Polska produkcja typograficzna pod zaborem austriackim
Łagodzenie cenzury=wzrost produkcji drukarń
· Możliwość założenia nowej drukarni zależała od pozwolenia Franciszka I z 1806. Pozwolenie mogło otrzymać jedynie fachowiec posiadający świadectwo ukończenia praktyk w zawodzie, potrzebne było zezwolenie rządowe.
· 1833 - powołanie Komitetu Cenzury
· 1848 - zniesienie cenzury w Galicji na parę miesięcy – rynek zalewany drobnymi drukami na niskim poziomie
o Na rozwój drukarstwa w okresie Wiosny Ludów wpłynęło ożywienie czasopiśmiennictwa – dzienniki polityczne
o W Krakowie dominuje literatura naukowa (40%): Akademia Krakowska, Towarzystwo Naukowe Krakowskie, szkolnictwo, teatr
o Ośrodki prowincjonalne – literatura religijna: Wadowice
KRAKÓW
· DRUKARNIA AKADEMICKA W KRAKOWIE
1. Dzierżawa Heleny Mecherzyńskiej
· Nie uzyskanie monopolu na druki podręczników
2. ZastępcaTomasz Szczurkowski:
· 1841 – sprowadzone 2 prasy i duży zestaw czcionek z Pragi
· Realizacja zamówień Senatu Krakowa
· 1848 – zakup płaskiej maszyny pospiesznej
· Prężny zakład, szybka realizacja zamówień
3. Konstanty Mańkowski:
· Przeniósł drukarnie na Grodzką
· Wprowadził nowoczesne prasy
· I tom Bibliografii polskiej Karola Estreichera
· wysoki poziom druków, nagrody
4. Ignacy Stelcel:
· 10 tomów Bibliografii Estreichera
5. Anatol Marian Kosterkiewicz:
· Unowocześnienie zakładu
· Głównymi odbiorcami usług drukarni stają się także członkowie Akademii Umiejętności
· Kolejne tomy Estreichera
6. Józef Filipowski:
· Odnowa drukarstwa – współpraca z Bolesławem Ulanowskim
· Znaki matematyczne, znaki specjalne, obce alfabety
· 1900 – druk okolicznościowy ku czci Jana Gutenberga
· Kalendarz drukarski na rok 1901 – podręcznik drukarski
III. JÓZEF MAŁECKI:
· Odziedziczył dawną drukarnie Greblowską
· Wychodziło 7 pozycji rocznie, największe nasilenie to lata 1821 – 1822
o kalendarze i poradniki o rolnictwie i ogrodnictwie
· wysoki poziom zwłaszcza ilustracji
1. Po jego śmierci drukarnią zarządza druga żona, a poziom edytorski tłoczni znacznie upada
2. 1826 – przedsiębiorstwo przejmuje syn Józef Czech:
· Przywraca wysoki poziom drukarni
· Jako 1-y wprowadza wałki do podawania farby
· Sprowadza z Niemiec maszynę drukarską
· Wyposażenie drukarni w czcionki i winiety
o Wzory pism i Odbicia drzeworytów
· Książka naukowa Cracoviana, literatura piękna, wydawnictwa straganowe, druki ilustrowane:
o Kalendarz Krakowski
o Ubiory wojska polskiego za czasów Księstwa Warszawskiego
o Wizerunki znakomitych ludzi w Polsce
· 1850 – pożar drukarni
· 1863 – zamknięcie drukarni z powodu odbijania nielegalnych druków
IV. JAN MAJ:
· XVIII wiek
· Gazeta Krakowska przez 36 lat
· Od 1814 prace akcydensowe
1. 1832: drukarnie kupuje Daniel Friedlein:
· sprowadza żelazne prasy i zestaw czcionek
o 24 widoki miasta Krakowa Jana Głowackiego
o literatura dziecięca
o tu rozpoczęto druk dziennika Czas
· pracują dla niego najlepsi drzeworytnicy zagraniczni
2. Syn Józef Edward:
· wydawnictwa faksymilowe - odtworzony rękopis
· utwory Lucjana Rydla zdobione przez Wyspiańskiego
V. ANTONI HELC:
· 1835
· Metalowe sztegi
· Pracowali tam Szczurkowski i Adam Grynfeld
· „Kwartalnik Naukowy”
· Prawo
1. 1837: sprzedaż drukarni przez problemy z cenzurą Stanisławowi Gieszkowskiemu
· 1828: 1-a w Polsce maszyna pospieszna
· Bogaty zestaw czcionek, czcionki nutowe
· Własna papiernia
· Zamówienia na druki urzędowe
o Czasopismo „Goniec Krakowski”
o bezprawny przedruk Konrada Wallenroda bez wiedzy autora
· wytłoczono 405 pozycji
2. 1856: drukarnię kupuje Karol Budweiser:
· Literatura religijna, literatura piękna i kalendarze
· 1870: przeniesiona do Lwowa
VI. DRUKARNIA POD SWOĄ LESŁAWA ŁUKASIEWICZA:
· Powstała z „Drukarni Polskiej”
· 1849 przez Karola Jastrzębskiego
· Literatura naukowa
· 1863: kupił ją Jan Sabiński po aresztowaniu Łukaszewicza i przeniósł do Wadowic
VII. JÓZEF TRESSLER:
· 1796: drukarnia i księgarnia
· Monopol na druki urzędowe i książki szkolne
· Pozycje służące germanizacji
· 1802: literatura polska
· 1809: sprzedaż Franciszkowi Gertnerowi a on sprzedał ją Mateuszowi Dziedzickiemu, który przeniósł drukarnie do Radomia
VIII. JAKUB WYWIAŁKOWSKI:
· 1869: powstanie drukarni
· 80 pozycji: Chronica Polonorum Wincentego Kadłubka
· Tłoczono czasopisma
· 1863: tajne publikacje - tygodnik „Wolność”
· Organizował drukarnie „Czasu”
· opublikował kilka książek przeznaczonych do fachowego kształcenia drukarzy
· 1849: zaproponował założenie drukarni związkowej w Krakowie. Zrealizowano pomysł w 1880
· Wygłaszał odczyty na temat sztuki typograficznej
· Inicjator powołania Muzeum Drukarstwa Polskiego
· 1864: Aresztowanie Wywiałkowskiego
· 1866 – 1867: działalność pod własnością Władysława Jaworskiego
· 1870: sprzedaż drukarni Wincentemu Korneckiemu:
o Nakłady księgarzy krakowskich
o Czasopisma
· 1903: firmę prowadzi Bronisław Kornecki
· 1910: sprzedaż Stefanowi Natansonowi, zmiana nazwy na Drukarnia Narodowa
IX. WŁADYSŁAW ANCZYC:
· Na zlecenia Gebethnera i Wolffa kupił drukarnie dziennika Kraj
· 1875: Drukarnia W. L. Anczyca i Spółki
· Kierownicy: Stanisław Gralichowski, Jan Gadowski
· 1876: stereotypia, 3-barwny druk offsetowy
· Wysoka jakość druków: piękna czcionka, estetyczny układ kolumn, dobry materiał
1. Zygmunt Anczyc:
· 1898 r. – założył własna gisernie
· Wielobarwne reprodukcje offsetowe dzieł malarskich. Ilustracje Kossaka
o Dziady
o Bibliografia polska XIX stulecia K. Estreichera
o Druki Towarzystwa Miłośników Książki i Towarzystwa Miłośników Exlibrisu
o Czasopisma: Życie, Sztuka, Silva Rerum
X. DRUKARNIA NARODOWA NAPOLEONA TELZA:
· 1861: Przeniesienie do Krakowa
· Książki o sztuce, druki reklamowe, ozdobne kalendarze
· Czasopisma: Życie, Młodość, Ilustracja Polska, Sztuki Piękne
· Ilustrowana encyklopedia Trzaski, Everta, Michalskiego
· Seria: Biblioteka Wiedzy, Biblioteka Podróżnicza
· Skupiała fachowców
XI. DRUKARNIA CZASU:
· Pierwsza i najdłużej działająca tłocznia prasowa
· 1849
· Adam Potocki
1. 1855: drukarnie kupuje Wincenty Kirch-Mayer:
· Odbijano książki, opracowania z historii
· 1873: drukarnie kupuje Aleksander Vogel z Ossolińskich i zabiera wyposarzenie do Lwowa
· Kalendarz Czecha
· 1879: Spis dzieł Kraszewskiego na jubileusz na 9-metrowej wstędze papieru
LWÓW:
I. PILLEROWIE (1772 - 1939) – rodzina księgarzy i drukarzy
Drukarnia została założona we Lwowie dla tłoczenia druków rządowych po niemiecku, była przedsiębiorstwem handlowych nastawionym na zysk. W kilka lat po założeniu zaczęła wydawać druki polskie.
1. ...
Choniczek.pl