Robert Trafny - Odczytywanie hieroglifów (2015).pdf - Historia pisma (wybrane zagadnienia) - morefaya2006

Niniejszy e-book pochodzi ze strony www.chomikuj.pl/e-Darmo

Licencja: Creative Commons BY-NC-SA 3.0 PL

Internet 2014-2015

Na pewno widzieliście nie raz jakieś starożytne inskrypcje pokry-

te mnóstwem tajemniczych znaków. Część z Was zapewne zasta-

nawiała się cóż takiego może być na nich napisane. Na przykład

na takim papirusie:

Ta inskrypcja ma ponad 3,5 tysiąca lat a jej autorem jest niejaki

Ahmes. W świecie nauki papirus ten nosi nazwę „Papirusu Rhin-

da", ponieważ w 1858r znalazł go angielski uczony o nazwisku

Rhind.

Jeżeli chcemy odczytać jakąś inskrypcję musimy najpierw wie-

dzieć w jakim języku jest ona napisana. W tym akurat przypadku

nie jest to trudne, ponieważ w znakach tych rozpoznajemy od razu

pismo hieroglificzne a pismem tym posługiwali się tylko Egipcjanie.

Teraz zobaczmy od której strony należy zacząć czytać tekst. Dla-

czego? Ano dlatego, ponieważ Egipcjanie pisali -mówiąc krótko-

jak chcieli.Raz pisali od lewej do prawej (czyli tak, jak my piszemy),

raz od prawej do lewej, a raz już zupełnie odmiennie, tzn. z góry do

dołu. Sprawa ta nie jest jednak problemem, ponieważ Egipcjanie

zaznaczali sobie od której strony ma być ich tekst odczytywany.

Przyjrzyjcie się rysunkowi, a dokładnie ptakom. Wszystkie zwróco-

ne są w prawo. To samo jest ze znakiem wyobrażającym źdźbło

trawy w czwartym rzędzie, pierwszy znak licząc od prawej strony.

Przy innych znakach nie można tutaj akurat odróżnić, w którą

stronę są zwrócone. Ten właśnie fakt mówi nam, od której strony

należy zacząć czytać dany tekst. Papirus ten należy więc czytać

od prawej do lewej, ponieważ znaki zwrócone są w prawo.

Zobaczmy teraz o czym on jest. To, co nas od razu w nim ude-

rza, to duża ilość ptaków i kresek. Kreski, jak wiemy oznaczają

liczby. Na przykład te dziewięć kresek na końcu drugiego rzędu to

oczywiście liczba 9. To samo jest z tymi sześcioma, czy pięcioma

kreskami w trzecim rzędzie. Ostatni znak w czwartym rzędzie to

liczba 10. Teraz zauważmy, że niektóre liczby występują pod ta-

kim owalem (np. pierwszy lub czwarty znak w pierwszym rzędzie),

a w dodatku zawsze po nich umieszczony jest , albo sam ptak,

albo razem z takim szlaczkiem. Takie zestawienia znaków muszą

oznaczać, że liczby te nie są zwykłymi liczbami, tylko ułamkami.

Po tych wszystkich wyjaśnieniach spróbujmy odczytać nasz pa-

pirus. Zaczynamy od pierwszego rzędu na górze, od prawej stro-

ny.Pierwsze dwa znaki informują nas, że jest to ułamek 2/3 (dwie

części). Trzeci znak wyobrażający nogi człowieka, oznacza bądź

dodawanie (powiększanie), bądź odejmowanie (pomniejszanie)- to

zależy w którą stronę jest on skierowany. Tak więc trzeci znak

oznacza, że należy powiększyć o 2/3, a szósty znak, że należy

odjąć. Ile? Z rysunku wynika, że trzecią część, czyli 1/3. Po tym

jest wynik, liczba 10, którą należy zapisać tak, jak to mówią końco-

we znaki pierwszego rzędu. Zatem pierwszy rząd odczytamy tak:

„Powiększ o 2/3, odejmij od tego (tzn. od całości- R.T.) 1/3 i

zapisz wynik jako liczbę 10".

W drugim rzędzie czytamy dalej: „Weź dziesiątą część (drugi

znak) tej dziesiątki (czwarty znak). Będzie 1 (ósmy znak) i zosta -

nie (9,10,11 znak, gdzie 10 znak nie oznacza tutaj ułamka) liczba

9". W trzecim rzędzie mamy dalszy ciąg: „2/3 tego to 6. Doda-

ne (szósty znak) do poprzedniej liczby (znaki 7, 8, 9) da 15,

trzecia część tego..." Dokończenie czytamy w następnym rzę-

dzie: ,,... to liczba 5 i jest to ta liczba, która była odjęta i

zostało 10".

