11-polski-odpowiedzi.docx

ODPOWIEDZI

Zadanie 41.
Na podstawie tekstu Ewy Dereń sformułuj trzy zdania w trybie rozkazującym, będące
radami, jak uczyć się szybciej i skuteczniej.
Przykłady poprawnych odpowiedzi
– Poznaj techniki pamięciowe (mnemotechniki).
– Dla lepszego zapamiętania wykorzystuj rymowanki.
– Unikaj nudnego powtarzania.
– Wykorzystuj skojarzenia.
– Ćwicz pamięć długotrwałą.
Wskazówki do rozwiązania zadania
Przypomnij sobie, czym charakteryzuje się tryb rozkazujący (wiedza zdobyta w szkole podstawowej).
Przeczytaj dokładnie tekst oraz wyszukaj informacje na temat skutecznego i szybkiego uczenia się.
Przekształć te informacje, zapisując je w formie zdań w trybie rozkazującym.
Ćwiczenie pamięci jest ważne nie tylko dla zdobywania i zapamiętywania szkolnych informacji, lecz
także dla sprawnego funkcjonowania przez całe świadome życie. Współcześni naukowcy twierdzą, że
najlepszych sposobem na ćwiczenie pracy mózgu jest uczenie się języków obcych.

Zadanie 42.
Uzupełnij brakujące punkty planu tekstu Ewy Dereń.
1. Legenda o początkach mnemotechniki.
2.
3. Zalety technik pamięciowych.
4.
5.
6. Pochwała mnemotechniki.
Przykład poprawnej odpowiedzi
1. Legenda o początkach mnemotechniki.
2. Definicja mnemotechniki.
3. Zalety technik pamięciowych.
4. Starożytny przykład wykorzystania mnemotechniki.
5. Sztuczki mnemotechniczne i ich rola.
6. Pochwała mnemotechniki.
Wskazówki do rozwiązania zadania
Przeczytaj uważnie artykuł Ewy Dereń i podane już punkty planu. Pamiętaj, że lektura całego tekstu
jest konieczna, aby oddać jego sens oraz zachować logiczną strukturę wypowiedzi. Uogólnianie sensu
niektórych części tekstu (np. akapitów) uczy syntezy, pomaga w komasowaniu refleksji. Przyczynia
się także do doskonalenia umiejętności skrótowego, konkretnego i logicznego wypowiadania się w
mowie i piśmie. Uczy planowania.

Zadanie 43.
Przekształć poniższe zdanie, zastępując podkreślone słowa synonimami.
Techniką mnemotechniczną są także metody bardziej wyrafinowane, służące np. astronomom
do zapamiętania typów widmowych gwiazd.
Przykłady poprawnych odpowiedzi
wyrafinowane – wyszukane, finezyjne, kunsztowne
zapamiętania – utrwalenia
typów – rodzajów, odmian

Wskazówki do rozwiązania zadania
Przypomnij sobie, czym są synonimy (wyrazy bliskoznaczne) – środki językowe, które poznałeś
w gimnazjum. Zastąp podkreślone wyrazy synonimami tak, aby zachować sens przytoczonego zdania.
Różnorodność polszczyzny, jej bogactwo to efekt synonimiczności. Możesz swobodnie modyfikować
słownictwo swoich wypowiedzi m.in. dzięki synonimom, stworzysz wówczas wypowiedź emotywną,
żywą, obrazową i sugestywną.

Zadanie 44.
Znajdź w akapicie 4. dwa czasowniki pochodne zbudowane za pomocą tego samego
formantu. Uzupełnij tabelę, wypisując te czasowniki, ich formant oraz wyrazy
podstawowe.

Wskazówki do rozwiązania zadania
Przypomnij sobie wiedzę zdobytą w gimnazjum na temat budowy słowotwórczej wyrazów
i mechanizmu ich powstawania (m.in. o czasownikach pochodnych, formantach). Zwróć uwagę na
czasowniki występujące w akapicie czwartym i wyszukaj dwa, które mają ten sam formant. Nie bierz
pod uwagę imiesłowów czy rzeczowników odczasownikowych. Uzupełnij pierwszą i drugą kolumnę
tabeli. W trzecią kolumnę tabeli wpisz wyrazy podstawowe dla wypisanych wyrazów pochodnych
utworzonych za pomocą tego samego formantu. Wykorzystując to ćwiczenie, możesz przy okazji
zaobserwować, jak formanty zasilają zasób leksykalny polszczyzny.

Zadanie 45.
Wybierz i zaznacz odpowiedź A, B albo C i jej uzasadnienie 1–3.
Artykuł napisany jest stylem

Poprawna odpowiedź
C2
Wskazówki do rozwiązania zadania
Przypomnij sobie cechy stylów (stylów funkcjonalnych polszczyzny, np.: potocznego, urzędowego,
naukowego, artystycznego) oraz typowe dla nich środki językowe. Zastanów się, na czym polega
specyfika języka tekstów popularnonaukowych. Przeanalizuj styl wypowiedzi Ewy Dereń pod kątem
stylu. Przypisz mu cechę dla niego charakterystyczną.

Zadanie 46.
Której informacji należy szukać w Słowniku wyrazów obcych?
A. Zasad odmiany wyrazu mnemotechnika.
B. Antonimów do pojęcia mnemotechnika.
C. Pochodzenia słowa mnemotechnika.
D. Znaczenia wyrazu mnemotechnika.
Poprawna odpowiedź
D
Wskazówki do rozwiązania zadania
Przypomnij sobie, jakie znasz słowniki i jakie informacje można w nich znaleźć. Wiedzę tę zdobyłeś
w gimnazjum.

Zadanie 47.
Zacytuj dwa zdania, w których autorka wyraża swoją opinię na temat mnemotechniki.
Przykłady poprawnych odpowiedzi
1. W praktyce najbardziej przydatne są rozmaite rymowanki i zdania, które pomagają zapamiętywać
te informacje, których nie sposób nauczyć się inaczej, jak tylko na pamięć.
2. Tu mnemotechniki oddają wielkie usługi, pomagając uniknąć pamięciowego „kucia”.
3. Warto chyba, aby nie pozostawały jedynie „sztuczkami”, lecz zdobyły sobie prawo obywatelstwa
w programach nauczania.
Wskazówki do rozwiązania zadania
Przypomnij sobie, czym różni się opinia od informacji. Wiedzę tę zdobyłeś w gimnazjum. Przeczytaj
uważnie jeszcze raz tekst. Pamiętaj, że dla opinii charakterystyczny jest subiektywizm. Wypisz całe
wybrane zdania mające charakter opinii. W tekście jest więcej zdań zawierających opinię. Ty
proszony jesteś o znalezienie przynajmniej dwóch.

Zadanie 48.
Wymień dwie funkcje, jakie pełnią cudzysłowy w akapitach 4. i 5.
Przykłady poprawnych odpowiedzi
akapit 4. – Cudzysłów podkreśla nazwę jednej z technik szybkiego uczenia się.
akapit 5. – Cudzysłów wyodrębnia wyraz o charakterze kolokwialnym.
Wskazówki do rozwiązania zadania
Zauważ, że polecenie wymaga określenia funkcji cudzysłowu w dwóch konkretnych akapitach,
chociaż ten znak interpunkcyjny występuje także w innych. Zastanów się, dlaczego zaznaczono
cudzysłowem sformułowania w akapicie 4. i 5.

Zadanie 49.
Mnemotechniki oddają wielkie usługi, pomagając uniknąć pamięciowego „kucia”.
Przekształć zdanie, zastępując metaforę i kolokwializm oficjalną odmianą polszczyzny.
Przykład poprawnej odpowiedzi
Mnemotechniki bardzo pomagają, bowiem pozwalają uniknąć pamięciowego żmudnego utrwalania
sobie wiedzy / intensywnego uczenia się.
Wskazówki do rozwiązania zadania
Przeczytaj dokładnie zdanie, które musisz przekształcić. Przypomnij sobie, czym są metafora
i kolokwializm. Rozpoznaj je w zdaniu. Zmień zdanie tak, by zachować jego sens i uniknąć
sformułowań metaforycznych oraz potocznych.

Zadanie 50.
a) Wymień dwa zabiegi językowe, które podkreślają subiektywny charakter zdania:
Gdy tylko rozgadam się szerzej z kimkolwiek, choćby to był ktoś, kogo postępki i poglądy
drażnią mnie i gniewają, zapoznawszy się z jego światem psychicznym, z jego motywami,
z jego przeżyciami, z jego sposobem myślenia, muszę przyznać, że on ma – na swój sposób
– rację.
b) Zacytowane wyżej zdanie jest uporządkowane następująco:
A. wyrażenie stosunku do rozmówcy, określenie sytuacji komunikacyjnej, zrozumienie
rozmówcy, zaakceptowanie poglądów rozmówcy.
B. wyrażenie stosunku do rozmówcy, zrozumienie rozmówcy, zaakceptowanie poglądów
rozmówcy, określenie sytuacji komunikacyjnej.
C. określenie sytuacji komunikacyjnej, zrozumienie rozmówcy, wyrażenie stosunku do
rozmówcy, zaakceptowanie poglądów rozmówcy.
D. określenie sytuacji komunikacyjnej, wyrażenie stosunku do rozmówcy, zrozumienie
rozmówcy, zaakceptowanie poglądów rozmówcy.
Przykłady poprawnej odpowiedzi
a)
1. Stosowanie 1 os. l.p.
2. Stosowanie słownictwa wartościującego.
3. Stosowanie słownictwa nacechowanego emocjonalnie.
4. Stosowanie wtrąceń (podkreślają m.in. naturalność, dygresyjność toku wypowiedzi).
5. Stosowanie powtórzeń (jego).
6. Stosowanie myślników.
b)
D.
Wskazówki do rozwiązania zadania
Poprawne rozwiązanie zadania wymaga od ciebie rozpoznania środków językowych, które w tekście
realizują określoną funkcję – w przypadku zacytowanego zdania – służą nadaniu wypowiedzi
subiektywnego charakteru. Musisz przypomnieć sobie, co znaczy określenie „subiektywny”. Jeżeli
uznasz, że jest wieloznaczne, to zastanów się, w jakim znaczeniu zostało użyte w poleceniu.
Następnie zwróć uwagę na te cechy języka tekstu, które pozwalają podkreślić, że wyrażane sądy mają
osobisty charakter, tzn. wynikają raczej z przekonań osoby niż z wartości i prawdziwości użytych
argumentów. Należy także uwzględnić formę zdania, naśladującą niejako tok wypowiedzi

Zadanie 51.
Zawarte w nawiasie wtrącenie prosię, mimo najlepszych chęci, nie nauczy się gęgać jak
gęś służy
A. alegoryzacji wypowiedzi.
B. zdyskredytowaniu rozmówcy.
C. podkreśleniu komizmu sytuacji.
D. zilustrowaniu wyrażanego poglądu.
Poprawna odpowiedź
D.
Wskazówki do rozwiązania zadania
Poprawne rozwiązanie zadania wymaga określenia funkcji tak charakterystycznej części
wypowiedzenia, jaką jest wtrącenie. Zanim rozwiążesz zadanie, przypomnij sobie, czemu służyło
wtrącenie w sytuacjach komunikacyjnych, w których uczestniczyłeś. Zastanów się, czy funkcja
wtrącenia przytoczonego w poleceniu jest podobna do tej, którą realizowały twoje wypowiedzi, czy
inna. Jeśli inna, to jaka? Zaznacz poprawną odpowiedź.
 

Zadanie 52.
a) Wyjaśnij sens wyrażenia święty obowiązek.
b) Określ cel użycia tego wyrażenia w tekście.
Przykłady poprawnej odpowiedzi
a)
1. Wyrażenie oznacza, że obowiązek jest bardzo ważny.
2. Powinność wynika z istnienia niekwestionowanych zasad.
3. Święty obowiązek to taki, którego nie można lekceważyć.
b)
1. Podkreślenie kategoryczności wypowiedzianych słów.
2. Taki frazeologizm ożywia język.
3. Wyrażenie „święty obowiązek” wprowadza formy typowe dla języka mówionego.
Wskazówki do rozwiązania zadania
Poprawne rozwiązanie zadania wymaga wyjaśnienia sensu i określenia funkcji frazeologizmu, tzn.
ustalonego związku wyrazów, w którym wyrazy oddzielnie znaczą co innego i najczęściej odnoszą się
do różnych sfer rzeczywistości. Przypomnij sobie, czy znasz inne frazeologizmy utworzone z użyciem
wyrazu święty lub obowiązek. Zastanów się nad ich znaczeniem i ustal znaczenie wyrażenia „święty
obowiązek”. Określ jego funkcję

Zadanie 53.
a) Wypisz z tekstu trzy wyrazy sygnalizujące wnioskowanie.
b) Obecność wyrazów sygnalizujących wnioskowanie wskazuje, że tekst Stefana
Kisielewskiego ma charakter
A. epicki.
B. opisowy.
C. fabularny.
D. argumentacyjny.
Przykłady poprawnej odpowiedzi
a)
1. w rezultacie
2. wynika to
3. wynikałby
4. zatem
b)
D.
Wskazówki do rozwiązania zadania
Wnioskowanie to czynność, która polega na wyprowadzaniu prawd – wniosków wynikających
z obserwacji różnych aspektów rzeczywistości. Dla wnioskowania charakterystyczne są takie zwroty
jak: więc, zatem, jeżeli, ponieważ, w takim przypadku itd. Pamiętaj, że wnioskowanie często jest
wykorzystywane w wypowiedziach, w których chcemy przekonująco przedstawić i uzasadnić swoje
racje (wymagające użycia argumentów).

Zadanie 54.
Wypisz z tekstu trzy wyrazy kluczowe.
Przykłady poprawnej odpowiedzi
1. dyskusja
2. racja
3. przekonywanie
Wskazówki do rozwiązania zadania
Poprawne rozwiązanie zadania wymaga rozumienia, czym są wyrazy kluczowe występujące w tekście
i odróżniania ich od słów-kluczy (takich, które nadbudowują treści metaforyczne, pozwalają na
przywołanie różnych skojarzeń, rozszerzają pole znaczeniowe tekstu). Aby wyszukać wyrazy
kluczowe, należy zwracać uwagę na te, które występują w tekście częściej niż inne i są powiązane
z tematem i przesłaniem tekstu.

Zadanie 55.
Sformułuj główną tezę, którą w tekście uzasadnia autor.
Przykład poprawnej odpowiedzi
Przekonywać innych do swoich racji należy własnym językiem.
Wskazówki do rozwiązania zadania
Rozwiązanie tego zadania wydaje się proste. Wymaga przecież ułożenia tylko jednego zdania. Jednak
jego prawdziwa trudność polega na tym, że zanim udzielisz odpowiedzi, musisz określić temat tekstu,
wyróżnić przywołane w nim argumenty i dopiero po wykonaniu tych czynności możesz odkryć, jaki
główny pogląd na daną kwestię wyraża autor. Pamiętaj, że czasami główna myśl tekstu nie jest
wyrażona wprost. Wówczas należy ją zrekonstruować na podstawie analizy poszczególnych
fragmentów.

Zadanie 56.
Wymień dwie cechy osobowości autora i wyjaśnij, jak ujawniają się w tekście.
Przykłady poprawnej odpowiedzi
Cechy osobowości, np.:
1. otwartość
2. przyjazność
3. życzliwość
4. szacunek dla innych
5. uczciwość
6. skromność (dystans do siebie)
Wyjaśnienie, np.:
1. Autor szanuje i ceni poglądy innych.
2. Stefan Kisielewski potrafi słuchać.
3. Osoba wypowiadająca się tekście zauważa wartość wypowiedzi innych osób.
4. Kisielewski nie używa nieetycznych sposobów do przekonywania innych.
5. Kisielewski akceptuje to, że inni mogą wypowiadać się lepiej i efektywniej od niego.
Wskazówki do rozwiązania zadania
Rozwiązując to zadanie, musisz pamiętać, że komunikat językowy zawsze w pewien sposób
charakteryzuje nadawcę. Czasami zawiera charakterystykę pośrednią (ujawniającą się choćby przez
stosowane słownictwo, np. typowe dla określonej zbiorowości), a czasami bezpośrednią (np. wtedy,
gdy autor, wypowiadając się w pierwszej osobie, ujawnia swoje poglądy). Przed sformułowaniem
rozwiązania zastanów się i odpowiedz na pytanie: jakim człowiekiem jest autor tekstu? Następnie
wyjaśnij, co w tekście jest źródłem informacji o autorze-nadawcy.

Zadanie 57.
felieton – jeden z gatunków publicystyki, swobodny w charakterze, często posługujący się
literackimi środkami ekspresji. […] składają się nań raczej swobodne dywagacje, często
niepozbawione zabarwienia satyrycznego.
Na podstawie: Słownik terminów literackich, Wrocław 2002, s. 151.
Odwołując się do przedstawionych wyżej informacji, sformułuj argument
potwierdzający, że tekst Kisielewskiego jest felietonem.
Przykłady poprawnej odpowiedzi
1. Tekst jest felietonem, ponieważ zawiera swobodne rozważania, związane z różnymi aspektami
komunikacji między ludźmi.
2. O tym, że wypowiedź jest felietonem, świadczy jej dygresyjność i mówienie o problemie
porozumienia z innymi przez pryzmat własnych doświadczeń.
3. Mamy do czynienia z felietonem, ponieważ w tekście występują elementy komiczne,
np. porównanie się autora do prosięcia, które nie nauczy się gęgać.
Wskazówki do rozwiązania zadania
Poprawne rozwiązanie zadania wymaga zapoznania się z zamieszczoną w zadaniu informacją na
temat cech felietonu. Rozwiązując zadanie, przeczytaj tekst Stefana Kisielewskiego i wskaż tę jego
cechę, którą wskazano w informacji. Argument możesz zbudować, np. wskazując cechę felietonu
i ilustrując ją odpowiednim cytatem z tekstu.

Zadanie 58.
Napisz streszczenie felietonu Stefana Kisielewskiego liczące 40–60 słów.
Przykład poprawnej odpowiedzi
...