KSIĘGA KAPŁAŃSKA
Wstęp do Księgi Kapłańskiej.
Kpł 1. OFIARY ZE ZWIERZĄT. Ofiara z cielców.. Ofiara z baranków i koziołków.. Ofiara z gołębi.
Kpł 2. OFIARY POKARMOWE. Ofiara z ciasta. Przepisy ogólne.
Kpł 3. OFIARY BIESIADNE. Cielce. Owce. Kozy. Nie wolno jeść krwi ani tłuszczu zwierząt ofiarnych.
Kpł 4. OFIARA PRZEBŁAGALNA.. Za grzech arcykapłana. Za społeczność. Za naczelnika rodu. Za zwykłych ludzi.
Kpł 5. Szczególne rodzaje ofiar przebłagalnych. Gołębie jako ofiara ubogich. Mąka jako ofiara ubogich. OFIARY ZADOŚĆUCZYNIENIA.. Za przywłaszczenie sobie rzeczy należnych Bogu. Za nieświadome przestępstwa. Zadośćuczynienie bliźniemu.
Kpł 6. PRZEPISY UZUPEŁNIAJĄCE. Codzienna ofiara całopalna. Kapłani otrzymują część z ofiar pokarmowych. Ofiara pokarmowa przy wprowadzeniu w czynności kapłańskie. Ofiara przebłagalna.
Kpł 7. Ofiara zadośćuczynienia. Część należna kapłanom z ofiar prywatnych. Ofiara biesiadna. Zakaz spożywania tłuszczu i krwi. Część z ofiar pojednania należna kapłanom.. Zakończenie.
Kpł 8. USTANOWIENIE KAPŁAŃSTWA.. Przygotowania. Kąpiel, włożenie szat i namaszczenie. Ofiara przebłagalna za kapłanów.. Ofiara całopalna przy wprowadzeniu. Obrzędy wprowadzenia w czynności kapłańskie. Uczta ofiarna i tydzień wprowadzenia w czynności kapłańskie.
Kpł 9. POCZĄTEK POSŁUGI AARONA.. Przygotowanie. Ofiara za kapłanów.. Ofiara za lud. Aaron błogosławi, Pan się ukazuje.
Kpł 10. PRZESTĘPSTWO SYNÓW AARONA. DODATKOWE PRZEPISY.. Śmierć Nadaba i Abihu. Mojżesz zabrania Aaronowi żałoby. Kapłanom nie wolno pić wina podczas służby liturgicznej. Część z ofiar pokarmowych i ofiar biesiadnych należna kapłanom.. Kozioł ofiary przebłagalnej jako pokarm kapłanów..
Kpł 11. ZWIERZĘTA CZYSTE I NIECZYSTE. Zwierzęta lądowe. Istoty wodne. Istoty skrzydlate. Nieczysty jest każdy, kto dotyka padliny zwierząt nieczystych. Nieczystość spowodowana przez dotknięcie padliny małych zwierząt. Padlina czystych zwierząt. Nie wolno jeść nieczystych małych zwierząt. Zakończenie przepisów o pokarmach.
Kpł 12. PRZEPISY DOTYCZĄCE CZYSTOŚCI POŁOŻNIC.. Czas oczyszczenia. Ofiara oczyszczenia matki.
Kpł 13. PRZEPISY DOTYCZĄCE TRĄDU.. Trąd u ludzi. Pierwszy rodzaj: nabrzmienie, wysypka lub plama. Drugi rodzaj: ostry trąd. Trzeci rodzaj: podejrzane wrzody. Czwarty rodzaj: trąd na oparzeliźnie. Piąty rodzaj: trąd na głowie lub brodzie. Szósty rodzaj: pokrzywka. Siódmy rodzaj: trąd u łysych. Przepisy dla trędowatych. Trąd na tkaninach i skórach.
Kpł 14. Oczyszczenie po uzdrowieniu z trądu. Ofiara składana podczas oczyszczenia trędowatego. Ofiara ubogich. Trąd na domach. Oczyszczenie domu. Zakończenie.
Kpł 15. NIECZYSTOŚCI SEKSUALNE. Wycieki u mężczyzn. Oczyszczenie z wycieków.. Nieczystość z powodu wylewu nasienia. Nieczystość z powodu krwawienia miesięcznego. Chorobliwy upływ krwi. Oczyszczenie kobiety. Zakończenie.
Kpł 16. DZIEŃ PRZEBŁAGANIA.. Przygotowania. Przyprowadzenie zwierząt ofiarnych. Przebłaganie za grzechy Aarona. Przebłaganie za lud. Kozioł wypędzony na pustynię. Ofiara całopalna w Dniu Przebłagania. Dodatkowe upomnienia.
Kpł 17. PRAWO ŚWIĘTOŚCI. Tylko na jednym miejscu wolno zabijać i składać ofiary. Nie wolno spożywać krwi. Nie wolno jeść mięsa zwierząt padłych lub rozszarpanych.
Kpł 18. Świętość małżeństwa i rodziny. Małżeństwa między krewnymi są zakazane. Czystość małżeńska. Zakaz nadużyć. Końcowe upomnienie.
Kpł 19. ŚWIĘTOŚĆ ŻYCIA CODZIENNEGO.. Przepisy dotyczące kultu. Żniwa ubogich. Obowiązki względem bliźniego. Zakaz łączenia dwóch różnych gatunków.. Obcowanie z niewolnicą. Pierwociny drzew owocowych. Różne zakazy. Sprawiedliwość społeczna.
Kpł 20. KARY ZA NIEZACHOWANIE ŚWIĘTOŚCI. Kary za bałwochwalstwo. Ochrona rodziny i małżeństwa. Upomnienie końcowe. Zwierzęta nieczyste. Zakończenie.
Kpł 21. ŚWIĘTOŚĆ KAPŁANÓW... Świętość zwykłego kapłana. Świętość arcykapłana. Kto jest niezdolny do kapłaństwa.
Kpł 22. ŚWIĘTOŚĆ DARÓW I OFIAR.. Święte rzeczy są dla świętych! Udział nie-kapłanów w spożywaniu żertw.. Zwierzęta ofiarne mają być bez skazy. Dodatek: upomnienie końcowe.
Kpł 23. CZASY ŚWIĘTE. Szabat. Pascha i Święto Przaśników.. Pierwociny. Święto Tygodni. Święto nowiu w siódmym miesiącu. Dzień Przebłagania. Święto Namiotów czyli "Kuczek".
Kpł 24. ŚWIECZNIK I CHLEBY POKŁADNE. Oliwa do świecznika. Chleby pokładne. RÓŻNE KARY.. Kara za bluźnierstwo. Kary za uderzenia i za morderstwo.
Kpł 25. ROK SZABATOWY I ROK JUBILEUSZOWY.. Rok szabatowy. Przepisy ogólne dotyczące roku jubileuszowego. Własność gruntowa w roku jubileuszowym.. Błogosławieństwo na rok szabatowy. Wykup własności gruntowej. Przepisy dotyczące domów.. Pomoc dla ubogich rodaków.. Niewolnicy Izraelici. Obcy niewolnicy. Izraelici jako niewolnicy u obcych.
Kpł 26. UPOMNIENIA KOŃCOWE BŁOGOSŁAWIEŃSTWA I PRZEKLEŃSTWA.. Błogosławieństwo ziemi. Obietnica pokoju i bezpieczeństwa. Skutki przekleństwa: choroby i wojny. Posucha i nieurodzaj. Dzikie zwierzęta. Wojna, zaraza i głód. Zagłada i wygnanie. Kraj będzie zamieniony w pustynię. Miłosierdzie dla pokutujących.
Kpł 27. SPŁATA ŚLUBÓW I DZIESIĘCIN PIENIĘDZMI. Oszacowanie ludzi. Oszacowanie bydła. Oszacowanie domu. Oszacowanie własności gruntowej dziedzicznej. Oszacowanie gruntów kupionych. Wykup pierworodnych bydła. Poświęcenie przez "cherem". Wykup dziesięciny.
Wstęp do Księgi Kapłańskiej
Księga ta w Biblii hebrajskiej nie ma osobnej nazwy poza początkowymi słowami Wajjikra', była bowiem tylko jedną z części składowych Pięcioksięgu. Greccy tłumacze w III w. przed Chr. nadali jej nazwę Leuitikon, tj. Księga Lewicka, dlatego że zawiera ona szereg przepisów dotyczących kultu w świątyni, sprawowanego przez kapłanów i lewitów. Ten tytuł został przejęty przez Wulgatę. W języku zaś polskim przyjął się tytuł Księga Kapłańska.
Treść księgi ma charakter prawniczy. Zawiera ona przepisy liturgiczne: o ofiarach (rozdz. 1-7 [->Kpł 1,1]), o wprowadzeniu w czynności kapłańskie Aarona (rozdz. 8-10 [->Kpł 8,1]), o czystości rytualnej (rozdz. 11-16 [->Kpł 11,1]), ale także prawa regulujące życie moralne (prawo świętości: rozdz. 17-26 [->Kpł 17,1]). Rozdział 27 [->Kpł 27,1] stanowi dodatek i zawiera rodzaj taks dla tych, którzy ślubowali Bogu oddanie jakiejś osoby lub rzeczy, a chcieliby zobowiązanie swoje uiścić w pieniądzach, a nie w naturze. Kpł jest wyrazem troski o wysoki poziom moralny ludu Bożego i o należyte sprawowanie kultu. Miała ona wielkie znaczenie dla wychowania ludu izraelskiego i przepojenia go głęboką religijnością.
Księga ta zawdzięcza swe powstanie środowisku kapłańskiemu. Stanowi ona część dokumentu zwanego "Kodeksem kapłańskim" (P), który jest jedną z zasadniczych części składowych Pięcioksięgu. Treść księgi opiera się na bardzo dawnych tradycjach izraelskich, sięgających swymi początkami czasów Mojżesza. Tradycje te były w ciągu wieków stopniowo uzupełniane i dostosowywane do zmieniających się warunków życia. W obecnej księdze Kapłańskiej najstarszą częścią jest tzw. "Prawo świętości" (rozdz. 17-26). Stanowi ono odrębną całość. Kładzie ono szczególny nacisk na czystość moralną i rytualną. Wyrażają to lapidarnie słowa: Bądźcie świętymi, bo Ja jestem święty, Pan Bóg wasz! (Kpł 19,2; Kpł 20,7.8.26; Kpł 21,6.8.15.23; Kpł 22,9.16.32). "Prawo świętości" zostało prawdopodobnie zredagowane na początku VI w. przed Chr. Do tego prawa dołączono potem cały szereg przepisów rytualnych dotyczących ofiar, świąt i czystości (rozdz. 1-16 [->Kpł 1,1]). Połączenie tych przepisów z "Prawem świętości" dokonało się podczas niewoli babilońskiej lub niedługo po niej. Ostateczna redakcja Księgi Kapłańskiej jako części Pięcioksięgu nastąpiła nie później niż w początku V wieku. Kodeks kapłański stał się podstawą reformy Ezdrasza i Nehemiasza w połowie tego wieku.
Ideą przewodnią tej księgi jest zasada transcendencji Bożej. Bóg jest Panem nieskończonego majestatu. Należy Mu się od nas cześć i uwielbienie najgłębsze. To uwielbienie znajduje swój wyraz w czynnościach sakralnych, muszą więc one być spełniane z największą dokładnością. Kpł mniej mówi o pobożności osobistej, natomiast kładzie szczególny nacisk na liturgię i na czystość rytualną. Jednakże na podstawie innych ksiąg ST wiadomo, że składanie ofiar u Izraelitów łączyło się z głębokimi przeżyciami osobistymi (por. np. 1 Sm 1,3-28; Ps 26[25],6nn; Ps 56[55],13; Ps 141[140],2).
Pozornie sucha i drobiazgowa Kpł zawiera zawsze aktualną naukę: wszystkie dziedziny życia ludu Bożego pozostają pod wpływem religii. Ta księga ze względu na swój specjalny charakter jest stosunkowo rzadko cytowana w NT. Mamy z niej tam następujące cytaty: Kpł 5,7 - Łk 2,24; Kpł 11,44 - 1 P 1,16; Kpł 12,8 - Łk 2,24; Kpł 18,5 - Łk 10,28; Rz 10,5; Ga 3,12; Kpł 19,18 - Mt 5,43; Mt 19,19; Mt 22,39; Mk 12,31; Łk 10,27; Rz 13,9; Ga 5,14; Jk 2,8; Kpł 26,11n - 2 Kor 6,16.
Kpł 1
OFIARY ZE ZWIERZĄT
1 Pan wezwał Mojżesza i tak powiedział do niego z Namiotu Spotkania: Wj 25,22
1,1-7,38 Cały rytuał dotyczący ofiar został powiązany z pobytem na pustyni i obwarowany autorytetem Mojżesza. W rzeczywistości jednak prócz dawnych przepisów zawiera on pewną liczbę późniejszych reguł liturgicznych, a ostateczną formę otrzymał dopiero po powrocie z wygnania. Kpł 1-7 w obecnej postaci przedstawia kodeks ofiarniczy drugiej świątyni. Zresztą na temat izraelskiego rytuału z epoki nomadów wiadomo bardzo niewiele, stare teksty bowiem dostarczają wskazówek dotyczących jedynie ofiary paschalnej (zob. przyp. Wj 12,1.23.39). — W drobiazgowym rytuale Starego Prawa tradycja chrześcijańska chętnie widziała całokształt przygotowań i prefiguracji jedynej zbawczej ofiary Chrystusa (por. już Hbr 8n) oraz sakramentów Kościoła.
1,1-17 W tym rozdziale mowa o ofiarach całopalnych. Jest to ten rodzaj ofiar, kiedy żertwa ulegała całkowitemu unicestwieniu. Włożenie rąk przez tego, kto ją składał (w. 4), stanowi uroczyste stwierdzenie, że ta konkretna ofiara, przedstawiona następnie Bogu przez kapłana, jest jego osobistą ofiarą. Teksty rytualne w opowieściach Pięcioksięgu sprawiają wrażenie, jakoby ten rodzaj ofiar był znany już w epoce pustyni (Wj 18,12; Lb 7,12), a nawet w czasach patriarchów (Rdz 8,20; 22,9-10). W rzeczywistości najstarsze świadectwa historyczne pochodzą z epoki sędziów (por. Sdz 6,26; 11,31; 13,15-20). Wydaje się, że ten rodzaj ofiary uległ niejakim wpływom rytuału kananejskiego (por. 1 Krl 18, ofiara całopalna proroków Baala jest podobna do całopalenia, złożonego przez Eliasza) i że nie istniał przed osiedleniem się pokoleń Izraela w Palestynie. W Kpł 1 ofiara całopalna ma także walor ekspiacyjny, podczas gdy w dawnej epoce jest to raczej ofiara dziękczynna (por. 1 Sm 6,14; 10,8; 2 Sm 6,17) albo taka, która ma zjednać przychylność Jahwe (1 Sm 7,9; 13,9; 1 Krl 3,4).
2 Przemów do Izraelitów i powiedz im: Jeśli ktoś z was zechce złożyć dar z bydląt dla Pana, niech złoży go albo z większego, albo z drobnego bydła.
1,1-2. Namiot Spotkania. W okresie poprzedzającym ustawienie przybytku Namiot Spotkania stał poza obozem Izraelitów, służąc jako miejsce objawień (zob. komentarz do Wj 33,7-10). Teraz jednak, gdy przybytek już istniał, to on właśnie był nazywany Namiotem Spotkania.
1,1-2. Objawienie rytuałów. Kapłani Bliskiego i Wschodu powiadali, że pomysłodawcą odprawianych przez nich rytuałów było bóstwo, chociaż dokumenty starożytne (podobnie jak tekst biblijny) nie ukazywały tych rytuałów jako Bożego objawienia. Niektóre przekazano za pośrednictwem wyroczni lub prorockiego przesłania, jednak rzadko nabierały one charakteru trwałego. Wczesna literatura sumeryjska ukazuje boginię-matkę udzielającą wskazówek na temat sposobu dokonywania oczyszczenia, zanoszenia próśb i dokonywania przebłagania.
1,2. Dar ze zwierząt dla Pana. Istnieje wiele teorii wyjaśniających typ myślenia kryjący się za systemem ofiarnym. W niektórych kulturach składanie ofiar wyrażało troskę o bóstwo przez dostarczanie mu pokarmu. W innych ofiara była darem mającym zdobyć przychylność boga i skłonić go do udzielenia pomocy. W jeszcze innych kontekstach ofiary były postrzegane jako sposób nawiązania lub podtrzymania więzi z bóstwem. Przytoczone teorie stanowią jedynie małą próbkę wysuwanych hipotez. Trudno jest prześledzić korzenie ofiar zwierzęcych. Z najstarszych utworów literatury sumeryjskiej, szczególnie z eposu Lugalbanda, wynika, że ofiary (które tutaj lepiej tłumaczyć jako „rytualną rzeź”) miały umożliwiać ludziom spożywanie mięsa. Podzielenie się mięsem z bóstwem pozwalało człowiekowi na zabicie zwierzęcia w celu zdobycia pokarmu. Najstarsze źródła archeologiczne, potwierdzające składanie ofiar ze zwierząt, pochodzą z ołtarzy mezopotamskich z okresu Ubaid (IV tysiąclecie przed Chr.). W większości okresów historii Asyrii i Babilonii rytualne zabijanie zwierząt służyło zdobyciu ich wnętrzności, z których odczytywano omeny.
Ofiara z cielców
3 Jeżeli chce złożyć na ofiarę całopalną dar z większego bydła, niech weźmie samca bez skazy i przyprowadzi go przed wejście do Namiotu Spotkania, aby Pan przyjął go łaskawie. Kpł 22,18-20; Wj 12,5
1,3. Samiec. Samce były cenniejsze, a jednocześnie mniej potrzebne od samic. Do utrzymania stada potrzeba było tylko kilka samców, w przeciwieństwie do wielu samic rodzących młode. Oznacza to, że duży odsetek samców mógł być wykorzystywany jako źródło pożywienia lub ofiar. Z drugiej strony, dorodne, silne sztuki były pożądane z powodu cech genetycznych, które mogły przekazać dużej części stada.
4 Położy rękę na głowie żertwy, aby była przyjęta jako przebłaganie za niego.
1,4 Ofiara przebłagalna pozwala wrócić do łaski człowiekowi, który obraził Boga łamiąc przymierze. Składanie zwierzęcia w ofierze (kipper) jest rozumiane jako okup (koper; por. Wj 30,12). W ofiarach przebłagalnych najistotniejszą rolę odgrywały ryty związane z krwią (17,11; por. 4,1+; 4,12+). Znana Asyro-Babilończykom i Kananejczykom ofiara tego typu została włączona w same podstawy prawa izraelskiego. W NT jest ona też obecna, ale nie jako zapłata za obrazę albo jako ofiara zastępująca grzesznika, ale jako dar życia Bożego, ożywiający ludzi (Rz 3,25-26).
1,3-4. Ofiara całopalna. W ofierze całopalnej składano samca, którego w całości, z wyjątkiem skóry, spalano na ołtarzu. Tego rodzaju ofiarę złożył Noe; w ofierze całopalnej miał być również złożony Izaak. Także inne ludy opisane w Biblii składały ofiary całopalne (np. Lb 23,14-15), zaś teksty z Syrii (Ugarit i ...
nbogdanus