Podsumujmy teraz to, co odczytaliśmy: „Powiększono o 2/3,

odjęto 1/3, zostało 10. Weź dziesiątą część tej 10. Będzie 1 i

zostanie 9. 2/3 tego to 6, dodane do tej 9, da 15. Trzecia część

tego to 5 i jest to ta liczba, która była odjęta i zostało 10".

Tak więc nasz Ahmes zapisał na swym papirusie normalne za-

danie matematyczne i jest to obecnie jedno z najstarszych zadań

matematycznych jakie znamy. W podobny sposób, jak ten możemy

także odczytywać i inne teksty, nie tylko staroegipskie. Na zakoń-

czenie wypada jeszcze przedstawić zadanie Ahmesa w postaci

bardziej nam współczesnej. A więc dzisiaj zapisalibyśmy je tak:

x + 2/3 x -1/3 (x+2/3 x) = 10,

gdzie x+2/3 x =15, a 1/3 (x+2/3x)=5

Należy więc obliczyć ile wynosi niewiadoma „x". Zachęcamy do

wykonania odpowiednich działań i przekonanie się o tym.

Teraz, na przykładzie innej inskrypcji uzupełnimy naszą wiedzę.

Jako przykład posłuży nam króciutka inskrypcja z reliefu przedsta-

wiającego królową Nefertari przy stoliku do gry senet, znajdującego

się w Tebach, a mającego 3300 lat (poniżej).

Jak można logicznie wnioskować, hieroglify umieszczone obok

rysunku królowej będą jego opisem lub podpisem,o czym też zaraz

się przekonamy. To, co wyróżnia się w tych hieroglifach to fakt

umieszczenia części z nich w takim podłużnym obramowaniu zako-

ńczonym podstawą. Od dawien dawna wiedziano, że w ten sposób

Egipcjanie otaczali imiona królewskie. Wiedza ta pomogła nam też

swego czasu do nauczenia się w ogóle odczytywać hieroglify, po-

nieważ przez wiele stuleci pismo to było pismem martwym. Nikt go

nie używał, więc nie potrafiono go także odczytywać, nawet Egip-

cjanie, ponieważ hieroglify w takiej postaci jakie znamy i jakie wi-

dzimy je powyżej na rysunku były wykorzystywane tylko do zapisy-

wania ważnych lub uroczystych tekstów. Rysowanie tych wszystki-

ch rysuneczków jako słów zajmowało bardzo dużo czasu, więc aby

usprawnić zapisywanie informacji pisarze i urzędnicy zaczęli bar-

dzo upraszczać te znaki. Na przykład zamiast rysować znak wody

w postaci lini zygzakowatej rysowano linię prostą skracając

czas zapisywania tego znaku prawie trzykrotnie. W końcu hieroglify

uległy tak dużemu uproszczeniu, że w ogóle nie były podobne do

oryginału. Wraz z upadkiem starożytnej kultury Egiptu, zmiany sys-

temu wierzeń, a więc i pozbyciem się dawnych kapłanów, nie było

już nikogo kto umiałby odczytywać te stare, oryginalne hieroglify.

Panuje przekonanie, że hieroglify to pismo obrazkowe, ideogra-

ficzne, czyli że znak odpowiada całemu słowu, zazwyczaj odpowia-

dającemu rysunkowi pod jakim się kryje. Jest to pogląd błędny. Do-

syć szybko okazało się, że taki system zapisywania myśli nie nadą-

ża za szybkim rozwojem kultury i cywilizacji starożytnego Egiptu.

Pismo zaczynało się stawać coraz bardziej fonetyczne, alfabety-

czne, choć trochę inaczej niż u nas. Oprócz dobrze znanego nam

systemowi znaków jednozgłoskowych posiadali jeszcze znaki dwu-

i trójzgłoskowe tak, jak np. w imieniu królowej mamy znak trójzgło-

skowy „nfr”- nefer . Nie brakowało też pozostałości z dawnych

czasów w postaci znaków obrazkowych, symbolicznych, jak np.

kółko z kropką w środku, nadal oznaczało słońce lub boga słońca

Ra. Pismo hieroglificzne jest więc mieszaniną pisma obrazkowego,

alfabetycznego i symbolicznego. Odczytywanie tekstu polega więc

na podstawieniu wartości fonetycznej pod dane znaki i czytanie

Robert Trafny - Odczytywanie hieroglifów (2015).pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: