Zdrowie jelit
Gut Health
Chris Kresser LAc
Uwagi na czerwono pochodzą od tłumacza: Czy wiesz, że warzywa / mięso mogą Ci szkodzić?
Wszystkie choroby mają początek w jelitach - Hipokrates
Hipokrates powiedział to ponad 2.500 lat temu, a dopiero teraz zaczynamy rozumieć jak bardzo miał rację. Badania z ostatnich 20 lat wykazały, że zdrowie jelit jest krytyczne dla ogólnego zdrowia, i że niezdrowe jelita przyczyniają się do rozwoju różnych chorób łącznie z cukrzycą, otyłością, reumatoidalnym zapaleniem stawów, autyzmem, depresją i zespołem przewlekłego zmęczenia.
W rzeczywistości wielu badaczy (w tym ja) uważa, że wspieranie zdrowia jelit i odbudowa integralności granicy jelitowej będzie jednym z najważniejszych celów medycyny XXI wieku.
Istnieją dwie ściśle powiązane ze sobą zmienne, które określają nasz stan zdrowia jelit: mikroflora jelit albo "flora jelitowa", i bariera jelitowa.
FLORA JELITOWA: ZDROWY OGRÓD WYMAGA ZDROWEJ GLEBY
Nasze jelita są domem dla średnio 100.000.000.000.000 (100 trylionów) mikroorganizmów.
To jest tak ogromna liczba, że nasz ludzki mózg nie jest w stanie tego pojąć. Rozłożony jeden trylion banknotów dolarowych rozciągał by się od ziemi do słońca – i z powrotem – i zostałoby jeszcze wiele kilometrów. Zróbmy to 100 x i zaczniemy mieć ogólną ideę jak duży jest trylion.
W jelicie człowieka jest 10 x więcej bakterii niż we wszystkich komórkach organizmu, z ponad 400 znanymi szczepami bakterii. Faktycznie można by powiedziec, że jesteśmy bardziej "bakteryjni" niż ludzcy, albo bardziej bakteriami niż ludźmi.
Pomyśl o tym przez moment.
Dopiero niedawno zaczęliśmy rozumieć zakres roli flory jelitowej jaką odgrywa w zdrowiu i chorobach człowieka. Poza innymi funkcjami, flora jelitowa sprzyja normalnemu działaniu przewodu pokarmowego (jelita + żołądek), daje ochronę przed infekcjami, reguluje metabolizm i tworzy w więcej niż 75% nasz system odpornościowy. Rozregulowaną florę jelitową wiązano z chorobami zaczynając od autyzmu i depresji do chorób autoimmunologicznych takich jak Haszimoto, zapalenie jelit i cukrzyca typu 1 (u dzieci).
Niestety, kilka cech nowoczesnego stylu życia bezpośrednio wpływa na niezdrową florę jelitową:
■Antybiotyki i inne leki np. pigułka antykoncepcyjna i NLPZety (leki niesteroidowe)
■Dieta wysokowęglowodanowe (węglowodany rafinowane), wysokocukrowe i przetwarzana żywność
■Diety ubogie w fermentowany błonnik
■Toksyny spożywcze np. pszenica i przemysłowe oleje roślinne wywołujące nieszczelne jelito
■Przewlekły stres
■Przewlekłe stany zapalne.
Szczególnie szkodliwe dla flory jelitowej sa antybiotyki. Niedawne badania pokazały, że stosowanie antybiotyków wywołuje ogromny i błyskawiczny zanik róznorodności i zmianę w strukturze flory jelitowej. Tej różnorodności nie odzyskuje się po odstawieniu antybiotyka bez innej ingerencji. Wiemy także, że u niemowląt niekarmionych piersią i urodzonych przez matki ze złą florą jelitową można przewidzieć w przyszłości nadwagę, cukrzycę, egzemę / łuszczycę, depresję iinne problemy zdrowotne.
BARIERA JELITOWA: PORTIER DECYDUJĄCY O TYM CO WPUSZCZA A CZEGO NIE
Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się nad tym, że zawartość jelit technicznie znajduje się poza organizmem?
Jelito to pusta rurka przechodząca od jamy ustnej do odbytu. Wszystko co idzie do ust a nie jest strawione przechodzi prosto do drugiego końca. To jest, faktycznie jedna z najwazniejszych funkcji jelita: zapobiec temu by obce substancje dostawały się do organizmu. Kiedy bariera jelitowa staje się przepuszczalna (zespół nieszczelnego jelita), duże cząsteczki białka uciekaja do krwiobiegu. Ponieważ te białka nie są w jelicie, organizm wywołuje reakcję immunologiczną i je atakuje. Badania wykazują, że te ataki są ważne w rozwoju chorób autoimmunologicznych m. in. Haszimoto i cukrzycy typu 1.
Eksperci w dziedzinie biologii śluzówkowej tacy jak Alessio Fasano teraz sa pewni, że nieszczelne jelito to początek autoagresji [autoimmunity]:
Jest coraz więcej dowodów na to, że zwiększona przepuszczalność jelit odgrywa patogeniczną rolę w różnych chorobach autoimmunologicznych łącznie z chorobą celiakową i cukrzycą typu 1.
Dlatego zakładamy, że oprócz czynników genetycznych i środowiskowych, utrata funkcji bariery jest konieczna dla rozwoju autoagresji.
Używanie wyrażenia "nieszczelne jelito" ograniczało się do zewnętrznych obrzeży medycyny, stosowali je praktycy alternatywni z literami DC, LAc i ND za nazwiskami.
Tradycyjni badacze i lekarze poczatkowo wyśmiewali pomysł, że nieszczelne jelito uczestniczy w problemach autoimmunologicznych, ale teraz wycofuja się z tego. Wielokrotnie wykazywano w kilku dobrze opracowanych badaniach, że bariera jelitowa jest głównym czynnikiem w chorobie autoimmunologicznej.
Ta nowa teoria twierdzi, że bariera jelitowa w dużej mierze określa naszą tolerancję czy reakcje na przyjmowane przez nas ze środowiska substancje toksyczne. Pogwałcenie bariery jelitowej (możliwe tylko w przypadku "nieszczelnego jelita") przez toksyny np. gluten i substancje chemiczne takie jak arszenik albo BPA (bisfenol) wywołuje reakcję immunologiczną, która wpływa nie tylko na jelito, ale i inne organy i tkanki. Należą do nich system szkieletowy, trzustka, nerki, wątroba i mózg.
Kluczowa rzecz do zrozumienia jest następująca: nie musisz mieć żadnych objawów jelitowych by mieć nieszczelne jelito.
[sprawdź się: siusiasz na czerwono po burakach, masz nieszczelne jelito, 90% nas je ma i o tym nie wie]
Nieszczelne jelito może się objawiać jako problemy skórne np. egzema lub łuszczyca, niewydolność serca, choroby autoimmunologiczne wpływające na tarczycę (Haszimoto) lub stawy (reumatoidalne zapalenie stawów), choroby psychiczne, zaburzenia autystyczne, depresja itp.
Naukowcy odkryli białko pod nazwą ZONULINA, które zwiększa przepuszczalność jelit u ludzi i zwierząt. To doprowadziło do badania literatury medycznej w kwestii chorób charakteryzujących się zwiększoną przepuszczalnością jelit (nieszczelne jelito). Wyobrax sobie ich zdziwienie kiedy odkryli, że w wielu, jeśli nie większości chorób autoimmunologicznych – łącznie z chorobą celiakową, cukrzycą typu 1, stwardnieniem roizsianym, reumatoidalnym zapaleniem stawów i zapaleniem jelit –występuje niezwykle wysoki poziom zonuliny i nieszczelne jelito. W rzeczywistości odkryli, że mogą wywołać cukrzycę typu 1 niemal natychmiast u zwierząt podając im zonulinę. Powstaje u nich nieszczelne jelito, i w komórkach trzustki [islet cells] odpowiedzialnych za wytwarzanie insuliny rozpoczyna się produkcja przeciwciał.
Jednym z głównych powodów tego, że nie chcemy jeść pszenicy i innych zbóż zawierających gluten jest to, że zawierają białko pod nazwą GLIADYNA, które, jak wykryto, zwiększa produkcję zonuliny, a tym samym bezpośrednio wpływa na rozwój nieszczelnego jelita.
Co jeszcze może wywołać nieszczelne jelito? Krótko mówiąc, te same rzeczy które umieściłem na liście powyżej, które niszczą naszą florę jelitową: nieodpowiednia dieta, leki (antybiotyki*, leki niesteroidowe, steroidy, antacidy = substancje zobojętniające kwas solny [tzw. zgaga, poszukaj na tym portalu artykułu na ten temat: Kwas żołądkowy to nie wróg…] itp. ), infekcje, stres, nierównowaga hormonalna i choroby neurologiczne (uraz / udar mózgu i neurodegeneracja).
[zauważ: antybiotyki na pierwszym miejscu "leków", szeroko stosowane w hodowli zwierząt mięsnych i mlecznych, zobacz art. na tym portalu: Najbardziej przerażająca superbakteria]
NIESZCZELNE JELITO = STAN ZAPALNY, ODCZUWASZ ZMĘCZENIE I DEPRESJĘ
Nieszczelne jelito i zła flora jelitowa są powszechne z uwagi na nasz nowoczesny styl zycia. Jeśli masz nieszczelne jelito, to prawdopodobnie masz złą florę, i odwrotnie. A kiedy masz osłabioną florę i barierę jelitową, to masz stan zapalny. Kropka.
Wtedy ta systemowa reakcja zapalna prowadzi do rozwoju autoodporności.
I choć nieszczelne jelito i zła flora jelitowa MOGĄ przejawiać się problemem trawiennym, to u wielu ludzi tak nie jest. Zamiast tego pokazują się problemy tak różne jak niewydolność serca, depresja, zaćmienie mózgu, egzema / łuszczyca i inne choroby skóry, problemy z przemianą materii (metabolizm) takie jak otyłość i cukrzyca, a także alergie, astma i inne choroby autoimmunologiczne.
Żeby właściwie zająć się tymi chorobami, musisz odbudować zdrową florę jelitową i przywrócić trwałość bariery jelitowej.
To jest szczególnie ważne jeśli masz jakąś chorobę autoimmunologiczną, bez względu na to czy masz problemy trawienne czy nie.
JAK ZACHOWAĆ I ODBUDOWAĆ ZDROWE JELITO
Najbardziej oczywistym pierwszym krokiem w zachowaniu zdrowego jelita jest unikanie wszystkich powyżej wymienionych przeze mnie rzeczy, które niszczą tę florę i uszkadzają barierę jelitową. Ale, oczywiście, to nie zawsze jest możliwe, zwłaszcza w przypadku przewlekłego stresu i infekcji. Nie mamy też żadnej kontroli nad tym czy karmiono nas piersią, albo czy nasze matki miały zdrowe jelita kiedy nas rodziły.
Jeśli byłeś narażony na niektóre z tych czynników, to są jeszcze kroki które możesz podjąć by odbudować swoją florę jelitową:
■Usuń z diety wszystkie toksyny spożywcze
■Zmaksymalizuj zdolności trawienne stosując suplementy: kwasy i enzymy
■Jedz duże ilości fermentowanego błonnika (skrobia: słodkie ziemniaki, yam, yukka itd. )
■Jedz fermentiwane produkty np. kefir, kapusta kiszona, kimcjhi itd. i stosuj dobrej jakości PROBIOTYKI
■Pozbądź się wszystkich obecnych patogenów jelitowych (pasożyty)
■Staraj się opanować stres
Omówimy je szczegółowo w dalszej części tej e-książki.
To wszystko wiąże się z jelitem
Niewydolność trawienna to najbardziej powszechny problem, jaki zauważam u osób przestawiających się na Dietę Paleo. To rozciaga się od łagodnego "gazowania" i wzdęć, do zmian w częstości i oddawania stolca i jego konsystencji (konstypacja, biegunka albo obie na zmianę), do ostrej zgagi albo bólu podbrzusza. Jest wiele ważnych przyczyn powstawania tych objawów kiedy przechodzą na Dietę Paleo:
1.Niskie stężenie kwasów żołądkowych
2.Zmniejszona produkcja enzymów
3.Stan zapalny jelit.
Tymi czynnikami zajmuję się bardziej szczegółowo poniżej, ale wcześniej warto zauważyc, że w ogromnej liczbie przypadków osoby mające problemy trawienne na Paleo miały je również wcześniej.
Mogły świadomie lub nieświadomie kompensować za nie ograniczając białka zwierzęce (jeśli mają niskie stężenie kwasu żołądkowego), jedząc więcej węglowodanów prostych (zmniejszona produkcja enzymów), albo ograniczając spożycie pełnych błonnika warzyw i owoców (zapalenie jelit). To nie oznacza, że wczesniej stosowana przez nie dieta była bardziej przyjazna jelitom, ograniczały objawy, ale nie zajmowały się podstawowymi problemami.
NISKIE STĘŻENIE KWASÓW ŻOŁĄDKOWYCH
Kwas żołądkowy jest warunkiem zdrowego trawienia. Rozkład i wchłanianie substancji odżywczych odbywa się z optymalną szybkością już w wąskim zakresie kwasowości w żołądku. Jeśli nie ma wystarczającej ilości kwasu, zaburzone sa normalne reakcje chemiczne potrzebne do wchłaniania substancji odżywczych.
Kwas żołądkowy odgrywa kluczową rolę w trawieniu białka, węglowodanów i tłuszczów. W momencie spożywania pokarmu wydzielanie kwasu żołądkowego (HCL) wywołuje produkcję pepsyny.
Pepsyna to enzym potrzebny do trawienia białka. Jeśli poziom HCL jest niski, niski jest poziom pepsyny. W rezultacie białka nie ulegają rozkładowi na składniki: aminokwasy i peptydy. Te niestrawione białka gniją w jelicie i mogą wywoływać gazy, zgagę i inne kłopoty trawienne.
W tym samym czasie białka które nie są strawione przez pepsynę mogą wylądować w krwiobiegu. Skoro to nie powinno mieć miejsca, organizm reaguje na te białka tak jakby były obcymi ciałami, i wywołuje reakcje alergiczne i immunologiczne.
Niskie stężenie kwasu osłabia również trawienie węglowodanów.
Kwas żołądkowy (HCL) sprzyja rozkładowi i wchłanianiu węglowodanów stymulując uwolnienie enzymów trzustkowych do jelita cienkiego. Jeśli pH żołądka jest zbyt wysokie (z uwagi na niewystarczającą ilośc kwasu), enzymy trzustkowe nie będą wydzielane i węglowodany nie będą rozłożone właściwie. Jak wyjaśnił dr Norm Robillard w książce Wyleczona zgaga [Heartburn Cured], niestrawione węglowodany powodują przerost bakterii w jelicie cienkim (small intestinal bacterial overgrowth = SIBO), co z kolei prowadzi do zwiększonej produkcji gazów i refluksu kwasu.
Jest wiele przyczyn niskiej kwasowości żołądka. Najbardziej powszechne to:
■Infekcja H. pylori
Jest to wyjątkowo powszechne. Badanie sugeruje, że 1 na 2 osoby są skażone nią globalnie [1] H. Pylori hamuje produkcję kwasu jako strategia przetrwania.
■Stres
Przewlekły stres wykazał zmniejszoną produkcję kwasu żołądkowego.
■Leki hamujące kwas
Długotrwałe sttosowanie Prilosec, jednego z najsilniejszych leków tłumiących, zmniejsza wydzielanie kwasu solnego (HCL) w żołądku do niemal zera. [2]
■Dieta zbyt niska w białko zwierzęca (np. wegetariańska / wegańska)
Nie widziałem badań na ten temat, ale doświadczenia osobiste i kliniczne sugerują, że stosowanie diety niskobiałkowej (białko zwierzęce) z czasem zmniejsza wydzielanie kwasu żołądkowego.
■Wiek.
Liczne badania pokazują, że wydzielanie kwasu żołądkowego zmniejsza się z wiekiem. W jednym badaniu naukowcy wykryli, że ponad 30% mężczyzn i kobiet w wieku 60+ cierpi na zanikowe zapalenie żołądka [atrophic gastritis], chorobę cechującą się wydzielaniem kwasu w małej ilości lub wręcz zerowej. [3] Inne badanie wykryło, że 40% kobiet w wieku 80+ nie produkuje w ogóle kwasu żołądkowego. [4]
Wyobraźcie sobie następującą sytuację: przez kilka lat byliście na diecie wegetariańskiej i pod dużym stresem w pracy. Przestawiacie się (dosłownie z dnia na dzień) na Dietę Paleo, i teraz jecie mięso co najmniej 1 lub 2 x dziennie. Czy należy się dziwić temu, że Wasz system trawienny może nie zareagowaćna to dobrze? Kombinacja diety wegetariańskiej, przewlekłego stresu i być może infekcja H. Pylori mogą znacznie zmniejszyć stężenie kwasu żołądkowego, a tym samym zdolność trawienia białka zwierzęcego.
ZMNIEJSZENIE PRODUKCJI ENZYMU
Enzymy trawienne rozkładają większe cząsteczki konsumowanej przez nas żywności na mniejsze, które mogą być wchłaniane przez jelito [gut lumen] do krwiobiegu. Znajdują się głównie w jamie ustnej (ślina), żołądku i jelicie cienkim, i kategoryzuje się je według substratu pokarmu który rozkładają:
■Proteazy i peptydazy rozkładają białka na peptydy i aminokwasy.
■Lipazy rozkładają tłuszcze na kwasy tłuszczowe i cząsteczki glicerolu.
■ Karbohydrazy rozkładają węglowodany na cukry proste (glukoza / fruktoza)
■ Nukleazy rozkładają węglowodany na nukleotydy. Jeśli Wasza produkcja enzymów jest niewystarczająca, nie możecie ani prawidłowo rozkładać ani wchłaniać białka, tłuszczów ani węglowodanów. Nietrudno jest wyobrazic sobie tego, że to może prowadzić do problemów trawiennych, prawda?
Głównymi przyczynami małej produkcji enzymów są:
■Niskie stężenie kwasów żołądkowych
Ph (kwasowość) treści pokarmowej (częściowo strawiony pokarm w żołądku) musi się mieścić w szczególnym przedziale by pobudzać produkcję enzymu kiedy wchodzi do jelita cienkiego. Jeśli to pH jest zbyt wysokie z uwagi na niskie stężenie kwasu, to produkcja enzymu zostanie zahamowana.
■Stres. Jeszcze raz swoją brzydką głowę podnosi stres.
■Niedobór mikrosubstancji odżywczych [micronutrients].
Enzymy nie pracują same, a potrzebują innych substancji odżywczych (witaminy i minerały) działających jako "ko-enzymy". Jeśli dieta jest uboga w pewne mikrosubstancje odżywcze (B12, żelazo i cynk dla wegetarian / wegan, albo magnez, selen i wit. C dla tych na standardowej amerykańskiej diecie), albo nie wchłaniasz ich prawidłowo z powodu niskiego stężenia kwasu żołądkowego, to produkcja enzymu zostanie osłabiona.
■Zachodnia dieta.
