Strój Dolno - Śląski (Pogórze)._Seweryn T.pdf

(41818 KB) Pobierz
A-T-L-A-S
POLSKICH
STROJÓW
LUDOWYCH
T .
S
E
W
E
R
Y
N
S
T
R
Ó
J
D
O
L
N
O
Ś
L
Ą
S
K
I
P O G Ó R Z E
POLSKIE TOWARZYSTWO LUDOZNAWCZE
A T L A S
CZĘŚĆ
HI
P O L S K I C H
S T R O J Ó W
Ś L Ą S K
L U D O W Y C H
ZESZYT
9
T A D E U S Z
S E W E R Y N
S
T
R
Ó
J
D
O
L
N
O
-
Ś
L
Ą
S
K
I
( P O G Ó R Z E )
L U B L I N
1
9
5
0
NAKŁADEM POLSKIEGO TOWARZYSTWA LUDOZNAWCZEGO W LUBLINIE
Z ZASIŁKU MINISTERSTWA KULTURY I SZTUKI I MINISTERSTWA ROLNICTWA
KOMITET
REDAKCYJNY
ATLASU
POLSKICH
STROJÓW LUDOWYCH: E. FRANKOWSKI, J. GAJEK,
K. P I E T K I E W I C Z , R. R E I N F U S S ,
REDAKTOR
W
Z
NACZELNY
T. S E W E R Y N ,
GAJEK
T. ZYGLER ORAZ DELEGAT MIN. KULTURY I SZTUKI
JÓZEF
WYDAJE POLSKIE TOWARZYSTWO
ZASIŁKU
MINISTERSTWA
ADAMA
LUDOZNAWCZE
I
SZTUKI
LUBLINIE, ULICA CURIE - SKŁODOWSKIEJ L. 2
KULTURY
MŁODZIANOWSKIEGO
KAROLAKA
OKŁADKA
PLANSZE
BARWNE: JERZEGO
UKŁAD GRAFICZNY H. MORTKOWICZ-OLCZAKOWEJ
DRUKARNIA Nr 17 PKZG W KRAKOWIE, UL. ZWIE­
RZYNIECKA 2 — KLISZE JEDNOBARWNE I TRÓJ­
BARWNE: ODDZ. 24 PKZG, KRAKÓW, KARMELICKA 16
Rękopis otrzymano 17. XI. 1949. Zam. 1 0 / 9 M-54943. Nakład G 0 egz.
074.
. 0
2
Druk 2 ark. ukończono 24. V. 1950.
Papier bezdrz. ilustr. sat. 61x86, 100 g
A T L A S
składa
P O L S K I C H
STROJÓW
L U D O W Y C H
typy
się z szeregu monografii obejmujących wszystkie
strojów ludowych z całego obszaru Polski
A T L A S
P O L S K I C H
STROJÓW
L U D O W Y C H
obejmuje 5 części. W skład każdej z nich wejdą zeszyty zawie­
rające monografie poszczególnych strojów.
Część I . POMORZE
Strój: kaszubski, kociewski, borowiacki, tucholski, kraiński, cheł­
miński, lubuski, dobrzyński, malborski, słowiński, pyrzycki.
Część I I . WIELKOPOLSKA
Strój: szamotulski, borowiacki, leśniacki, pałucki, wieleński, łęczycki,
kujawski.
Część I I I . ŚLĄSK
Strój: bytomski (rozbarski), wałaski, górali śląskich, opolski, Jacków
jabłonkowskich, pszczyński, raciborski, dolno-śląski.
Część IV. MAZOWSZE I SIERADZKIE
Strój: mazowiecki (centralny), opoczyński, łowicki, sieradzki, kurpiow­
ski, poborski, podlaski, mazowiecki (północny), Mazurów pruskich.
Część V. MAŁOPOLSKA
Strój: krakowski (z okolic Krakowa, Powiśla Dąbrowskiego, pogranicza
śląskiego), kielecki, radomski, lubelski, Lachów sądeckich, Pogórzan,
Dolinian sanockich, rzeszowski, przeworski, łańcucki, łesiacki, boro­
wiacki, górali żywieckich, babiogórskich, orawskich, szczawnickich,
podhalańskich, spiskich, gorczańskich oraz Łemków, skalbmierski,
szczyrzycki.
Wymieniona kolejność poszczególnych monografii
nie jest kolejnością ukazywania się zeszytów w druku
i nie jest ostatecznym pełnym wykazem typów stroju.
Zamówienia i przedpłatę przyjmuje Administracja Atlasu Polskich
Strojów Ludowych — Polskie Towarzystwo Ludoznawcze — Lublin
Curie-Skłodowskiej 2. Skrytka pocztowa 82.
1. STAN OBECNY
Właściwy rozwój s t r o j u dolno-śląskiego zakończył się koło połowy w. X I X . Nie­
mniej żywotność jego utrzymała się jeszcze w w. X X dzięki ruchowi regionalnej swoj­
szczyzny, który siedzibę miał w Szklarskiej Porębie. Wtedy t o zaczęto otwierać kursy
k r o j u i szycia oraz hafciarsko-koronkarskie, które między i n n y m i zaspokajać miały
potrzeby odrodzonego stroju ludowego. Inicjatywa t a w małym stopniu spełniła swe
zadanie. Gdzie niegdzie t y l k o przyjmować się zaczęła nowa moda zdobienia perkalo-
wych zapasek szlakami h a f t u — naogół jednak renesans stroju dolno-śląskiego pole­
gał n a nawrocie ostatnich odblasków mody z l a t r. 1880, n a chronieniu i używotnianiu
zabytków pozostałych po przeszłości. Kolorowe pocztówki z l a t około 1920 ze strojami
regionalnymi Dolnego śląska, dają wyraz typowemu n a owe czasy łączeniu zabytko­
wych części odzieży z niezabytkowymi, a więc współczesnymi. Dlatego w poszukiwa­
n i u t y p u stroju dolno-śląskiego sięgnąć musieliśmy do okazów muzealnych, aczkolwiek
w ilustrowaniu całokształtu tego stroju nie gardziliśmy fotografiami sprzed r. 1920.
2. ZARYS HISTORYCZNY
Strój
dolno-śląski
w w. X I V
Najstarsze wizerunki stroju dolno-śląskiego są jednocześnie najstarszymi materia­
łami do stroju ludowego w Polsce. Wedle m i n i a t u r z r. 1353, znajdujących się w tzw.
Kodeksie Ostrowskim z legen­
dami o św. Jadwidze śląskiej,
a ilustrujących strój dolno-ślą­
ski, najprawdopodobniej nizin­
nej części Śląska, nosili Ślą­
zacy w w. X I V kierpce, które
przysznurowywali rzemieniami
do połowy łydki, j a k czynili to
do niedawna górale karpaccy.
Szatę wierzchnią kształtu kró­
tkiej t u n i k i podpinali z przodu
dla mody. Ramiona i plecy
przykrywali
czworobocznym
płatem, zdaje się, z brązowego
sukna z chwastami u dolnych
rogów. Ten duży, luźny koł­
nierz, t o prototyp „suki" u kie-
rezji. Służył o n do zarzucania
na głowę podczas słoty. Starsi
-
.
l e miniatury z r. 1353.
mężczyźni nosili n a głowie albo
(Kodeks Ostrowski).
R y ć 7
L
s t r 0 J
e
ś l ą s k ł e
w
w
X
I
V
w e d
5
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin