Test_Przepisy bhp-375-odpowiedzi.doc

48

TEST – Przepisy bhp i pokrewne

1.             Co oznacza ochrona pracy?

Jest to zespół działań podejmowanych w obszarze prawa pracy, które w całości służą ochronie pracownika, przede wszystkim w miejscu pracy.

2.             Co to są źródła prawnej ochrony pracy?

Źródła prawa pracy to akty normatywne, które regulują prawa i obowiązki pracowników i pracodawców.

3.             Podaj główne źródła prawnej ochrony pracy.

Przepisy Kodeksu Pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunków pracy.

4.             Co oznacza bezpieczeństwo i higiena pracy?

Bezpieczeństwo i higiena pracy to ogół środków i urządzeń służących do stworzenia warunków pracy, eliminujących zagrożenie życia lub zdrowia zatrudnionych.

5.             Co to są zasady bezpieczeństwa pracy?

Przez zasady bezpieczeństwa i higieny pracy należy rozumieć zasady pozaprawne, wynikające z techniki i doświadczenia życiowego, których przestrzeganie zapewnia faktyczne bezpieczeństwo i higienę pracy. Różnorodność procesów produkcyjnych i technologicznych sprawia, że nie jest możliwe uregulowanie całej problematyki bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującymi przepisami.

6.             Co to jest Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych?

Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych jest to fundusz przeznaczony przez pracodawcę dla pracowników na działalność socjalną, kulturalno-oświatową, sportowo-rekreacyjną, na udzielanie pomocy materialnej (rzeczowej, finansowej), a także na udzielanie zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe.

7.             Co oznacza nawiązanie stosunku pracy?

Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.

8.             Czy nawiązanie stosunku pracy jest dobrowolne?

Nawiązanie stosunku pracy bez względu na podstawę prawną wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika.

9.             Czy pracownik może świadczyć pracę nieodpłatnie?

Z uwagi na charakter zarobkowy stosunku pracy – pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia  za wykonaną pracę. Zrzeczenie się pracownika jest z mocy prawa nieskuteczne.

10.        Kto ponosi ryzyko produkcyjne?

Ryzyko produkcyjne (techniczne i ekonomiczne) ponosi pracodawca.

11.        Podaj zasadnicze cechy stosunku pracy.

Charakterystyczne cechy stosunku pracy:

-               osobiste świadczenie pracy na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem,

-               praca w wyznaczonym miejscu i czasie,

-               na rzecz i ryzyko pracodawcy,

-               charakter zarobkowy.

12.        Czy łączący pracownika i pracodawcę stosunek pracy podlega przepisom prawa pracy?

Łączący pracownika i pracodawcę stosunek pracy podlega przepisom prawa pracy.

13.        Czy umowa o pracę jest jedynym uregulowaniem prawnym świadczenia pracy?

Umowa o pracę jest jedynym uregulowaniem prawnym świadczenia pracy.

14.        Podaj definicję pracodawcy.

Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników. Za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający albo inna wyznaczona do tego osoba.

15.        Podaj definicję pracownika.

Pracownikiem może być osoba, która ukończyła 18 lat. Pracownikiem może być również osoba, która nie ukończyła 18 lat (pracownik młodociany).

16.        Jak powstaje stosunek pracy?

Stosunek pracy powstaje na skutek zawarcia umowy o pracę, mianowania, powołania, wyboru lub zawarcia spółdzielczej umowy o pracę.   

17.        Wymień rodzaje umów o pracę.

W prawie pracy rozróżnia się umowy bezterminowe, zawierane na czas z góry nie określony, oraz terminowe, które ulegają rozwiązaniu z upływem oznaczonego okresu bądź z chwilą wykonania określonej pracy.

Jeżeli zachodzi konieczność zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, pracodawca może w tym celu zatrudnić innego pracownika na podstawie umowy na czas określony („umowa na zastępstwo”), obejmujący czas tej nieobecności. Każda z tych umów (o których powyżej) może być poprzedzona umową o pracę na okres próbny.

18.        Po co stosuje się okres próbny?

Zawarcie umowy na okres próbny ma na celu m. innymi, z jednej strony sprawdzenie przydatności pracownika do wykonywanej pracy na określonym stanowisku, jego kwalifikacji i podejścia do pracy, z drugiej zaś strony, sprawdzenie pracodawcy z punktu widzenia możliwość zaspokojenia oczekiwań pracownika związanych z zatrudnieniem, zarówno materialnych, jak i pozamaterialnych. 

19.        Ile razy pracodawca może zawrzeć z pracownikiem umowę o pracę na okres próbny?

Zastosowanie okresu próbnego odnosi się do tego samego pracodawcy (nie dotyczy natomiast próby na dane stanowisko). W związku z tym pracownik w swoim życiu zawodowym może wiele razy być zatrudniony na okres próbny, jednak zawsze u innego pracodawcy. Natomiast pracodawca może poddawać próbie tego samego pracownika tylko jeden raz, niezależnie od rodzaju proponowanej mu każdorazowo pracy. Nie można zatrudniać pracownika na podstawie umowy na okres próbny kilkakrotnie, zmieniając jedynie rodzaj pracy.

20.        Jak długo może trwać okres próbny?

Umowa na okres próbny może być zawarta na okres nieprzekraczający 3 miesięcy.

21.        Ile razy pracodawca może zawrzeć z pracownikiem umowę o pracę na czas określony?

Pracodawca może z pracownikiem zawrzeć dwukrotnie umowę na czas określony.

Trzeba jednak pamiętać, że zawarcie kolejnej (trzeciej) umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o prace na czas nie określony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła 1 miesiąca. Jeżeli jednak przerwy między umowami były dłuższe niż 1 miesiąc pracodawca może zawrzeć z pracownikiem kolejne umowy na czas określony.

22.        Co powinna określać umowa o pracę?

Umowa o pracę winna określać:

-               strony stosunków pracy; rodzaj umowy;

-               datę jej zawarcia;

-               warunki pracy i płacy, a w szczególności: rodzaj pracy, miejsce wykonywania pracy, wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia,

-               wymiar czasu pracy, termin rozpoczęcia pracy, podpisy stron.

23.        Czy pracodawca może przenieść pracownika do innej pracy niż określono w umowie?

W przypadkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy - pracodawca może powierzyć pracownikowi inną pracę (niż określona w umowie o pracę) na okres nie przekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym, pod warunkiem że nie powoduje to obniżenia wynagrodzenia i odpowiada kwalifikacjom pracownika.

24.        Czy pracownik może być dopuszczony do pracy bez zawarcia umowy na piśmie?

Umowę o pracę zawiera się na piśmie. Jeżeli umowa o pracę nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca powinien, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika, potwierdzić pracownikowi na piśmie ustalenia co do rodzaju umowy oraz jej warunków.

25.        Czym różni się wypowiedzenie umowy o pracę przez pracownika od wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę?

Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem należy do czynności prawnych jednostronnych. Każda ze stron (pracownik, pracodawca) może poprzez złożenie stosownego oświadczenia woli doprowadzić do ustania stosunku pracy. Zgoda drugiej strony na wypowiedzenie umowy o pracę nie ma tu żadnego znaczenia.

Kodeks pracy między innymi nakłada na pracodawcę obowiązek poddawania w pisemnym  oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nie określony przyczyny uzasadniającej oraz pouczenia o przysługującym pracownikowi prawie odwołania się do sądu pracy. Pracownik natomiast nie ma takiego obowiązku.

26.        Jakie są sposoby rozwiązania umowy o pracę?

Umowa o pracę rozwiązuje się:

-               na mocy porozumienia stron;

-               przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem);

-               przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia);

-               z upływem czasu, na który była zawarta;

-               z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta.

27.        Jak rozwiązuje się umowę o pracę na mocy porozumienia stron?

Porozumienie stron w kwestii rozwiązania stosunku pracy może dotyczyć każdej umowy, a wola stron stosunku pracy nie jest niczym ograniczana. Oznacza to, że rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron może być dokonane zawsze. Potrzebne jest tylko zgodne oświadczenie woli pracodawcy i pracownika. Jest ono wyrazem tego, ze zakończenie stosunku pracy nie koliduje z interesami żadnej ze stron. Istota rozwiązania umowy o pracę na podstawie wzajemnego porozumienia stron sprowadza się do tego, że nie tylko sposób rozwiązania umowy objęty jest zgodną wolą stron, lecz także strony uzgadniają inne okoliczności wiążące się z ustaniem stosunku pracy, przede wszystkim termin jego ustania, i to w sposób odmienny od unormowanego kodeksem pracy.

28.        Czy pracodawca ma obowiązek rozwiązania umowy o pracę z pracownikiem na jego wniosek w drodze porozumienia stron?

Oświadczenie woli o rozwiązaniu stosunku pracy na mocy porozumienia stron musi być wyraźne – oznacza to zgodę pracownika i pracodawcy na rozwiązanie stosunku pracy w tym trybie. Jeżeli zatem pracownik w piśmie zawierającym ofertę rozwiązania stosunku pracy za porozumieniem stron oznaczył datę tego rozwiązania, to następuje ona tylko w przypadku złożenia przez pracodawcę do tego czasu oświadczenia woli o przyjęciu oferty. Pracodawca nie ma obowiązku uwzględnić wniosku pracownika o rozwiązanie umowy na mocy porozumienia stron.

29.        Jak rozwiązuje się umowę o pracę za wypowiedzeniem?

Oświadczenie woli pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę na czas nie określony powinno wskazywać przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie. W oświadczeniu tym (pisemnym) powinno też być zawarte pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołanie do sądu pracy.

Oświadczenie woli stron stosunku pracy o wypowiedzeniu tego stosunku będzie złożone drugiej stronie, gdy dojdzie do niej w sposób umożliwiający zapoznanie się z treścią oświadczenia. Należy także pamiętać, że okresy wypowiedzenia umowy o pracę obejmujące tydzień lub miesiąc albo ich wielokrotność – kończą się w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca. Wynika to stąd, że okres wypowiedzenia umowy o pracę oznaczony w miesiącu rozpoczyna się z pierwszym dniem miesiąca, a nie z dniem złożonego przed rozpoczęciem tego okresu oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy o pracę. 

30.        Jakie obowiązują okresy wypowiedzenia umów o pracę?

Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na:

-               zastępstwo wynosi - 3 dni robocze

-               okres próbny wynosi: - 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni; 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie; 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.

-               czas nie określony uzależniony jest od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi: 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy; 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy; 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

31.        Jak można rozwiązać umowę o pracę zawartą na czas określony?

Umowa ta może być oczywiście rozwiązania w każdym terminie, ale tylko w przypadku porozumienia stron.

Umowa na czas określony zakłada jednak istnienie więzi prawnej między stronami tylko przez ściśle oznaczony czas, który wyznaczony jest wolą samych stron. Zasadniczo nie może być ona wypowiedziana ani przez pracodawcę, ani przez pracownika. Jednakże umowa o pracę zawarta na czas określony, dłuższy niż 6 miesięcy, w której strony przewidziały dopuszczalność jej wcześniejszego rozwiązania za wypowiedzeniem, może być w ten sposób rozwiązana także przed upływem sześciu miesięcy jej trwania z zachowaniem 2-tygodniowego okresu wypowiedzenia.

32.        W jaki sposób staż pracy wpływa na długość okresu wypowiedzenia?

Na długość okresu wypowiedzenia umowy o pracę ma wpływ jedynie okres zatrudnienia u danego pracodawcy oraz u poprzedniego, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła w trybie art. 231 kp lub nowy pracodawca jest następcą prawnym poprzedniego. Im dłuższy staż pracy tym dłuższy okres wypowiedzenia.

33.        Ile dni zwolnienia na poszukiwanie pracy przysługuje pracownikowi w okresie wypowiedzenia?

-               W okresie co najmniej dwutygodniowego i jednomiesięcznego wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pracodawcę pracownikowi przysługuje zwolnienie na poszukiwanie pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia: - 2 dni robocze;

-               w okresie trzymiesięcznego wypowiedzenia, także w przypadku jego skrócenia na podstawie art. 361 § 1 Kp).  – 3 dni robocze

34.        Kiedy pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę?

Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę:

-               pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego,

-               w czasie urlopu pracownika i innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o prace bez wypowiedzenia.

-               kobiety w ciąży i w okresie urlopu macierzyńskiego i wychowawczego,

-               pracownikom szczególnie chronionym ze względu na pełnione funkcje – działacze związkowi oraz społeczny inspektor pracy,

-               pełnienie mandatu posła, senatora, radnego, - kombatanci, - pracownicy młodociani, - służba wojskowa, - członkostwo w radzie pracowniczej.

35.        Czy pracownikowi przysługuje odprawa pieniężna przy rozwiązywaniu umowy o pracę przez pracodawcę?

W przypadku konieczności rozwiązania przez pracodawcę (zatrudniającego co najmniej 20 pracowników) stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników – pracownikowi przysługuje odprawa pieniężna, której wysokość uzależniona jest od stażu pracy u danego pracodawcy.

36.        Kiedy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika?

Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie:

-               ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych;

-               popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzono prawomocnym wyrokiem; - zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Rozwiązanie umowy w tym trybie nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej jej rozwiązanie. 

37.        Kiedy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z przyczyn niezawinionych przez pracownika?

Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę z przyczyn niezawinionych przez pracownika:

-               jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa dłużej niż 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy;

-               jeżeli niezdolność pracownika do pracy trwa dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego

38.        Kiedy wygasa umowa o pracę?

Umowa o pracę wygasa wraz z nadejściem zdarzenia, z którym prawo wiąże taki skutek.

Stosunek pracy wygasa więc:

-               z dniem śmierci pracownika,

-               z dniem śmierci pracodawcy (dot. osób fizycznych, o ile nie ma następcy prawnego);

-               z upływem 3 miesięcy nieobecności pracownika w pracy z powodu tymczasowego aresztowania (chyba, że pracodawca rozwiązał wcześniej bez wypowiedzenia umowę o pracę z winy pracownika),

-               niezgłoszenia przez pracownika powrotu do pracy w ciągu 7 dni po rozwiązaniu stosunku pracy z wyboru u innego pracodawcy.

-               niezgłoszenie przez pracownika powrotu do pracy w ciągu 30 dni po odbyciu czynnej służby wojskowej, chyba że niezachowanie tego terminu nastąpiło z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy;

-               zdarzenia wiązane z wygaśnięciem stosunku pracy przez n...