Wysoko przetwarzane, rafinowane i gotowane pokarmy nie zawierają w ogóle żadnych enzymów. Surowe owoce i warzywa są bogate w enzymy.
■Wiek
Niektóre dane pokazują, że produkcja enzymów również zmniejsza się z wiekiem.
Zmniejszona produkcja enzymów niemal zawsze występuje razem z niskim stężeniem kwasu żołądkowego, co wywołuje problemy z trawieniem.
STAN ZAPALNY
Jest on częścią reakcji organizmu na szkodliwe bodźce np. patogeny, czynniki drazniące i uszkodzone komórki. Jest to istotny aspekt układu odpornościowego organizmu, i bez niego nie żylibysmy bardzo długo. Dopiero kiedy stan zapalny staje się przewlekły powstaje problem. przewlekłe zapalenie w jelitach może prowadzić do konstypacji albo biegunki, gazów, wzdęć i bólu podbrzusza, jak również objawów pozajelitowych takich jak wysypka na skórze, ból mięśni i stawów, a nawet do depresji.
Jednym z mało znanych objawów zapalenia jelit, który może być przyczyną problemów kiedy ktoś przechodzi na Dietę Paleo jest wrażliwość na błoniik nierozpuszczalny znajdującyc się w owocach, warzywach, orzechach i zbożach. Istnieją 2 główne rodzaje błonnika: rozpuszczalny i nierozpuszczalny.
Choć błonnik rozpuszczalny może być kojący dla jelit, spożywanie dużej ilości błonnika nierozpuszczanego kiedy jest stan zapalny jelit, jest trochę jakby pocieraniem drucianą szczotką otwartej rany. Ouch.
Podobnie jak niskie stężenie kwasu żołądkowego i zmniejszona produkcja enzymu, zapalenie jelit ma liczne powody. Najbardziej powszechne to:
■Infekcje jelit
Pasożyty, patogenne i chorobotwórcze bakterie i grzyby mogą wywołać niskiego stopnia przewlekły stan zapalny.
■Choroba autoimmunologiczna
Zapalenie jelit, łącznie z wrzodowym zapaleniem okrężnicy i chorobą Crohna,to choroby podczas których układ odpornościowy organizuje niestosowny atak na tkanki jelit.
■Zachodnia dieta
Gluten, cukier, rafinowany cukier i inne wysoko przetwarzane i rafinowane produkty mogą wywołać stan zapalny jelita.
■Toksyny środowiskowe
Pestycydy i inne chemikalia takie jak bisfenol (BPA) wykazały iż przeszkadzają w produkcji zapalnej cytokiny.
■Dysbioza [nierównowaga] jelitowa
Nierównowaga między dobrymi i złymi bakteriami łącznie z SIBO (przerost bakterii w jelicie cienkim) może wywoływać stan zapalny.
Zauważmy, że tylko 2 z tych przyczyn odnoszą się wyłącznie ddo diety: toksyy środowiskowe i zachodnie produkty spożywcze. Pozostałe są potencjalnie modyfikowalne dietą, ale dieta nie jest tu główną przyczyną. Jeśli dalej będziesz miał problemy trawienne po 30 dniach Diety Paleo, szanse są iż masz zapalenie jelit, i obecna jest 1 lub więcej z tych przyczyn. Sa inne sposoby dietetyczne mogące pomóc, ale w końcu najwazniejsze jest zajęcie się zasadniczą przyczyną, i to prawdopodobnie wymaga dodatkowego wsparcia (suplementów albo leków) oprócz zmian żywieniowych.
PIERWSZE KROKI W NAPRAWIE JELIT
Dyskusja o tym jak naprawić jelita mogłaby zająć cąłą książkę. (Faktycznie planuję napisać taką po publikacji Leczenia Paleo = The Paleo Cure.) Mimo że oczywiście nie mogę tutaj mówić o szczegółach, to pdam Wam pewne "pierwsze kroki" które wykazały iż działaja dobrze w mojej praktyce.
