GOTTFRIED GABRIEL - teoria poznania od Kartezjusza do Wittgensteina.pdf

(170 KB) Pobierz
GOTTFRIED GABRIEL
TEORIA POZNANIA
OD KARTEZJUSZA
DO WITTGENSTEINA
Tłumaczenie
T OMASZ K UBALICA
Wydawnictwo WAM
Kraków 2007
Originally published in German
by Verlag Ferdinand Schöningh GmbH under the title
Gottfried Gabriel: Grundprobleme der Erkenntnistheorie , UTB 1743
© 2., durchgesehene Auflage 1998 by Ferdinand Schöningh, Paderborn
Wydanie polskie zostało zaktualizowane przez Autora
© Wydawnictwo WAM, 2007
Koordynacja serii
dr Tomasz Homa SJ
Redakcja naukowa
prof. dr hab. Jan Woleński
Redakcja
Małgorzata Płazowska
Projekt okładki
Andrzej Sochacki
ISBN 978-83-7318-740-5
WYDAWNICTWO WAM
ul. Kopernika 26 • 31-501 KRAKÓW
tel. 012 62 93 200 • fax 012 42 95 003
e-mail: wam@wydawnictwowam.pl
DZIAŁ HANDLOWY
tel. 012 62 93 254, 012 62 93 255, 012 62 93 256
fax 012 430 32 10
e-mail: handel@wydawnictwowam.pl
Zapraszamy do naszej
KSIĘGARNI INTERNETOWEJ
http://WydawnictwoWam.pl
tel. 012 62 93 260
Drukarnia Wydawnictwa WAM • ul. Kopernika 26, 31-501 Kraków
SPIS TREŚCI
Od tłumacza
7
Przedmowa do wydania polskiego
8
Przedmowa do wydania niemieckiego
9
1. Zagadnienie teorii poznania
11
1.1. Uwagi wstępne na temat pojęcia „teoria poznania”
11
1.2. Rozwinięcie kwestii teorii poznania przez K ARTEZJUSZA
13
1.3. Wątpienie metodyczne
17
1.4. Zestawienie zagadnień teorii poznania
20
2. Zagadnienie źródeł poznania
27
2.1. Racjonalizm K ARTEZJUSZA
27
2.2. „Idee wrodzone” jako dziedzictwo platońskie
35
2.3. Krytyka nauki o ideach wrodzonych L OCKE ’a
37
2.4. Rozróżnienie genezy i ważności przez L EIBNIZA
40
2.5. Pojęcie aprioryczności
42
2.6. Empirystyczne kryterium sensu H UME ’a
46
2.7. Prawdy rozumowe i prawdy o faktach (H UME i L EIBNIZ )
50
2.8. H UME i podstawy doświadczenia
54
2.9. Krytycyzm K ANTA jako synteza racjonalizmu i empiryzmu
59
2.10. Przyczynowość, wolność woli oraz moralność
62
2.11. K ANTOWSKIE antynomie wolności
66
2.12. Próba reductio ad absurdum determinizmu
70
3. Zagadnienie realności świata zewnętrznego
74
3.1. Uwagi wstępne
74
3.2. Jakości pierwotne i wtórne
76
3.3. L OCKE ’a pojęcie substancji
79
3.4. L OCKE ’a teoria poznania jako odbicia i jej trudności
80
3.5. Krytyka B ERKELEYA L OCKE ’owskiego pojęcia poznania
85
3.6. „ Esse est percipi ”
89
3.7. „Byt”, „pozór” i „zjawisko”
94
4. Transformacja teorii poznania
98
4.1. „Świat jako wola i przedstawienie” (S CHOPENHAUER )
98
4.2. Transformacja teorii poznania w filozofię języka
107
4.3. Transformacja teorii poznania w teorię wiedzy
113
4.4. Czy istnieją problemy pozorne w teorii poznania?
(C ARNAP )
120
6
Spis treści
5. „Właściwe przedstawianie świata” (W ITTGENSTEIN )
123
5.1. W ITTGENSTEIN i C ARNAP
123
5.2. Ogólna forma zdania sensownego
124
5.3. Twierdzenia filozoficzne jako wyjaśnienia kategorialne
131
5.4. Solipsyzm kontemplacyjny
135
5.5. Filozofia jako terapia
141
5.6. Wiedza i wiara (W ITTGENSTEIN i M OORE )
144
5.7. Wyjaśnienia kategorialne i argumenty transcendentalne
147
5.8. O dopełnianiu się solipsyzmu i racjonalizmu
152
Zakończenie
158
Wykaz wykorzystanej literatury
159
Biogramy
164
Indeks osób
172
Indeks rzeczowy
174
OD TŁUMACZA
Podstawą przekładu podręcznika G OTTFRIEDA G ABRIELA Grundproble-
me der Erkenntnistheorie jest jego drugie wydanie z 1998 roku (I wyd.
1993) .
Biorąc pod uwagę podręcznikowy charakter książki, prawie nie przy-
taczam w tekście oryginalnej terminologii. Wyjątki od tej reguły doty-
czą niektórych podstawowych pojęć teorii poznania, które przywołuję ze
względów dydaktycznych. Z tego samego powodu oparłem się na dotych-
czasowym dorobku polskiej myśli filozoficznej i staram się unikać niespo-
tykanych w literaturze polskiej tłumaczeń pojęć kluczowych dla poszcze-
gólnych poglądów filozoficznych.
Obficie przytaczane przez autora cytaty z klasycznej literatury teorii
poznania w tłumaczeniu zostały zaczerpnięte z polskich przekładów tej li-
teratury. Cytaty z literatury nietłumaczonej na język polski zostały przeło-
żone na podstawie wydań w językach oryginalnych.
Centralne pojęcie Erkenntnistheorie tłumaczę jako teoria poznania.
Natomiast przymiotnik erkenntnistheoretisch przekładam głównie za
pomocą wyrażenia „epistemologiczny” używanego zamiennie z wyraże-
niem „teoriopoznawczy” .
W przekładzie starałem się oddać styl oryginału, który jest raczej zbli-
żony do języka mówionego, o czym G ABRIEL wspomina w Przedmowie .
Na przykład autor nawiązuje do dyskutowanego w kręgu krytycznego ra-
cjonalizmu paradoksu M ÜNCHHAUSENA i pisze nieco kolokwialnie o „wy-
ciąganiu się z bagna za własne włosy”. Z tej przyczyny wiele wyrażeń
użytych w tłumaczeniu – tak jak w oryginale – ma charakter potoczny.
W nawiasach kwadratowych zostały umieszczone wtrącenia i uzupełnie-
nia tłumacza.
Na zakończenie niech mi będzie wolno podziękować autorowi –
prof. dr. G OTTFRIEDOWI G ABRIELOWI za pomoc udzieloną w trakcie tłuma-
czenia w formie dodatkowych uwag i komentarzy do tekstu oryginalnego.
Serdecznie dziękuję również za przejrzenie przekładu oraz wszystkie uwa-
gi i opinie prof. dr. hab. J ANOWI W OLEŃSKIEMU oraz prof. dr. hab. A NDRZE -
JOWI N ORASOWI . Pragnę podziękować również dr. J ANOWI W AWRZYNIAKOWI
oraz mgr. J ACKOWI C ACHRZE za wnikliwą lekturę wybranych fragmentów
tłumaczenia książki. Szczególne wyrazy wdzięczności za bardzo skrupulat-
ną lekturę i wszystkie spostrzeżenia należą się także dr. S YLWESTROWI D ZI -
KIEMU , który zechciał spojrzeć na przedłożony tekst okiem niespecjalisty.
Tomasz Kubalica

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin