Dochody budżetowe – to wszelkie wpłaty dokonywane na rzecz budżetu państwa, pochodzące od przedsiębiorstw państwowych, sektora prywatnego, od ludności i niekiedy z zagranicy.
Dochody rzeczywiste – pochodzą spoza systemu budżetowego, czyli głównie od przedsiębiorstw i ludności, i to one najbardziej wpływają na wielkość całego budżetu państwa.
Dochody rozliczeniowe – polegają na przesuwaniu dochodów budżetowych między budżetem państwa a budżetami lokalnymi, np. subwencja przyznana na rzecz budżetu gminy przez budżet państwa.
Klasyfikacja dochodów budżetowych:
- kryterium ekonomiczne
- kryterium prawne
- kryterium organizacyjne
- oznacza grupowanie dochodów według źródeł ich pochodzenia.
- to środki, które po pewnym okresie czasu podlegają zwrotowi na rzecz podmiotu, od którego je pobrano
- pożyczki wewnętrzne, w których kredytobiorcą jest budżet państwa. W Polsce najczęściej pożyczka wewnętrzna polega na zaciągnięciu przez państwo długu u ludności, zazwyczaj poprzez emisję papierów wartościowych.
- krótkoterminowych jak weksle skarbowe
- średnioterminowych jak bony skarbowe
- długoterminowych jak obligacje ( z tego wynika już podział pożyczek na krótko, średnio i długoterminowe)
- pożyczki wewnętrzne mogą również polegać na zaciągnięciu kredytu w bankach komercyjnych (z tym mieliśmy do czynienia w zeszłym roku)
- lokaty budżetowe
- pożyczki zagraniczne – są to pożyczki międzypaństwowe, udzielane przez rządy innych państw; lub pożyczki międzynarodowe, udzielane przez zagraniczne instytucje finansowe
- to środki, które nie podlegają zwrotowi na rzecz podmiotu, od którego je pobrano, niezależnie od tego, czy zostały wydatkowane czy nie
- przykład: podatki od ludności
- gdy między podmiotem a państwem występuje wymiana świadczeń wzajemnych, czyli gdy wpłata na rzecz budżetu pociąga za sobą konieczność dokonania przez państwo jakiejś czynności z tego tytułu.
- jako przykład podana była opłata skarbowa
- to dochody, w których podmioty dokonują świadczeń na rzecz państwa i nie otrzymują w zamian żadnego świadczenia wzajemnego
- mają charakter publiczno-prawny, to znaczy ich ustanowienie wiąże się z istnieniem władztwa państwowego. Państwo nakłada na poszczególne podmioty obowiązek dokonywania wpłat na rzecz budżetu według ustalonych przez siebie zasad i odpowiednich przepisów prawnych
- najlepszym przykładem są podatki
- pożyczki od ludności (np. poprzez obligacje)
- pożyczki uzyskane z zagranicy
- czasem lokaty instytucji finansowych
- zdarza się, że mają charakter wyjatkowy i realizują się w formie darowizn lub zapisów
- dochody dobrowolne są najczęściej dochodami zwrotnymi
- wynikają z funkcji fiskalnej państwa
- dochody uzyskiwane przy realizacji innych funkcji niż fiskalna, np. dochody uzyskiwane z ceł, grzywien
- to dochody budżetowe uzyskiwane przez państwo poprzez zastosowanie władztwa państwowego
- dochody określane bez wykorzystania władzy, pochodzące np. z działalności gospodarczej
- dochody, które służą finansowaniu systematycznych wydatków państwa
- dochody, które służą finansowaniu nadzwyczajnych wydatków państwa
- dzieli dochody na dochody poszczególnych rodzajów budżetu
- np. na dochody budżetu państwa i dochody budżetu gminy
Inne źródła dochodów budżetu państwa:
Opłaty:
- to jednostronnie określone bezzwrotne i odpłatne świadczenie pieniężne o charakterze ogólnym, pobierane od osób fizycznych i prawnych przez państwo lub instytucję świadczącą usługi na podstawie obowiązujących aktów prawnych
- w zamian za wniesienie opłaty otrzymuje się jakąś usługę, jest to więc dochód odpłatny
- najczęściej jest tak, że opłaty nie tylko pokrywają w pełni koszt udzielonej usługi, lecz również przynoszą budżetowi sporą nadwyżkę
- podzielić je można na:
- opłaty publiczne za czynności urzędowe organów administracji państwowej
- to opłaty o charakterze fiskalnym, których wysokość nie jest uzależniona od ponoszonych kosztów urzędowych
- opłata skarbowa, miejscowa, paszportowa, opłaty sądowe lub notarialne
- opłaty za usługi zakładów użyteczności publicznej (te są ustalane na podstawie ponoszonych kosztów):
- opłaty gospodarcze, np. opłata elektryfikacyjna, leśna
- opłaty za usługi służby zdrowia, np. opłaty za szczepienia
- opłaty za usługi socjalne, np. opłata za przedszkola
- opłaty za usługi kulturalne, np. opłaty za wstęp do muzeum
Cła:
- to przymusowe, nieodpłatne i bezzwrotne świadczenie pieniężne, pobierane przez państwo od przywozu, wywozu i przewozu towarów przez obszar celny danego kraju. Przedmiotem obciążenia świadczeniem jest towar
- cła możemy podzielić na:
- ze względu na kierunek ruchu towarów
- cła przywozowe (importowe)
- cła wywozowe (eksportowe)
- cła przewozowe (tranzytowe)
- ze względu na cel, jakiemu mają służyć
- cła fiskalne (mają zasilać budżet państwa odpowiednimi dochodami)
- cła ekonomiczne (będące instrumentem polityki handlowej, np. cła ochronne)
- ze względu na sposób naliczania należności skarbowych
- cła od wartości towarów
- cła specyficzne, liczone od wagi lub ilości towaru
- cła mieszane (opłata specyficzna korygowana o wielkość ustalonej dopłaty)
- cła alternatywne
- cła ustala się na podstawie taryfy celnej
- taryfa określa stawki celne oraz sposób i warunki ich stosowania
- Rada ministrów ma prawo do zawieszania w całości lub części poboru ceł oraz określania corocznie ilości towarów, na które będzie obowiązywać obniżona stawka celna
W systemie budżetowym występuje najczęściej scentralizowany tryb realizacji dochodów. Polega na tym, że dochody wpierw są gromadzone, a następnie dzielone przez centralne ośrodki dyspozycyjne, obejmujące swą działalnością całe państwo lub określony teren.
Podczas redystrybucji dochodów ośrodki te najczęściej posługują się tzw. metodą bezzwrotną (budżetową), czyli przejmują środki finansowe w sposób bezzwrotny i przekazują je innym jednostkom również bezzwrotnie.
Struktura dochodów budżetu państwa to układ i wzajemne proporcje występujące pomiędzy poszczególnymi grupami dochodów. Podział na grupy wyznacza obowiązująca klasyfikacja budżetowa.
Obecna klasyfikacja budżetowa opiera się na kryterium podmiotowym, to znaczy grupuje dochody według form własności:
- dochody z sektora uspołecznionego
- dochody sektora nieuspołecznionego
- dochody od ludności
Współcześnie pojawiają się nowe formy dochodów:
- dochody ze sprzedaży składników majątkowych skarbu państwa, czyli z prywatyzacji
- dochody z emisji papierów wartościowych
- odsetki z tytułu lokowania wolnych środków pieniężnych na rachunkach bankowych
chomikSGHowy