PRZYWRÓĆ PRODUKCJĘ KWASÓW ŻOŁĄDKOWYCH
Pierwszy krok w odbudowie produkcji kwasu żołądkowego to zajęcie się wszystkimi czynnikami ją hamującymi. To oznacza sprawdzenie H. pylori jeśli ją podejrzewasz, podjęcie kroków zarządzania stresem i unikanie leków tłumiących kwas.
Następnym krokiem jest przyjmowanie kwasu solnego (HCL). To i metodę szczegółowo opisuję w mojej e-książce o Zgadze [Heartburn], ale krótka tego wersja jest taka: stosowanie HCL często może pomóc w pobudzeniu organizmu do własnej jego produkcji. Większość leczonych przeze mnie pacjentów potrzebuje tylko przyjmować HCL przez okres 3-6 miesięcy, a potem są w stanie stopniowo goi wycofac. Mniejszość pacjentów, takich jak osoby starsze z zanikowym zapaleniem żołądka [atrophic gastritis] albo ci którzy przez wiele lat przyjmowali PPI, mogą wymagać przyjmowania HCL do końca życia. To jest dużo lepsza opcja niż alternatywa, czyli problemy trawienne jak również potencjalnie poważne konsekwencje niskiego stężenia kwasu żołądkowego (takie jak zmniejszone wchłanianie substancji odżywczych, przerost bakterii, zwiększona podatność na infekcje, a nawet wyższe ryzyko raka żołądka).
Należy pamiętać, że HCL zawsze powinno się przyjmować z pepsyną, albo jeszcze lepiej, proteazą, bo prawdopodobne jest, że jeśli żołądek nie wytwarza wystarczającej ilości HCL, to nie wytwarza także wystarczającej ilości enzymów trawiących białko.
Innym sposobem pobudzenia produkcji kwasu w żołądku jest przyjmowanie gorzkich ziół. Te zioła stosowano w tradycyjnych kulturach przez tysiące lat, w celu pobudzenia i polepszenia trawienia.
Niedawne badania potwierdziły ich zdolność zwiększania przepływu soków żołądkowych łącznie z HCL, żółci, pepsyny, gastryny i enzymów trzustkowych. [5] Poniżej lista gorzkich ziół powszechnie stosowanych w ziłolecznictwie zachodnim i chińskim:
■Mniszek lekarski = dmuchawiec
■Koper włoski
■Korzeń goryczki
■Imbir
■Burak ćwikłowy
■Korzeń gorzknika = Hydrastis canadensis
■Ostropest plamisty
■Mięta
■Piołun
■Szczaw kędzierzawy = Yellow dock
Gorzkie zioła zwykle przyjmuje się w bardzo małych dawkach, takich by tylko poczuć mocny smak goryczy. Kerry Bone, szanowany zachodni herbalista, sugeruje 5-10 kropli w mieszance 1:5 powyższych ziół w 20 ml wody.
UZUPEŁNIJ ENZYMY TRAWIENNE
Jak wspomniałem powyżej, najwazniejszym krokiem w zwiększeniu produkcji enzymu trawiennego jest odbudowa produkcji kwasu żołądkowego. To da treści żołądkowej wchodzącej do jelita cienkiego właściwy poziom pH (kwasowości), który pobudza trzustkę do wytwarzania enzymów.
Zarządzanie przewlekłym stresem i zapewnienie przyjmowania odpowiednich substancji mikro-odzywczych (koenzym) są również ważne. Surowe pokarmy np. kiszona kapusta, kimchi, kefir albo kwas buraczany sa bogate w enzymy i jeśli się je toleruje to powinno się je spozywać regularnie.
Suplementy substanji odżywczych pomocnych w szybkim złagodzenu dolegliwości to:
■Żółć wołowa
Choć technicznie nie jest enzymem, żółć ta jest jecnym z najbardziej skuteczych suplementów w ulepszeniu wchłaniania tłuszczu.
...
OlaGordon