Katarzyna Pokorna Ignatowicz - Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa–Książka–Ruch” w polskim systemie medialnym.pdf

(1587 KB) Pobierz

RSW

PRASA

KSIĄŻKA

RUCH

Robotnicza

Spółdzielnia

Wydawnicza

„Prasa–Książka–Ruch”

w polskim systemie medialnym

Katarzyna Pokorna-Ignatowicz

Kraków 2016

Rada Wydawnicza Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego:

Klemens Budzowski, Maria Kapiszewska, Zbigniew Maciąg, Jacek M. Majchrowski

Publikacja sﬁnansowana z dotacji projakościowej MNiSW dla Wydziału Zarządzania

i Komunikacji Społecznej Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego

Recenzje: prof. dr hab. Bogusława Gnela

prof. dr hab. Walery Pisarek

Redakcja: Izabela Kraśnicka-Wilk

Opieka wydawnicza: Halina Baszak Jaroń

Projekt okładki: Oleg Aleksejczuk

Indeks nazwisk: Daria Podgórska

ISBN 978-83-65208-44-6

Kraków 2016

Żadna część tej publikacji nie może być powielana ani magazynowana

w sposób umożliwiający ponowne wykorzystanie,

ani też rozpowszechniana w jakiejkolwiek formie

za pomocą środków elektronicznych, mechanicznych, kopiujących,

nagrywających i innych, bez uprzedniej pisemnej zgody właściciela praw autorskich

Na zlecenie:

Krakowskiej Akademii

im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego

www.ka.edu.pl

Wydawca: Oﬁcyna Wydawnicza AFM, Kraków 2016

Sprzedaż prowadzi:

e-mail: ksiegarnia@kte.pl

Skład: Oleg Aleksejczuk

Druk i oprawa: MKpromo

Spis treści

Wstęp ....................................................................................................................................7

Historia RSW „Prasa” w latach 1947–1972 ...................................................13

1.1. Tworzenie rynku prasowego po II wojnie światowej ...........................13

1.2. Powstanie RSW „Prasa”...............................................................................21

1.3. Wchłonięcie Spółdzielni Wydawniczej „Wiedza” .................................25

1.4. Wchłonięcie „prasy czytelnikowskiej” .....................................................29

1.5. RSW w okresie „małej stabilizacji” ..........................................................34

RSW „Prasa-Książka-Ruch” w latach 1972–1988 .......................................41

2.1. Powstanie RSW „Prasa-Książka-Ruch”...................................................41

2.2. Rozwój w latach 70. ......................................................................................45

2.3. Lata 80. ............................................................................................................52

2.4. Rola i funkcje RSW w systemie medialnym i politycznym PRL ......64

RSW w procesie zmian ........................................................................................73

3.1. RSW w Porozumieniach

Okrągłego Stołu

................................................73

3.2. Realizacja

Porozumień Okrągłego Stołu

i zmiany

w systemie medialnym ................................................................................80

3.3. RSW w drugiej połowie 1989 roku ..........................................................84

Ostatnie trzy miesiące ...........................................................................................99

4.1. Wyścig z czasem .............................................................................................99

4.2. Ustawa o likwidacji Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej

„Prasa-Książka-Ruch”................................................................................ 108

4.3. Ostatnie działania władz RSW .............................................................. 111

4.4. Raport NIK z marca 1990 roku ............................................................. 113

Przygotowania do likwidacji ............................................................................ 117

5.1. Pierwsza Komisja Likwidacyjna ............................................................. 117

5.2. Plan zagospodarowania majątku RSW ................................................ 130

5.3. Prasowa debata o ustawie o likwidacji RSW

i decyzjach Komisji Likwidacyjnej ......................................................... 145

5.4. Sejmowe debaty o działaniach Komisji Likwidacyjnej

i próba nowelizacji ustawy ........................................................................ 148

Spis treści

Realizacja

Planu zagospodarowania

...............................................................155

6.1. Pion wydawniczy .......................................................................................157

6.1.1. Nieodpłatne przekazywanie tytułów spółdzielniom

dziennikarskim ...............................................................................157

6.1.2. Sprzedaż tytułów prasowych ......................................................161

6.1.3. Inne składniki pionu wydawniczego RSW ............................171

6.2. Pion poligraficzny .....................................................................................172

6.3. Pion kolportażowo-handlowy................................................................174

6.4. Jednostki produkcyjne i usługowe ........................................................175

6.5. Ośrodki wypoczynkowe ..........................................................................177

6.6. Spółki z udziałem RSW...........................................................................178

6.7. Polityczny kontekst prywatyzacji prasy RSW ..................................179

Oceny przebiegu likwidacji RSW i działań likwidatora ..........................185

7.1. Raport NIK z lipca 1992 roku ...............................................................185

7.1.1. Ocena przekazywania majątku spółdzielniom pracy ...........186

7.1.2. Ocena trybu i wyników sprzedaży majątku RSW .................191

7.1.3. Ocena trybu przekazywania majątku

na rzecz Skarbu Państwa .............................................................194

7.1.4. Wnioski i zalecenia NIK ..............................................................196

7.2. Zmiany na rynku prasowym po prywatyzacji prasy RSW..............199

7.3. Debata sejmowa na temat wtórnych zmian kapitałowych

w prasie byłej RSW ...................................................................................202

7.4. Ocena likwidacji przez sejmową Komisję Kultury

i Środków Przekazu ..................................................................................208

7.5. Działalność Komisji Likwidacyjnej w drugiej połowie lat 90. .......211

7.5.1. Zmiany w składzie osobowym Komisji Likwidacyjnej ........211

7.5.2. Nowelizacja ustawy o likwidacji RSW .....................................213

7.5.3. Plan finansowy likwidacji ............................................................214

7.5.4. Lustracja ustawowa .......................................................................217

Zakończenie likwidacji ....................................................................................221

8.1. Formalne zamknięcie procesu likwidacji RSW .................................221

8.2. Raport likwidatora ....................................................................................223

Podsumowanie .............................................................................................................237

Bibliografia ....................................................................................................................243

Spis tabel ....................... .................................................................................................257

Spis wykresów ........... ...................................................................................................259

Indeks nazwisk..............................................................................................................261

Wstęp

Historia Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa-Książka-Ruch” jest

skomplikowana i fascynująca zarazem. Spółdzielnia powstała jako zaplecze

wydawnicze partii komunistycznej w 1947 roku i w ciągu kolejnych trzech

dekad stała się nie tylko największym wydawcą prasy w PRL, ale i największym

koncernem

wydawniczo-kolportażowym w Europie Środkowo-Wschodniej.

Systematycznie powiększała swój majątek, a to przez tworzenie lub przejmo-

wanie kolejnych tytułów prasowych, drukarni, zakładów przemysłowych,

ośrodków wypoczynkowych, a to korzystając z ulg podatkowych i państwo-

wych dotacji. W latach 70., po przyłączeniu do niej przedsiębiorstwa kolpor-

tażu prasy „Ruch”, Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza (RSW) była już nie

tylko dominującym na rynku prasy wydawcą, ale i właścicielką największej

w kraju bazy poligraficznej oraz sieci handlu detalicznego, a także jedynej

w kraju sieci kolportażu prasy.

Cała ta wydawniczo-handlowa machina była własnością Polskiej Zjed-

noczonej Partii Robotniczej i pracowała na jej rzecz, pełniąc podwójną

funkcję: narzędzia oddziaływania ideologicznego na społeczeństwo oraz

źródła dochodów. Z czasem ta druga funkcja, czyli dostarczanie środków

finansowych dla rosnących potrzeb partii, stała się ważniejsza.

W drugiej połowie lat 80., RSW, podobnie jak cała polska gospodarka,

zaczęła pogrążać się w kryzysie, którego przyczynami były zarówno we-

wnętrzne problemy, jak i rosnące oczekiwania finansowe partii, dla której

zyski z działalności RSW były głównym źródłem dochodu. Pod koniec de-

kady kierownictwo partii, oprócz dotychczasowego trybu przejmowania

zysków RSW, rozpoczęło proceder wyprowadzania jej majątku do spółek

tworzonych przez wpływowych działaczy partyjnych. Proceder ten, doty-

czący również innych przedsiębiorstw państwowych, nazwano „uwłasz-

czaniem się nomenklatury”.

W czasach PRL nie nazywano RSW koncernem, gdyż formalnie była spółdzielnią.

Terminem tym zaczęto ją określać po 1989 roku i używano go nawet w oficjalnych

Katarzyna Pokorna Ignatowicz - Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa–Książka–Ruch” w polskim systemie medialnym.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: