction, która również reprezentuje nurtliteratury egzomimetycznej (zdaniem Grzegorza Trębickiego oba te gatunkioferują czytelnikowi przygodę w „światach alternatywnych”; w przypadkuscience fiction miejsce magii zajmuje nauka); rodzaj wykreowanego świata przedstawionego jest podstawowym wyróżnikiemkonwencji gatunkowej; najważniejsze, zdaniem Grzegorza Trębickiego, wyróżniki literatury fantasy:– występowanie magii w świecie przedstawionym,– umieszczanie akcji utworów w rzeczywistości zapożyczonej z baśni i romansurycerskiego,– czerpanie motywów z mitologii, podań ludowych, legend, sag bohaterskich czyśredniowiecznych poematów rycerskich.2. Argumenty związane z przywołanymi kontekstami występowanie magii w świecie przedstawionym – Wiedźmin Andrzeja Sapkowskiego –dziewczyna zamieniona w strzygę, Geralt dysponujący niezwykłymi umiejętnościami,przy pomocy których może zmieniać bieg wydarzeń; Gra o tron (George Martin PieśniLodu i Ognia) – np. magiczne postaci; Władca pierścieni John Ronald Reuel Tolkien –np. magiczne przedmioty, czarownicy; magia nie jest cechą fantasy jako gatunku – jest obecna również w literaturześredniowiecznej – za jej sprawą Tristan i Izolda po spożyciu napoju miłosnego,pokochali się miłością wielką i nieskończoną, silniejszą nawet od śmierci; umieszczanie akcji utworów w rzeczywistości zapożyczonej z baśni i romansurycerskiego – baśń, posługując się formułą „niekonkretności”, nie określa miejscai czasu wydarzeń. Typowe dla gatunku sformułowania: „dawno, dawno temu…”, „zagórami, za lasami” służą budowaniu elementów świata przedstawionego;
konkretyzacja miejsca, w którym rozgrywają się wydarzenia – zwykle jest ononierzeczywiste, ale jednak zostaje nazwane, np. ojczyzną Conana Barbarzyńcy,bohatera cyklu Roberta Ervina Howarda, jest Cymeria, a czas akcji określa się jako „eręhyboryjską”. W trylogii Władca pierścieni Johna Ronalda Reuela Tolkiena nakreślonajest mapa Śródziemia i historia świata. Zatem cecha wyróżniona przez GrzegorzaTrębickiego nie okazuje się dominująca w definiowaniu gatunku fantasy; czerpanie motywów z mitologii, podań ludowych, legend, sag bohaterskich czyśredniowiecznych poematów rycerskich – motywy tego rodzaju obecne w wieluutworach fantasy, których bohaterowie są zazwyczaj heroiczni, gotowi przemierzaćświat (np. w poszukiwaniu zemsty na zabójcach rodziców jak Conan Barbarzyńca lubpo to, żeby ostatecznie pokonać zło, jak Frodo – bohater Władcy pierścieni Tolkiena).PodsumowaniePodążając za tokiem rozumowania Grzegorza Trębickiego, można stwierdzić, żesformułowanie definicji literatury fantasy jest niezwykle trudne, choć jest to ciekawei interesujące zjawisko. O przynależności gatunkowej dzieła do tej literatury nie stanowiobecność w nim jednej cechy, lecz ich zbiór (np.: magia, umieszczenie akcji w quasi-średniowiecznej rzeczywistości, czerpanie motywów z baśni, mitów, legend, występowaniemotywu walki dobra ze złem, ostateczne zwycięstwo dobra).Wskazówki do rozwiązania zadaniaPolecenie zawarte w zadaniu wskazuje, że punktem wyjścia do napisania pracy jest określenieproblemu, jaki podejmuje Grzegorz Trębicki we fragmencie pracy Fantasy. Ewolucjagatunku. Zacznij więc od uważnej lektury tekstu, której powinno towarzyszyć sporządzanieuwag, notatek i odnośników. One pomogą ci dostrzec podejmowany problem. Będą takżestanowiły rodzaj podręcznej pamięci, dzięki której w swojej wypowiedzi nie pominieszistotnych kwestii. Notowanie w trakcie lektury pozwoli ci także na wychwycenie kluczowychpojęć (np. fantasy, magia) i wypowiedzeń, które mają charakter przypuszczeń bądź twierdzeń(mogą one wyrażać stanowisko autora). Warto zaznaczyć, że czytając, musisz odkryć główny,a nie drugorzędny problem tekstu.Odczytanie problemu podjętego w tekście i określenie stanowiska autora pozwoli naprzemyślane zajęcie własnego stanowiska. Pamiętaj, że z autorem tekstu możesz się zgodzićw całości lub w części, możesz także odrzucić jego racje. Niezależnie od tego, jakie zajmieszstanowisko, najważniejsze będzie to, czy potrafisz je przekonująco uzasadnić. Przekonująco,tzn. odwołując się do różnego rodzaju kontekstów, np. historycznego, literackiego,filozoficznego. Pamiętaj także, że twoja praca powinna liczyć co najmniej 300 słów.Aby uzasadnić stanowisko związane z tekstem Grzegorza Trębickiego Fantasy. Ewolucjagatunku, możesz odwołać się do różnych tekstów kultury, np.:Terry Pratchett, Trylogia Johnny'ego Maxwella,Clive Staples Lewis, Opowieści z Narni,Lyman Frank Baum, Czarnoksiężnik z Krainy Oz,Ursula LeGuin, Czarnoksiężnik z Archipelagu,George McDonald, Księżniczka i koboldy,Andrzej Sapkowski, Ostatnie życzenie,Andrzej Pilipiuk, Oko jelenia,Jacek Piekara, Sługa Boży,Jacek Dukaj, W kraju niewiernych.
nikas97